به گزارش خبرنگار ایمنا، با ورود تکنولوژی و وسایل ارتباط جمعی در خانواده‌ها، ارزش‌های اجتماعی خانواده‌ها تحت تأثیر قرار گرفته و موجب شده تا شاهد تغییراتی در رفتار و گفتمان نسل جوان باشیم، شبکه‌های اجتماعی مجازی و اینترنت مهمترین این تکنولوژی‌ها می‌باشد که در دنیای امروز ما به گونه‌ای نفوذ کرده است که نمی‌توان زندگی بدون آن را تصور کرد.
اما همین فضا آسیب‌های متعددی را با خود به دنبال داشته است که یکی از اصلی‌ترین این آسیب‌ها، در محیط خانواده و تغییر سبک زندگی و شکستن مرز باورها و ارزش‌ها است، شبکه‌های اجتماعی مانند دو روی یک سکه هستند، می‌توان استفاده درست و مفیدی از آن داشت و با مراقبت از خود، حتی به رشد و تعالی رسید.
اما از طرف دیگر با استفاده ناصحیح و عدم توجه به رفتارهای خود در این فضا، به راحتی آسیب‌های این محیط در ما رخنه کرده و در یک چشم برهم زدن، خلق و خوی ما را تغییر می‌دهد، اگر افراد فکر کنند دست کشیدن از شبکه‌های مجازی کاری غیر ممکن است، یعنی به این محیط وابسته شدند و در معرض خطر قرار دارند، بهتر است فکری کنند و نوع استفاده خود از شبکه‌های مجازی را تغییر دهند.
آسیب‌های نوپدید، شبکه‌های اجتماعی مجازی و خانواده ایرانی
میلیون‌ها سال از اختراع آتش و ابزار گذشته است، انسان‌ها با ابزار به شکار پرداخته و روزگار گذراندند، بعد بشر به کشت و زرع روی آورده و عصر کشاورزی (موج اول) شکل گرفته است زمین نماد اقتدار در این دوره بوده است. بعد از هزاران سال فکر و اندیشه بشری رشد کرده و دست به اختراع و اکتشافات زده و عصر صنعت (موج دوم) شروع شده و با ورود صنایع و تکنولوژی به زندگی موجبات راحتی و آسایش انسان‌ها را فراهم آورده است و سرمایه و پول مشخصه اصلی آن بوده است.
پس با توجه به نیاز انسان به اطلاعات و دانش در زمینه‌های مختلف، عصر اطلاعات و ارتباطات یا دوره فرا صنعتی (موج سوم) آغاز شده و تغییرات و دگرگونی‌های شگفت انگیزی را در ابعاد مختلف بشری به وجود آورده است. موج سوم با کامپیوتر و اینترنت شروع شده است و سرعت توسعه علم، دانش و فناوری اطلاعات به شدت افزایش داشته است. کسب اطلاعات، آگاهی و دانایی مشخصه اصلی موج سوم است.
با توجه به رشد سریع تکنولوژی و فناوری اطلاعات (it) و سرعت بالای ارتباطات و تبادل اطلاعات عصر چهارمی در دنیا شروع شده که چهارمین موج تغییر در جهان بوده و به فضای مجازی یا زندگی دوم یا زندگی مجازی شهرت دارد و به عصر مجازی معروف شده است.
عصر مجازی (موج چهارم) یعنی زندگی در وایبر، لاین، واتساپ، تانگو، بیتالک، فیس‌بوک، توئیتر، لینکدین، مای اسپیس، نینگ، تلگرام و دیگر شبکه‌های مجازی عصر مجازی در واقع شکل توسعه و تکامل یافته عصر اطلاعات و دانش است و در آینده نزدیک ظهور کرده و فضای سه بعدی را در اختیار بشر قرار خواهد داد تا تخیّل انسان بتواند به حقیقت نزدیک شده و فضای بسیار توسعه یافته‌تر و متفاوت‌تری با جهان امروز را فرا روی بشر قرار دهد.
نوجوانان و جوانان ایرانی روز به روز به استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی گرایش پیدا می‌کنند، اگر نگاهی به آمار جمعیت عضو در شبکه‌های اجتماعی بیندازیم، می‌توان دریافت که این فضا، مکانی برای زندگی مجازی و هویت‌یابی جوانان تبدیل شده است. فضای مجازی بستری مناسب برای دریافت اطلاعات است.
