به گزارش ایمنا دیابت یا به اصطلاح مرض قند یک بیماری است که در آن مقدار ترشح انسولین کمتر از میزان لازم برای طبیعی نگهداشتن قند خون است، این بیماری شیوع زیاد و عوارض خطرناک دارد و با تغییر سبک زندگی و استفاده از دارو قابل کنترل است.
تاریخ روز جهانی دیابت
در تقویم جهانی روز ۱۴ نوامبر هرسال روز جهانی دیابت است، ۱۴ نوامبر ۲۰۲۰ با ۲۴ آبان ۱۳۹۹ برابر است.
تاریخچه روز جهانی دیابت
فدراسیون بین‌المللی دیابت و سازمان بهداشت جهانی در سال ۱۹۹۱ و در پاسخ به رشد روزافزون دیابت در تمامی جوامع بشری، روز ۱۴ نوامبر مصادف با سالگرد تولد فردریک بنتینگ (که به همراه دستیارش چارلز بست توانست داروی انسولین را در سال ۱۹۲۲ کشف کند) را به نام روز جهانی دیابت نامگذاری کردند. این روز در سال ۲۰۰۶ توسط سازمان ملل متحد به عنوان یک روز رسمی در تقویم جهان ثبت شد.
اهداف روز جهانی دیابت
اهداف اصلی روز جهانی دیابت عبارت‌اند از:
- اطلاع‌رسانی گسترده به جوامع، سیاستمداران و ذی‌نفعان در سراسر دنیا برای توجه ویژه به دیابت
- اطلاع‌رسانی گسترده از فعالیت‌های فدراسیون بین‌المللی دیابت و نقشی که این نهاد در جهت ارتقای آگاهی دنیا ایفا می‌کند
که این اهداف موجب فراهم کردن فضای لازم برای توجه به نیازهای جامعه دیابتی و جلب توجه جهان به معضل دیابت و راهکارهای مدیریت آن شود.
شعار روز جهانی دیابت ۲۰۲۰
هر سال شعار خاصی برای این روز در نظر گرفته می‌شود. از سال ۲۰۰۱ مضمون این شعارها به عوارض دیابت اختصاص یافته است. موضوع روز جهانی دیابت در سال ۲۰۲۰، پرستار و دیابت است و هدف آن افزایش آگاهی در مورد نقش مهمی که پرستاران در حمایت از افراد دیابتی ایفا می‌کنند، است.
نماد دیابت
حلقه آبی رنگ دیابت در سال ۲۰۰۷ و پس از تأیید سازمان ملل متحد به عنوان نماد رسمی دیابت انتخاب شد تا نشان واحدی برای افزایش آگاهی دنیا در مورد اپیدمی دیابت باشد، دایره یک نمادِ ساده است که به راحتی می‌توان آن را پذیرفت و استفاده کرد. در تمام ِ فرهنگ‌ها دایره، نشانه زندگی و سلامتی است و معنی این نماد نیز این است که فشارهای سخت و شدید، نتیجه مثبت دارد. رنگ آبی، تجسم آسمان است که همه ملت‌ها را متحد می‌کند (رنگ پرچم سازمان ملل نیز آبی است). دایره آبی دیابت، نشان اتحاد جهانی برای مبارزه علیه دیابت است.
دیابت چیست؟
مجمع عمومی سازمان ملل در ۲۰ دسامبر ۲۰۰۶ با تصویب قطعنامه برجسته و منحصر به فرد، دیابت را "یک بیماری مزمن و ناتوان کننده با هزینه‌های هنگفت“ معرفی کرد که خانواده‌ها، دولت‌ها و کل جهان با آن مواجه است؛ دیابت یک اختلال در سوخت و ساز (متابولیسم) بدن است که در آن یا انسولین به مقدار کافی در بدن وجود ندارد و یا انسولین موجود قادر نیست تا وظیفه خود را به درستی انجام دهد و در نتیجه به علت وجود مقاومت در برابر آن، قند خون بالا می‌رود. انسولین هورمونی است که توسط سلول‌های "بتا" واقع در پانکراس ترشح می‌شود و وظیفه اصلی آن کاهش قند خون است. پانکراس نیز یکی از غدد دستگاه گوارش است که در پشت معده قرار دارد بالا بودن قند خون در دراز مدت باعث بروز عوارض در سیستم قلب و عروق، کلیه‌ها، چشم و سلسله اعصاب می‌گردد.
انواع دیابت
- دیابت وابسته به انسولین یا نوع یک: در این نوع بیماری دیابت، بیمار یا مقدار کمی انسولین تولید می‌کند و یا اصلاً تولید انسولین ندارد و در نتیجه فقدان انسولین، کنترل قند خون غیر ممکن است. معمولاً این نوع دیابت قبل از ۴۰ سالگی بروز می‌کند و اوج میزان وقوع آن در حدود ۱۴ سالگی است.
- دیابت غیر وابسته به انسولین یا نوع دو: در این نوع بیماری دیابت، لوزالمعده انسولین تولید می‌کند اما نه به اندازه‌ای که قند خون را تنظیم کند و از سوی دیگر سلول‌های بدن در برابر انسولین مقاومت نشان می‌دهند. این نوع دیابت معمولاً در افراد بالای ۴۰ سال بروز می‌کند.
