به گزارش خبرنگار ایمنا، در دوران همه‌گیری ویروس کرونا و لزوم استفاده از ماسک برای پیشگیری از شیوع بیماری، جامعه ناشنوای ایرانی بیش از پیش دچار مشکل ارتباطی است، چرا که آموزش زبان اشاره و یادگیری مترجمی این زبان چندان جدی گرفته نشده است، بدین‌ترتیب ارتباط میان ناشنوایان بسیاری اوقات به لب‌خوانی وابسته است چرا که در مراکز مختلف و حتی در بیشتر برنامه‌های تلویزیون عموماً مترجم زبان اشاره وجود ندارد، در این میان استفاده از ماسک‌های شفاف که لب و دهان را قابل مشاهده می‌سازد می‌تواند کمک کننده باشد اما به نظر می‌رسد این گونه ماسک‌ها هم تولید یا فروخته نمی‌شود.
خانواده‌ها و معلمان لازم است ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر داشته و متوجه باشند که دانش‌آموزان کم شنوا و ناشنوا حتی در حالت عادی نیز نیاز به دیدن چهره معلم و دریافت کامل گفتار او دارند، لذا باید تلاش کنند تا امکانات لازم در فضای مجازی برای درک مطلوب مفاهیم آموزشی برای این دانش‌آموزان را فراهم کنند.
آمار ۱۵ هزار نفری تحصیل دانش‌آموزان ناشنوا در کشور
«در حال حاضر ۱۵ هزار دانش‌آموز دارای آسیب شنوایی در مدارس ویژه و عادی کشور تحصیل می‌کنند که پنج هزار دانش‌آموز در بیش از ۱۵۰۰ کلاس درس در قالب ۱۰۰ مدرسه ویژه تحصیل کرده و ۱۰ هزار دانش‌آموز نیز در طرح تلفیقی تحت پوشش هستند.» این گفته محسن غفوریان، معاون برنامه‌ریزی آموزشی و توانبخشی سازمان آموزش‌وپرورش استثنایی کشور در سال تحصیلی گذشته بوده که در خبرها اعلام شد. وی تاکید دارد که اقداماتی برای دانش‌آموزان آسیب‌دیده شنوایی در دستور کار بوده و استفاده از روش اشاره برای ناشنوایان به عنوان ابزاری برای تقویت ارتباطات این افراد با جامعه است که در سال ۹۷ بیش از ۸۵۰ هزار نفر ساعت آموزش زبان اشاره به معلمان مدارس استثنایی داشته‌اند. همچنین تعداد ۶۰ مدرس در کشور کار آموزش معلمان مدارس ویژه، معلمان مدارس پذیرا، والدین و ادارات مرتبط با کار ناشنوایان را انجام می‌دهند.
وی اضافه کرد: برای اولین بار کتاب فارسی خوان پایه اول ابتدایی به صورت زبان اشاره از طریق نرم‌افزار در اختیار دانش‌آموزان کلاس اولی آسیب‌دیده شنوایی قرار گرفت. خرید سمعک برای دانش‌آموزان آسیب‌دیده شنوایی جزو خدمات حمایتی است.
سختی آموزش آنلاین برای دانش‌آموزان و دانشجویان ناشنوا
ریحانه گنجعلی دانش آموز ۱۳ ساله ناشنوایی است که امسال در پایه هفتم در اصفهان تحصیل می‌کند. مادر این دانش آموز ناشنوا درباره آموزش‌های آنلاین و مشکلات فرزندش به خبرنگار ایمنا می‌گوید: با شیوع ویروس کرونا و تعطیلی مدارس و ارائه آموزش‌های آنلاین زحمت ما بیشتر از قبل شده است و ریحانه در کلاس‌های مجازی بیشتر در فراگیری درس ریاضی مشکل دارد. درس‌های مفهومی را می‌خواند و خواهر و پدرش به او کمک می‌کنند و بهتر یاد می‌گیرد و به نظرم با آموزش آنلاین نمی‌توان درس ریاضی را برای دانش آموزان توضیح داد.