این فضای مجازی محل ارتباط‌گیری روزمرّه، گذراندن اوقات فراغت و سایر فعالیت‌های جوانان است. شبکه‌های اجتماعی یکی پس از دیگری ظهور نموده و این شبکه‌ها با به وجود آوردن پدیده نوینی به نام «زندگی دوم» به دنبال ایجاد تغییرات بنیادین در طرز تلقی، نگرش و سبک زندگی جوانان است. این شبکه‌ها می‌توانند بر فرهنگ‌پذیری افراد جامعه تأثیر گذاشته، ادبیات و پوشش آنها و همچنین روابط با همجنس و جنس مخالف را دگرگون کنند و کلیه شئون زندگی را با سرعت بالا و توان نفوذ و تأثیرگذاری بیشتر تحت سیطره خود قرار دهند.
وب گردی و اتلاف وقت
افراط در هر کاری آسیب‌رسان است و افراد را از توجه و انجام سایر کارها باز می‌دارد. هدف از حضور در شبکه‌های اجتماعی چیست، اگر فقط برای وقت گذرانی و پر کردن خلاءهای زندگی باشد، افراد زمان زیادی را در این شبکه‌ها می‌گذرانند، به بیراهه می‌روید. به طور مثال زن یا مردی که برای پر کردن کمبودهای عاطفی زندگی مشترک ترجیح می‌دهد سر خود را با حضور در شبکه‌های اجتماعی گرم کند، نه تنها مشکلی از مشکلات حل نمی‌شود، بلکه همین امر باعث دور شدن بیشتر او از همسرش شده و روابط هر روز سردتر می‌شود.
حضور در شبکه‌های اجتماعی شاید به صورت مقطعی و کوتاه مدت، کمبودها و تنهایی‌های فرد را پر کند؛ اما این امر همیشگی نیست و ممکن است یک روز همه افراد گروه بنا به گرفتاری‌های شخصی نتوانند در گروه با فرد همراهی کنند و در این شرایط این فرد به طور حتم بیشتر آسیب خواهد دید. بنابراین به جای نادیده گرفتن مشکلات و تنهایی‌ها و پرسه زدن در شبکه‌ها و وب گردی و کشتن وقت، با مشکلات روبرو شوید و سعی کنید آنها را ریشه‌یابی و حل کنید تا شادتر باشید.
افراط نکنید
بعد از یک روز کاری یا در لحظات فراغت، گپ و گفت با یک دوست دور، حتی اگر به صورت مجازی باشد، می‌تواند لبخند را بر لب‌های هر کسی بنشاند و خستگی را از تنتان در کند؛ اما وای به روزی که صبح و ظهر و عصر و شب مدام گوشی و لپ تاپ به دست در فضای مجازی غرق شوید و به عبارت دیگر به نوعی به حضور در این دنیا معتاد شوید.
در این صورت حتی اگر در ابتدا تصور کنید که حالتان بهتر شده و شادتر هستید، دیر یا زود این شادی، به کامتان تلخ می‌شود. شاید بپرسید چرا، دلیلش ساده است افراط در هر کاری آسیب‌رسان است و شما را از توجه و انجام سایر کارها باز می‌دارد. هر فردی در جامعه و خانواده نقش‌های متعددی دارد که اگر به هر دلیلی از جمله اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی از آنها غافل شود، قبل از هر کس دودش به چشم خودش می‌رود.
اگر در محل کار مدام حواستان به گپ و گفت‌های مجازی باشد، دقت و سرعت کارتان کم می‌شود و این یعنی سدی در برابر پیشرفت شغلی. در این شرایط در محیط خانواده و ارتباط با دوست و آشنا هم باید منتظر پیامدهای ناخوشایندی باشید و به قیمت حضور در فضای مجازی، کم کم، موقعیت‌ها و ارتباط‌های دنیای واقعی خود را از دست می‌دهد.
طرفداران شبکه‌های اجتماعی چه کسانی هستند؟
گاهی می‌شنویم که افراد افسرده بیشتر به این شبکه‌ها رو می‌آورند؛ اما این موضوع درست نیست، چون یک بیمار افسرده، به خصوص اگر افسردگی شدید داشته باشد، آنقدر بی انگیزه است که اصلاً حال و حوصله چنین کاری را ندارد، افرادی که به تنهایی خود عادت کرده‌اند هم اغلب تمایل زیادی به حضور در این شبکه‌ها ندارند.
اما شاید بتوان گفت افرادی که کمتر اعتماد به نفس برقراری روابط اجتماعی را دارند، بیشتر به چرخیدن در شبکه‌ها و وبگردی تمایل دارند. این افراد چون مهارت یا شرایط برقراری ارتباط با دیگران را ندارند، در سایه دنیای مجازی فرصت بهتری برای این منظور پیدا می‌کنند.
