آنچه باید درباره سرطان پروستات بدانید

به گزارش خبرنگار ایمنا، سرطان پروستات (: Prostate cancer) با نام کنسر پروستات نیز شناخته می‌شود، پیشرفت سرطان در پروستات است، بیشتر سرطان‌های پروستات آرام رشد دارند، اما برخی سریع رشد می‌کنند، سلول‌های سرطانی ممکن است از پروستات گسترش پیدا کرده و به دیگر بخش‌های بدن به ویژه استخوان‌ها و گره‌های لنفاوی برسند، این بیماری ممکن است در آغاز نشانگانی را بروز ندهد.

در مراحل پیشرفته‌تر می‌تواند مشکلاتی را در ادرار کردن، خون در ادرار یا درد در ناحیه لگن و کمر هنگام ادرار به وجود آورد، به تازگی محققان مرکز تحقیقات سرطان انگلیس و بیمارستان «آدن بروک» کمبریج با مقایسه ۲۵۰ نمونه از تومورهای پروستات، موفق به شناسایی پنج نوع متفاوت سرطان پروستات شدند، هر یک از این پنج نوع سرطان پروستات دارای امضای ژنتیکی مجزا هستند و راه درمان متفاوتی دارند.

سرطان پروستات بعد از سرطان پوست رایج‌ترین نوع سرطان است، این سرطان به آرامی رشد می‌کند و شاید آسیب جدی وارد نکند، اما بعضی گونه‌های این سرطان تهاجمی هستند و در صورت مراقبت نکردن به سرعت پخش می‌شوند.

آمارهای منتشرشده از آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان نشان می‌دهد که سرطان پروستات دومین سرطان شایع مردان در جهان است (با نرخ بروز ۲۹.۳ و مرگ ۷.۶ در هر صد هزار نفر). سرطان‌های ریه و روده بزرگ نیز به ترتیب در رتبه‌های اول و سوم قرار دارند. در حالت طبیعی اندازه غده پروستات با سن، افزایش می‌یابد در نتیجه با افزایش سن، خطر ابتلاء به سرطان پروستات بیشتر می‌شود. این سرطان در مردان جوان‌تر از ۵۰ سال، نادر است T سرطان پروستات، یعنی بعضی از سلول‌های طبیعی این غده، توانایی کنترل رشد و تقسیم را از دست داده‌اند و دیگر همانند سلول‌های سالم عمل نمی‌کنند.

سرطان پروستات در ایران

سرطان پروستات با شش هزار و چهار مورد جدید در جایگاه دوم شایع‌ترین سرطان‌ها در ایران بعد از سرطان معده قرار دارد. تعداد موارد مرگ‌ومیر این سرطان سه هزار و ۷۱ است که بعد از سرطان‌های معده و ریه در جایگاه سوم قرار دارد. نسبت نرخ مرگ‌ومیر به نرخ بروز این سرطان در ایران ۰.۵۱ است.

نشانه‌های سرطان پروستات

در اولین مراحل هیچ نشانه‌ای در مردان مشاهده نمی‌شود، در مراحل بعدی نشانه‌ها عبارتند از:

- تکرر ادرار، مخصوصاً هنگام خواب در شب

- مشکل در شروع به ادرار کردن و جلوی ادرار را گرفتن

- جریان ضعیف یا با وقفه ادرار

- درد و سوزش هنگام ادرار یا نعوذ

- مشاهده خون در ادرار یا منی

- سرطان پیشرفته موجب درد در ناحیه پایین کمر، باسن و بالای ران‌ها می‌شود.

انواع سرطان پروستات

انواع سرطان پروستات بر اساس این‌که سرطان از کدام نوع از سلول‌های موضع درگیری آغاز شده است، طبقه‌بندی می‌شوند، دانستن این موضوع به تصمیم‌گیری پزشک در انتخاب روش درمانی مناسب کمک زیادی می‌کند، انواع آن عبارت‌اند از:

آدنوکارسینومای سلول‌های ترشح‌کننده حفره‌ای (acinar): آدنوکارسینوما به سرطان‌هایی گفته می‌شود که در سلول‌های مترشحه در غده پروستات وجود دارد که شایع‌ترین نوع سرطان پروستات است.