وی درباره مشکلات شنوایی فرزندش، ادامه می‌دهد: هر دو ماه یک بار گوش دخترم جرم زیادی می‌گیرد و نیاز به جرم گیری دارد و به دلیل نداشتن بیمه هزینه‌های زیادی برایم دارد. الان بیش از دو ماه است که گذشته و کار جرم گیری برای او انجام ندادم.
مادر این دانش آموز ناشنوا، اضافه می‌کند: یک سمعک هم از بهزیستی به دخترم دادند اما خیلی بزرگ است. برای قالب بندی سمعک هم هزینه زیادی نیاز است و هنوز کاری برای دخترم انجام ندادم. تاکنون چندین بار شیلنگ و قالب سمعک را تعویض کردم که مبلغ زیادی برای آن نیاز بود و از سوی هیچ سازمانی به فرزندم کمکی نشده است. طی مراجعه‌هایی که به اداره آموزش و پرورش داشتم به من گفته شد که فاکتورها و شماره حساب بفرستم تا هزینه‌هایی را که دخترم داشته و مبلغی برای کمک درسی برای او واریز کنند و هنوز به او هیچ کمکی نشده است و همه هزینه‌ها را تا به حال خودمان پرداخت کردیم.
مادر ریحانه معتقد است که آموزش این دانش آموزان قبل از شیوع ویروس کرونا سختی‌هایی را برای خانواده‌ها داشت و با شیوع این ویروس و تعطیلی مدارس و شروع آموزش‌های آنلاین این سختی‌ها بیشتر از قبل شدند. اکنون هزینه‌های اینترنت و خرید روزانه اینترنت بار مضاعفی روی دوش ما شده است. هر دو هفته یک بار باید هزینه خرید ۱۰ گیگ اینترنت برای این فرزند ناشنوایم داشته باشم علاوه بر اینکه مابقی هزینه‌ها را کنار بگذارم و فرزند دختر دیگری هم دارم که برای تحصیل هزینه‌هایی دارد.
وی تاکید می‌کند: باید مسئولان در این شرایط و همه گیری ویروس کرونا فکری برای این گروه از دانش آموزان ناشنوا بکنند و با ایجاد مرکزی خاص برای آنها، شرایطی را برای خانواده‌هایشان فراهم کنند که فرزندان آنها با وجود این همه مشکلاتی که دارند بتوانند به این مرکز برای درمان، جرم گیری گوش، گذاشتن سمعک و موارد دیگر مراجعه کنند.
سارا هدائیان با ۲۰ سال سن دانشجوی ناشنوایی است که در رشته حقوق دانشگاه خوراسگان تحصیل می‌کند به خبرنگار ایمنا می‌گوید: والدین بنده ناشنوا هستند و تک فرزندم و همیشه اطرافیان کنارم نیستند که در درس‌هایم به من کمک کنند. البته می‌دانم که وظیفه آنها نیست که به دلیل ناشنوایی من دائم در خواندن درس‌ها به من کمک کنند. بلکه وظیفه مترجم است که باید صحبت‌های اساتید را برای من ترجمه کند تا بتوانم در خواندن درس‌هایم پیشرفت داشته باشم.
وی ادامه می‌دهد: من همیشه با نبود امکانات مناسب و دسترسی نداشتن به مترجم زبان اشاره به ناچار با تلاش و کوشش‌های خودم به مواردی که می‌خواستم رسیدم و همچنان تلاش می‌کنم تا با هر سختی به خواسته‌هایم دست یابم.
این دانشجوی ناشنوا درباره مشکلات کلاس‌های آنلاین، تاکید می‌کند: با شیوع اپیدمی کرونا و تبدیل شدن کلاس‌های حضوری به آنلاین به دلیل دسترسی نداشتن به مترجم زبان اشاره با مشکلات زیادی مواجه هستم و صحبت‌های اساتید را به هیچ عنوان متوجه نمی‌شوم.