گاهی حتی این افراد با عکس‌ها و اطلاعات دروغین در این شبکه‌ها حاضر می‌شوند و خود را آن گونه که دوست دارند و نه آن گونه که هستند معرفی می‌کنند، هرچند نمی‌توان این موضوع را به همه کاربران دنیای مجازی تعمیم داد.
تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر روابط همسران
یکی از مسائلی که امروزه مشکلات بسیاری را برای زوجین به وجود آورده، تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر روابط زناشویی است. در واقع استفاده نادرست از فضای مجازی باعث آسیب به روابط زناشویی می‌شود و به مرور به طلاق عاطفی می‌انجامد. در کنار این مسئله بهداشت جسمی و روانی افراد کاهش یافته و تأثیرات خود را بر روابط جنسی زوجین نیز می‌گذارد. توجه داشته باشید که آسیب‌های فضای مجازی بر روابط زوجین حتی می‌تواند به خیانت و طلاق نیز منجر شود، چراکه تماشای مدل‌ها و سلبریتی‌ها توقعات را از همسر بالا برده و تأثیرات مخرب خود را خواهد گذاشت.
شبکه‌های اجتماعی باعث شده تا تعاملات چهره به چهره به کمترین میزان خود برسد و این به معنای مرگ یک رابطه زناشویی باشد، غرق شدن در تکنولوژی، می‌تواند باعث کاهش حس ایمنی و رضایت زناشویی و افزایش احساس کنترل شود، در کنار این مسئله بهداشت روانی و جسمی افراد را نیز تحت تأثیر قرار داده و این مسئله می‌تواند بر روابط زوجین نیز تأثیرات مخرب خود را بگذارد.
اثرات مخرب غرق شدن در شبکه‌های اجتماعی
فناوری، در قدم اول می‌تواند انسان‌ها را شبیه به خود بار بیاورد، افرادی فلزی، بی روحیه و سرد که ارتباطات آنها فقط از راه استیکرها و آلارم‌ها برقرار می‌شود. شبکه‌های اجتماعی، یکی از پررنگ‌ترین جنبه‌های فناوری در زندگی امروزه افراد هستند که به مرور زمان، انسان‌ها را به اکانت‌های مجازی تبدیل می‌کند. سپس به مرور زمان صمیمت بین زوجین خدشه دار شده و تبدیل به دو انسان غریبه با روحیات یکدیگر می‌شوند.
در زندگی زناشویی، اسیر شدن در تکنولوژی‌ها بخصوص موبایل و کامپیوتر، به مرور زمان بلایی بر سر رابطه می‌آورد که ممکن است دیگر آن زندگی به حالت اول باز نگردد. برخی از پیامدهای استفاده نادرست از تکنولوژی بر زندگی زناشویی شامل موارد زیر هستند.
بالا رفتن توقعات از همسر
غرق شدن در فضاهای مجازی و تماشای لحظه به لحظه سوپر مدل‌ها و سلبریتی‌ها و حضور پررنگ و نزدیک آنها با مخاطبانشان، باعث می‌شود که زن و شوهر به مرور و ناخودآگاه جذب این اندام‌ها و لباس‌های زیبا شوند و همسرشان را فراموش کنند. توقعات از همسرشان، به اندازه یک مدل می‌شود و شاید دیگر زیباترین لباس‌ها را نیز بر تن همسرشان نبینند. این مسئله به قدری در ذهنیت افراد نفوذ قوی دارد که حتی ممکن است فرد نسبت به خود نیز حس ناخوشایندی داشته باشد. این نوع نگرش به مرور زمان اختلال بدریخت انگاری بدنی را برای فرد به وجود خواهد آورد. فرد با دیدن مدل‌هایی که با جراحی‌های فراوان بسیار جذاب شده‌اند، حس خوبی نسبت به خود نخواهد داشت.