- دیابت دوران بارداری: دیابت حاملگی معمولاً بین هفته‌های ۲۴ و ۲۸ بارداری ظاهر می‌شود و عموماً پس از زایمان از بین می‌رود، چون در همه انواع دیابت، میزان قند یا گلوکز خون بسیار بالا می‌رود علائم و نتایج همه آنها یکسان است.
علائم و نشانه‌های بیماری دیابت
در مراحل ابتدایی ممکن است دیابت بدون علامت باشد. بسیاری از بیماران به طور اتفاقی در یک آزمایش یا در حین غربالگری شناسایی می‌شوند. با بالاتر رفتن قند خون، علائم دیابت آشکارتر می‌شوند. پر ادراری، پر نوشی، پرخوری، کاهش وزن با وجود اشتهای زیاد، خستگی و تاری دید از علائم اولیه شایع دیابت است. بسیاری از بیماران در هنگام تشخیص بیماری چندین سال دیابت داشته‌اند و حتی دچار عوارض دیابت شده‌اند.
عوارض دیابت
عوارض زودرس دیابت
- کمای دیابتی: یک اختلال مربوط به سوخت و ساز است که در اثر افزایش میزان قند خون همراه با استون ایجاد می‌شود که سبب گیجی، سستی و بی‌حالی، احساس تشنگی شدید، خستگی و تنگی نفس شده و همچنین در بعضی موارد با اغما همراه است که در صورت عدم درمان ممکن است منجر به مرگ فرد شود.
- کمای هایپر اوسمولار: در افراد دیابتی نوع ۲ در صورتی‌که قند خون افزایش پیدا کند می‌تواند در نهایت به کمای هایپر اوسمولار یا کمای غیر اسیدوز بیانجامد.
- هیپو گلیسمی: میزان قند خون (گلوکز) فرد کاهش یافته در نتیجه دچار گیجی و سرانجام بیهوشی می‌شود و ممکن است نهایتاً به او تشنج نیز دست بدهد.
- هایپرگلیسمی: اصولاً هنگامی قند خون افزایش می‌یابد که بین نیاز و وجود انسولین در بدن نسبت مناسبی برقرار نباشد. مواردی که ممکن است به هایپرگلیسمی منجر شود شامل فعالیت بدنی کم، فراموشی تزریق انسولین یا مصرف دارو، بیماری‌ها و پرخوری
عوارض دیررس دیابت
- عارضه چشمی: که ممکن است به نابینایی کامل ختم شود.
- نفروپاتی (بیماری کلیه): که ممکن است باعث از کارافتادگی کامل کلیه‌ها شود.
- نوروپاتی (آسیب دیدگی اعصاب): در صورت همراه شدن با مشکلات گردش خون ممکن است موجب ایجاد زخم شود که در نهایت به قطع عضو می‌انجامد.
- بیماری قلبی- عروقی: که بر روی قلب و رگ‌های خونی اثر می‌گذارد و یا ممکن است به سکته‌های قلبی (منجر به حمله قلبی) سکته مغزی (یکی از علل اساسی ناتوانی و مرگ در افراد دیابتی) منجر شود.
- پای دیابتی: عدم کنترل قند خون و عدم مراقبت صحیح از پاها، موجب ایجاد زخم‌هایی در پا می‌شود. این زخم‌ها می‌تواند به از کار افتادگی و قطع پاها منجر شود.
- عفونت لثه و دندان: افراد دیابتی بیشتر در معرض خطر عفونت لثه‌ها و پوسیدگی و لق شدن دندان‌ها هستند. لذا توصیه می‌شود بهداشت دهان و دندان را دقیقاً رعایت کنید.
بیشتر بخوانید: دیابتی‌ها چگونه از چشم‌های خود محافظت کنند؟
پیشگیری از دیابت
تغییرات ساده در سبک زندگی در جلوگیری یا به تأخیر انداختن شروع دیابت نوع ۲ مؤثر است. برای جلوگیری از ابتلاء به دیابت نوع ۲ و عوارض آن به طور کلی سبک زندگی سالم مؤثر است و باید موارد زیر رعایت شود:
- دستیابی به وزن نرمال بدن و حفظ آن
- افزایش فعالیت بدنی
- پیروی از یک رژیم غذایی سالم شامل ۳ تا ۵ وعده میوه و سبزی‌ها در روز و کاهش مصرف قند و چربی‌های اشباع
- مصرف مقادیر فراوانی فیبر
- ارتقای مصرف غلات کامل
- پرهیز از رژیم غذایی محدود و زودگذر و اصلاح الگوی غذایی و انتخاب غذاهای سالم‌تر
- اجتناب از مصرف دخانیات
بیشتر بخوانید: چه ورزش‌هایی برای بیماران دیابتی مناسب است؟
چه کسانی به دیابت مبتلا می‌شوند؟
همه افراد ممکن است به دیابت نوع دوم دچار شوند. با این وجود، عواملی وجود دارد که ممکن است شما را در خطر بیشتر ابتلاء به بیماری قرار دهد. این عوامل عبارت‌اند از:
- تجمع چربی در اطراف کمر و معده
- کم تحرکی و انجام ندادن حرکات ورزشی
- وزن بیش از حد
- سن بالای ۴۵ سال
- سابقه دیابت نوع دوم در خانواده
- ابتلاء به دیابت حاملگی
- فشار خون بالا
- تری گلیسیرید بالا
- پایین بودن تجمع لیپوپروتئین و کلسترول (پایین‌تر از ۳۵)
نظر شما