وی اضافه می‌کند: واقعاً نیاز است که در کلاس‌های آموزشی آنلاین در کنار صحبت‌های اساتید یک مترجم تسلط کامل به زبان اشاره وجود داشته باشد تا دانشجویان ناشنوایی مانند من بتوانند هم صحبت‌های اساتید را به وسیله مترجم به خوبی متوجه شوند و هم از اطلاعات درسی بهره ببرند.
هدائیان تاکید می‌کند: من در خانواده ناشنوایان به دنیا آمدم و پدرم سال‌های قبل در کانون ناشنوایان به طور جدی فعالیت داشتند و من هم از کودکی تاکنون عضو کانون ناشنوایان اصفهان هستم. از سال ۱۳۹۵ تصمیم گرفتم که در عرصه‌های مختلفی به ناشنوایان خدمت کنم و با تاکید مسئولان کانون شروع به فعالیت کردم و همچنان ادامه دارد.
این دانشجوی ناشنوا، اظهار می‌کند: برای تأمین نیازهای درمانی و خرید سمعک و موارد دیگر به نظرم فقط نهاد بهزیستی موظف است نیازهای ناشنوایان را تأمین کند ولی برای تأمین این موارد بسیار به این گروه کم توجهی می‌شود.
وی در خاتمه صحبت‌هایش، تاکید می‌کند: از همه مسئولان خواهشمندم همانطوری که فرد شنوا می‌تواند از همه امکانات بهره ببرد برای گروه ناشنوایان هم امکانات مناسب فراهم کنند تا آنها هم بتوانند مانند افراد شنوا از همه امکانات استفاده کنند. یعنی به هیچ عنوان باعث به وجود آمدن تبعیض در جامعه ناشنوایان نباشند و معتقدم هر دو گروه انسان هستند و هیچ گونه تفاوتی با هم ندارند.
تحصیل هزار و ۶۵ نفر دانش آموز ناشنوای دختر و پسر در استان اصفهان
محسن الماسی، رئیس اداره آموزش و پرورش مدارس استثنایی اصفهان با اشاره به اینکه آموزش و پرورش متولی توانبخشی دانش آموزان با نیاز ویژه در هفت گروه است که یک گروه از آنها دانش آموزان کم شنوا و نیمه شنوا هستند به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: در حال حاضر از لحاظ آماری در استان اصفهان هزار و ۶۵ دانش آموز ناشنوای دختر و پسر در مدارس ثبت نام کردند و از این تعداد حدود ۸۴۶ نفر در مدارس عادی تحصیل می‌کنند و مابقی در مدارس استثنایی درس می‌خوانند.
وی با اشاره به روند کاهشی آمار ناشنوایان استان می‌افزاید: بر اساس مطالعات شده این آمار روز به روز کمتر می‌شود. آمادگی اداره آموزش و پرورش استثنایی برای سن چهار تا شش سال است و به این دانش آموزان خدمات رسانی می‌شود و در پایه‌های ابتدایی، مقاطع متوسطه یک و دو نیز مانند مدارس عادی خدمات‌رسانی می‌شود.
رئیس اداره آموزش و پرورش مدارس استثنایی اصفهان تصریح کرد: مهم‌ترین نکته‌ای که شاید در این بخش مغفول واقع شود و تمایل داریم که به آن توجه شود مداخله به‌هنگام در بدو تولد است. به هر حال کم شنوایی و ناشنوایی عارضه‌ای نیست که خانواده از بدو تولد و چند ماه بعد از تولد کودک متوجه این امر نشوند و این امر کاملاً مشخص است.