راهکارهای کاهش اعتیاد به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی
این روزها شبکه‌های اجتماعی در دنیا بسیار فراگیر شده است و عده زیادی از افراد به ویژه جوان‌ها به آن تمایل پیدا کرده‌اند، اما این شبکه‌ها با وجود مزایای مختلف، سبب آسیب به سلامت روان افراد و جوانان می‌شود. از جمله مشکل‌هایی که جوانان در زمان استفاده از شبکه‌های اجتماعی با آن مواجه‌اند می‌توان به تعداد زیاد این گونه نرم افزارها و صرف وقت طولانی برای مطالعه مطلب‌ها و صحبت با دوستان و درنتیجه کمبود وقت برای رسیدگی به فعالیت‌های روزمره و هدف‌های زندگی، ایجاد استرس، اضطراب و ناامیدی به دلیل مقایسه خود با دیگران و نیز بروز موارد فریب و نیرنگ، کلاه برداری، عشق‌های مجازی پوچ، از بین رفتن بنیاد خانواده، بروز خیانت و از هم گسسته شدن پیوندها اشاره کرد.
یکی از مهمترین اثرهای منفی شبکه‌های اجتماعی در زندگی افراد کاهش اعتماد به نفس آنها و نیز ایجاد اعتیاد به اینترنت و چک کردن مدام شبکه‌های اجتماعی و غافل شدن از زندگی و فرصت‌های طلایی است، افرادی که مراجعه به شبکه‌های اجتماعی را مدیریت و برنامه‌ریزی می‌کنند و از زمان خود بهترین بهره را می‌برند در زندگی موفقیت بیشتری به دست می‌آورند، روانشناسان دریافتند اعتیاد به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی اثری مانند نیکوتین و سایر مواد مخدر بر مغز دارند و وابستگی شدید ایجاد می‌کنند.
زمان استفاده از شبکه‌های اجتماعی را محدود کنید
کارشناسان برای حفظ سلامت روانی و رسیدن به موفقیت در کار و زندگی خانوادگی به افراد توصیه می‌کنند مدت زمان استفاده از شبکه‌های اجتماعی را محدود کنند، تعداد زیادی از شبکه‌های اجتماعی که زمان آنها را به هدر می‌دهد از روی تلفن همراه، رایانه و تبلت خود پاک کنند یا احساب کاربری خود را غیرفعال کنند.
این روزها چک کردن ایمیل‌های مختلف، مطالعه و جواب دادن به پیام‌ها در شبکه‌های اجتماعی و انتظار برای جواب اطرافیان در این شبکه‌ها بازه زمانی زیادی از افراد را به خود اختصاص می‌دهد و کارشناسان دریافتند میانگین بازده کاری کارکنان و درس دانش آموزان و دانشجویان در سراسر دنیا به شدت افت کرده است.
در زمانی که نمی‌خواهید وارد شبکه اجتماعی شوید، اما به شدت وسوسه برای چک کردن پیام‌هایتان شده‌اید به کارهای دیگر بپردازید تا ذهن خود را منحرف کنید. نوشتن خاطرات بر روی دفتر کاغذی، مطالعه کتاب، رفتن به مسافرت، دیدار با اقوام و دوستان، خواب و استراحت، انجام ورزش، مکالمه تلفنی با دوستان، رفتن به خرید و تهیه خوراک‌های سالم بهترین گزینه‌های جایگزین در این بازه زمانی هستند.
فضاهایی و ساعت‌هایی را در خانه بدون استفاده از فناوری در نظر بگیرید، می‌توانید با نصب کاغذ روی دیوار استفاده نکردن از شبکه‌های مجازی را درساعت‌های خاصی به خود و دیگران یادآور شوید.
در زمان شب تلفن همراه را از اتاق خواب خود خارج کنید، زیرا افزون بر احتمال بروز سرطان مغز به دلیل امواج منتشر شده از این وسایل، امکان بی خوابی و بدخوابی به دلیل نور آبی صفحه نمایش آنها وجود دارد. برای بیدار شدن از خواب در ساعت مورد نظر ازساعت‌های زنگ دار قدیمی استفاده کنید.
اگر به شدت به این شبکه‌ها وابسته شده‌اید برای خود برنامه‌ریزی کنید که به طور مثال هر دو ساعت تنها ۱۰ دقیقه را صرف چک کردن شبکه‌های اجتماعی کنید و پس از ۱۰ دقیقه از تمامی آنها خارج شوید.
اعلان خودکار یا نوتیفیکیشن‌های نرم افزارهای مختلف را خاموش کنید تا به طور مرتب تمرکز شما را برهم نزنند و بتوانید به انجام کارهایتان برسید.
درشبکه‌های اجتماعی زمان بیهوده صرف خواندن مطلب‌ها و به ویژه پیام‌های کاربران نگذارید، زیرا سبب اتلاف وقت و درگیر کردن ذهن شما می‌شوند.