۲ - آدنوکارسینومای سلول‌های ترشح‌کننده مجراوی(ductal) : این نوع آدنوکارسینوما در سلول‌هایی که در مجرای غده پروستات قرارگرفته‌اند، به وجود می‌آید. در ضمن تمایل به رشد و گسترش سریع‌تری نسبت به آدنوکارسینومای حفره‌ای دارد.

عوامل خطر

درحالی‌که علل اصلی سرطان پروستات هنوز ناشناخته مانده، خطر ابتلاء به سرطان پروستات رو به افزایش است، اما داشتن یک یا چندین عامل خطر، بدین معنی نیست که حتماً به بیماری مبتلا خواهیم شد. تعدادی از این عوامل خطر عبارت‌اند از:

۱- سن: احتمال سرطان پروستات در مردان با سن کمتر از ۴۰ سال، خیلی کم است. اما شانس داشتن سرطان پروستات در سنین بالاتر از ۵۰ سال به‌سرعت افزایش می‌یابد. حدود ۶ مورد از ۱۰ مورد سرطان پروستات در مردان بالاتر از ۶۵ سال یافت می‌شود.

۲- نژاد / قومیت: سرطان پروستات در سیاه‌پوستان بیشتر از مردان از نژادهای دیگر است. احتمال مرگ ناشی از سرطان پروستات در مردان سیاه‌پوست نیز بیش از دو برابر مردان سفیدپوست است.

۳- سابقه خانوادگی: به نظر می‌رسد سرطان پروستات در برخی از خانواده‌ها بیشتر اتفاق بیافتد، که نشان می‌دهد در برخی موارد ممکن است عوامل ارثی یا ژنتیکی وجود داشته باشد. احتمال بیماری در فردی که پدر یا برادرش مبتلا به سرطان پروستات باشند دو برابر سایر مردان است. همچنین احتمال داشتن سرطان پروستات در افراد با سابقه قوی خانوادگی سرطان پستان و تخمدان بیشتر از افراد بدون سابقه خانوادگی است.

۴- تغییرات ژنی: تعدادی از تغییرات ارثی ژن باعث افزایش ریسک سرطان پروستات می‌شود، اما به‌طورکلی آن‌ها احتمالاً برای تنها درصد کمی از موارد به‌حساب می‌آیند.

علاوه بر این عوامل، عوامل دیگری مثل رژیم‌های غذایی نامناسب، چاقی، استعمال دخانیات، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی، وازکتومی می‌توانند به‌عنوان عوامل فرعی به‌حساب Hdn.

سرطان پروستات یا سرطان متورم و بزرگ شده؟

با افزایش سن، پروستات هم ممکن است بزرگ‌تر شود و به مثانه و مجرای ادرار فشار وارد کند و نشانه‌هایی شبیه سرطان پروستات به وجود بیاورد که به آن بزرگی خوش خیم پروستات می‌گویند. این بیماری سرطان نیست و در صورت ناراحت کننده بودن علائم آن، می‌توان از درمان‌های موجود استفاده کرد. مسئله سوم که ممکن است موجب مشکلاتی در دفع ادرار شود التهاب پروستات است. این التهاب یا عفونت ممکن است تب ایجاد کند و در بیشتر موارد با دارو درمان می‌شود.

عواملی که تحت کنترل شما نیستند

بالا رفتن سن به خصوص تا سنین بالای ۵۰ سال، مهمترین عامل در سرطان پروستات است، بعد از ۷۰ سالگی بیشتر مردان با گونه‌ای از سرطان پروستات روبرو هستند حتی اگر نشانه بیرونی نداشته باشد. سابقه خانوادگی ریسک ابتلاء به این بیماری را افزایش می‌دهد. داشتن برادر یا پدری که سرطان پروستات داشته ریسک ابتلاء به این بیماری را دو برابر می‌کند. آفریقایی-آمریکایی‌ها بیشتر از همه به این بیماری مبتلا می‌شوند.