وی خاطرنشان می‌کند: اگر والدین مراجعه به‌هنگام داشته باشند به طور یقین تأثیر زیادی در ممانعت از پیشرفت این بیماری دارد و می‌تواند بسیاری از ناشنوایی‌ها را درمان کند و این گروه از دانش آموزان به جریان زندگی طبیعی و آموزش عادی وارد می‌شوند. در آموزه‌هایی که از بدو تولد تا چهار سالگی این کودکان داریم باید حتماً همراه نوآموز و دانش آموز، مادر هم حضور پیدا کند و این آموزش‌ها مکمل است و بیشتر مهارت‌های تمرینی با تاکید روی توانبخشی انجام می‌شود.
لزوم مداخله به‌هنگام برای کاشت حلزون در سن طلایی کودک
وی تصریح می‌کند: مادران و اولیای دانش آموزان اگر بین اقوام و دوستان، کودکی با چنین مشکلی دیدند، حتماً به اداره آموزش و پرورش استثنایی مراجعه کنند تا همکاران ما در این اداره بتوانند مداخله به‌هنگام برای این گروه از کودکان انجام دهند و سن طلایی را از دست ندهند و اگر دانش آموز نیاز به کاشت حلزون داشت به این مسیر هدایت شود.
رئیس اداره آموزش و پرورش مدارس استثنایی اصفهان، اضافه می‌کند: اگر دانش‌آموز نیاز به گفتار درمانی و واج شناسی دارد باید روی این قسمت کار شود. ضرروی است که سن طلایی آموزش این گروه از کودکان را از دست ندهیم که با انجام ندادن این فرآیند در آینده دانش‌آموز ناشنوایی در جامعه باشد که آسیب‌های بعدی آن دچار آحاد جامعه می‌شود.
الماسی بر این باور است که از بد تولد تا چهار سالگی سن طلایی مداخله به‌هنگام است. اگر بتوانند کودک را تا چهار سالگی به این اداره ارجاع دهند و تشخیص و سیر درمان را شروع کنند حتی کاشت حلزون که قبل از شش سالگی انجام می‌شود بالای ۹۰ درصد موفق است و فرزند این خانواده‌ها با مداخله به‌هنگام آنها و کاشت حلزون در سنین پایین از حس شنوایی برخوردار می‌شود.
وی تاکید می‌کند: از نظر ارائه خدمات به این دانش‌آموزان دو مدرسه ابتدایی ناشنوایان در سطح شهر اصفهان وجود داشت و امسال با ایجاد سومین مدرسه ابتدایی ناشنوایان ارائه این خدمات افزایش می‌یابد. علاوه بر این، دو هنرستان متوسطه برای تحصیل دختران و پسران ناشنوا وجود دارد و تعدادی از همکاران فعال فرهنگی که خودشان هم دچار آسیب شنوایی هستند به عنوان معلم ورزش به اداره مدارس استثنایی کمک می‌کنند و این معلمان جزو دانش آموزان ناشنوای این اداره بودند و توانستند بعد از ادامه تحصیل در این اداره فعالیت کنند.
رئیس اداره آموزش و پرورش مدارس استثنایی اصفهان، اظهار می‌کند: در شرایط حاد کرونایی کنونی مشکل اصلی استقرار آموزش غیر حضوری برای این دانش آموزان و تاکید بر عدم تردد افراد است. با توجه به اینکه دانش آموزان ناشنوا برای آموزش باید حتماً حرکات لب و دست را ببینند و استفاده از ماسک باعث می‌شود که حرکات لب مشخص نباشد و دانش آموز ناشنوا نتواند لب خوانی کند.
وی می‌افزاید: به همین دلیل نیاز است که حتماً در آموزش‌ها یک مترجم کنار او باشد که بتواند آن آموزش را به صورت تسهیل شده در اختیار دانش آموز قرار دهد. با پیگیری‌هایی که از سال گذشته داشتیم و امسال هم سازمان استثنایی بسیار پیگیر این قضیه بوده از طریق سازمان صدا و سیما توانستیم استفاده از زبان اشاره را در مدرسه تلویزیونی محقق کرده و یک مترجم زبان اشاره را در بعضی از دروس اضافه کنیم و امیدواریم که این کار ادامه پیدا کند.