پرهیز از اتلاف وقت در شبکه‌های اجتماعی
به جای ساعت‌ها اتلاف وقت در شبکه‌های اجتماعی که هیچ مزیتی برایتان ندارد و تنها سبب سردرد، احساس افسردگی و مقایسه خودتان با دیگران و ناراحتی می‌شود به فعالیت‌های شاد و پرانرژی مانند یادگیری یک حرفه یا فن جدید مانند موسیقی، نقاشی کشیدن، کارهای هنری، مهارت آموزی با رایانه، یادگیری زبان خارجی، مطالعه و کسب مدرک‌های علمی و تحصیلی بالا بپردازید تا در آینده به موفقیت بیشتری دست یابید.
اگر دوستان شما در شبکه‌های مجازی فعال هستند و توقع دارند که با هر پست و پیامی که قرار می‌دهند شما اظهار نظر درباره آن کنید، خیلی روشن و واضح به آنها بگویید زمان کافی برای انجام این کارها ندارید و برای زندگی خود برنامه‌ریزی دقیق انجام داده‌اید.
خودتان را به شکل اغراق شده در شبکه‌های اجتماعی مطرح نکنید و خودتان باشید، عکس گرفتن با خودروی دیگران یا دگرگون کردن چهره و برطرف کردن نقص‌ها با استفاده از نرم افزار سبب جذابیت ساختگی شما می‌شود و البته نمی‌توانید همیشه واقعیت را مخفی کنید.
با نگاه کردن به عکس‌ها و اتفاق‌هایی که دوستانتان در شبکه‌های مجازی به اشتراک می‌گذارند دچار افسردگی و ناامیدی می‌شوید به ویژه اگر موقعیت آنها را ندارید. زندگی هر فردی جریان خود را دارد، سعی کنید از زندگی خود نهایت لذت را ببرید و در مسیر موفقیت حرکت کنید.
به جای ساعت‌ها چت و نوشتن پیام در شبکه‌های مجازی با افراد در دنیای واقعی دیدار کنید و از نزدیک با خصوصیات اخلاقی، وضعیت خانواده و کار آنها آشنا شوید.
پژوهش‌ها نشان می‌دهند آشنایی در شبکه‌های اجتماعی در بیشتر موارد به شکست می‌انجامد، زیرا افراد بخش‌هایی از زندگی خود را کتمان می‌کنند و یا تمایلی به دیدن همدیگر در دنیای مجازی ندارند و به دنبال فرصت‌های دیگر هستند.
اگر امکان دیدار حضوری با دوستان و اعضای خانواده خود را ندارید از تماس تلفنی بهره بگیرید و با آنها صحبت کنید، صحبت و بررسی زبان بدن افراد می‌تواند اطلاعات فراوانی در اختیار شما قرار دهد که با ساعت‌ها چت و گفت‌وگو در شبکه‌های مجازی هرگز به آنها دست پیدا نمی‌کنید.
با رعایت این راهکارها پس از مدتی اعتیاد و وابستگی شدید شما به شبکه‌های مجازی از بین می‌رود و به این ترتیب به حفظ سلامت جسمی و روحی خود کمک می‌کنید و در زندگی به موفقیت دست می‌یابید.
ترفندهای افزایش کیفیت استفاده از شبکه‌های اجتماعی
بهترین راه برای مدیریت استفاده از شبکه‌های مجازی، استفاده مفید و مختصر از آن است، یعنی در مدت زمان کوتاهی مانند روزی ۳۰ دقیقه تا یک ساعت، به کانال‌ها یا صفحات مفید و با ارزش سر زده و مطالب جدید آنها را مطالعه کنیم، اما رسیدن به این نقطه برای کسانی که در طول روز ساعت‌ها در شبکه‌های مجازی هستند و به انواع کانال‌ها و صفحات مختلف سر می‌زنند، کار دشواری است.
به همین منظور با انجام روش‌های ذکر شده، می‌توان به آرامی و به مرور زمان، استفاده خود از شبکه‌های مجازی را به کمترین زمان مورد نیاز کاهش داده و همزمان، کیفیت استفاده از شبکه‌های مجازی را افزایش دهیم، این روش‌ها عبارتند از:
- یک روز بدون شبکه‌های اجتماعی
- زمان استفاده از شبکه‌های اجتماعی را محاسبه کنید.
- به دنبال محتوای واقعی، مختصر و مفید باشید.
- ارتباطات خانوادگی را افزایش دهید.
- مراقب محتوای ارسال خود باشید، به تعداد فالورها و لایک‌ها توجهی نکنید.
نظر شما