عواملی که می‌توانید کنترل کنید

رژیم غذایی نقش مهمی در سرطان پروستات ایجاد می‌کند، کشورهایی که غذای های آنها بیشتر گوشت و لبنیات پرچرب است بیشتر با مشکل سرطان پروستات مواجه هستند، دلیل تأثیر این غذاها در ایجاد سرطان مشخص نیست. چربی‌ها به خصوص چربی‌هایی که همراه گوشت قرمز هستند سطح هورمون مردانه را بالا می‌برند. این هورمون مانند سوختی برای رشد سلول‌های سرطانی پروستات عمل می‌کند. رژیم غذایی که مقادیر کم میوه و سبزیجات در خود دارد هم نقش مهمی دارد.

آیا امکان تشخیص زودهنگام سرطان پروستات وجود دارد؟

تست‌های غربالگری برای تشخیص زودهنگام سرطان وجود دارند اما تست‌های منظم در هر سنی توصیه نمی‌شود. ممکن است این تست‌ها سرطان‌هایی را بیابند که رشد بسیار کندی دارند و درمان‌های پزشکی هیچ سودی نداشته باشند. این درمان‌ها هم شاید اثرات جانبی خطرناکی داشته باشند. انجمن سرطان آمریکا توصیه می‌کند با پزشک اورولوژیست خود در مورد تست‌های غربالگری مشورت کنید. این انجمن توصیه می‌کند:

- مردانی که تحت ریسک متوسط هستند از ۵۰ سالگی این تست‌ها را انجام دهند.

- مردانی که تحت ریسک بالا هستند از ۴۵ سالگی این تست‌ها را انجام دهند، این دسته شامل آمریکایی - آفریقایی‌هایی می‌شود که پدر، برادر یا پسر آنها قبل از سن ۶۵ سالگی دچار این بیماری شده باشد.

- مردانی که بیشتر از یک نفر از اعضای درجه یک خانواده آنها در سنین پایین‌تر دچار این بیماری شده اند از ۴۰ سالگی این تست‌ها را انجام دهند.

غربالگری و روش‌های تشخیصی سرطان پروستات

آزمایش‌های غربالگری از جمله آزمایش‌هایی است که به پزشک کمک می‌کند سرطان را زودتر و یا حتی قبل از بروز علائم تشخیص دهد و درمان کند

مراحل سرطان پروستات

مشخص کردن مراحل سرطان پروستات برای تعیین میزان انتشار سرطان به بافت‌های دیگر و کمک به مشخص کردن بهترین درمان استفاده می‌شود.

مرحله ۱: سرطان در مرحله ابتدایی است و از پروستات خارج نشده است.

مرحله ۲: سرطان پیشرفته‌تر است اما هنوز محدود به پروستات است.

مرحله ۳: سرطان به بافت‌های اطراف و لوله‌های مایع منی منتشر شده است.

مرحله ۴: سرطان به غدد لنفاوی، ارگان‌های نزدیک یا بافت‌هایی مانند مثانه و روده یا ارگان‌های دورتر مانند شش‌ها یا استخوان‌ها سرایت کرده است.

آیا غربالگری سرطان پروستات انجام دهیم یا نه؟

بر اساس فواید و خطرات انجام غربالگری که در بالا به آن‌ها اشاره شد بهترین اقدام برای تصمیم به انجام یا عدم انجام غربالگری آن است که از خود این سوالات را بپرسیم:

– آیا در خطر ابتلاء به سرطان پروستات هستم (در گروه پرخطر قرار دارم یا نه)؟

– اگر نتیجه آزمون من طبیعی بود، آیا باعث اطمینان می‌شود یا نه؟

– اگر نتیجه آزمون من غیرطبیعی بود چه‌کاری باید انجام دهم؟

پس‌ازآن با مشورت با پزشک و آگاهی از تمامی فواید و خطرات تصمیم به انجام غربالگری بگیریم.

درمان دارویی

در درمان دارویی این نوع از سرطان از هورمون درمانی و شیمی درمانی استفاده می‌شود. هورمون تراپی در این سرطان بر اساس سرکوب آندروژن (هورمون‌های جنسی مردانه) است تا از رشد سلول‌های سرطان پروستات جلوگیری کند. مهم‌ترین آندروژن های بدن تستوسترون و دی هیدروتستوسترون هستند. علاوه بر بیضه‌ها، غدد آدرنال نیز در ساخت این آندروژن ها مسئول هستند. از دسته‌های دارویی مختلفی برای هورمون درمانی استفاده می‌شود. انتخاب نوع دسته این داروهاو این که در چه مرحله‌ای استفاده شوند از تصمیماتی است که پزشکان درمان‌گر باید بگیرند.

شانس زنده ماندن در سرطان پروستات

خوشبختانه معمولاً سرطان پروستات رشد آهسته ای دارد. ۹ مورد از هر ۱۰ مورد این سرطان در مراحل اولیه شناسایی می‌شوند. نرخ زنده ماندن به مدت پنج سال در کسانی که سرطان محدود به پروستات و بافت‌های نزدیک آن دارند ۱۰۰ درصد است. بیشتر مردان خیلی بیشتر از این زنده می‌مانند. اما وقتی سرطان به بافت‌های دورتر سرایت می‌کند شانس زنده مانند به ۲۸ درصد کاهش می‌یابد. اما این عددها بر پایه تشخیص‌های پنج سال گذشته است. دورنمای مردانی که امروز بیماری آنها تشخیص و درمان می‌شود بسیار بهتر است.

روش‌های درمانی سرطان پروستات عبارتند از:

- پرتودرمانی

- عمل جراحی

- هورمون درمانی

- شیمی درمانی

- کرایوتراپی

پیشگیری

پیشگیری از سرطان پروستات، در واقع تغییر در شیوه زندگی است به‌گونه‌ای که به کاهش احتمال بروز سرطان پروستات بیانجامد.

تغذیه و سلامت

یک رژیم غذایی مناسب برای پیشگیری و درمان و کاهش عوارض درمان سرطان پروستات بسیار مفید است، این رژیم غذایی مناسب عبارتند از:

- بیشتر از پنج وعده میوه و سبزیجات در روز

- استفاده از غلات کامل به جای آرد سفید یا برنج سفید

- کاهش مصرف گوشت پرچربی (گوشت قرمز)

- کاهش مصرف گوشت‌های فرآوری شده مانند سوسیس و کالباس

- کاهش مصرف الکل

غذاهایی که مقادیر زباد فولات دارند برای مقابله با سرطان پروستات مفید هستند از جمله می‌توان از اسفناج، آب پرتقال و عدس نام برد، مطالعات نشان داده آنتی اکسیدان موجود در گوجه (لیکوپن) تأثیرات مثبتی برای پروستات دارد.

مراقب مکمل‌ها باشید

مراقب مکلمل هایی که به عنوان پیشگیری کننده از سرطان پروستات در بازار به فروش می‌رسند باشید، بعضی مواد گیاهی سطح PSA را پایین می‌آورند. یک مطالعه ده ساله نشان داد مصرف مکمل اسید فولیک، ریسک ابتلاء به سرطان پروستات را بالا می‌برد. یک مطالعه پنج ساله نشان داد مصرف مکمل سلنیوم و ویتامین ای ریسک ابتلاء به سرطان پروستات را کاهش نمی‌دهد، اگر از مکمل‌های ویتامین مصرف می‌کنید حتماً به متخصص جراح کلیه و مجاری ادراری (اورولوژی) مراجعه کنید.