تولید محتواهای درسی در پایه‌های تحصیلی در استان‌ها
به گفته الماسی؛ برای تولید محتواها طی هماهنگی‌هایی که با سازمان استثنایی کشور داشتیم محتواهای هر درس و پایه‌ای بین استان‌ها توزیع شده و به هر استانی تولید یک بخش از این محتواها واگذار شده است که در جدول زمانی ۳۰ درصد اول آن تهیه شده و اکنون در حال تهیه و تولید محتوای ۳۰ درصد دوم هستیم.
وی با بلیان این که این اطلاعات در کانال شاد شبکه رسمی آموزش و پرورش بارگذاری می‌شود و در سایت سازمان استثنایی کشور هم وجود دارد، افزود: علاوه بر این موارد به معلمان هم گفته شده است که در آموزش استثنایی لحاظ تفاوت‌های فردی یک بحث بسیار مهم و تأثیر گذار است و نیاز است که حتماً بر اساس توانمندی دانش آموز به آموزش او پرداخته شود و برایش پنل یادگیری طراحی شود.
رئیس اداره آموزش و پرورش مدارس استثنایی اصفهان، اظهار می‌کند: به همین دلیل به معلمان ابلاغ شده که علاوه بر استفاده محتوا، از کانال‌های مختلف ارتباطی هم استفاده کنند. اکنون نرم افزار ایکس رکوردر به همکاران فرهنگی در ارائه آموزش به این دانش آموزان کمک زیادی کرده است که علاوه بر آموزش محتوای متنی معلم به طور هم زمان بتواند زبان اشاره را نیز آموزش دهد و دانش آموز علاوه بر محتوای دیداری حرکات اشاره را هم به وسیله معلم می‌بیند.
توانبخشی و گفتار درمانی مشکل دانش‌آموزان ناشنوا در شرایط کرونا
الماسی معتقد است که مهم‌ترین مشکل در این بخش توانبخشی کودکان به خصوص گفتار درمانی آنها در شرایط اپیدمی کرونا و نبود ارتباط چهره به چهره است. در حال حاضر آموزش‌ها برای دانش آموزان ناشنوا و کم شنوا بیشتر ترکیبی است و دانش‌آموزان با برنامه‌ریزی روزی یک ساعت در کلاس درس حضور پیدا می‌کنند و در آن یک ساعت دروس پایه و اصلی مانند زبان آموزی و درس‌هایی که نیاز به گفتار دارد با آنها کار می‌شود.
وی تصریح می‌کند: دانش آموزان ناشنوا در بحث‌های مهارتی بسیار فعال هستند و زود یاد می‌گیرند اما در بحث‌هایی که نیاز به تحلیل دارد به دلیل اینکه متوجه گفتار نمی‌شوند ممکن است دچار کندی شوند و باید در این زمینه برنامه‌ریزی داشته باشیم تا بتوانیم از این فرصت استفاده کنیم و علاوه بر اینکه برای محتواهای موجود همکاران مناسب سازی می‌کنند بتوانند در فضای مجازی این موارد را استفاده کنند.
رئیس اداره آموزش و پرورش مدارس استثنایی اصفهان، می‌افزاید: علاوه بر این موارد معلمان درسنامه‌هایی را آماده کردند که متناسب با هر دانش‌آموز به صورت کتبی تحویل دانش‌آموز می‌شود و این تکلیف عملیاتی است و دانش‌آموز ناشنوا این موارد را در منزل با کمک والدین انجام می‌دهد.
الماسی، اظهار می‌کند: خیران استان با نظر مساعد کمک‌های خوبی تا به حال داشته‌اند، سال گذشته بالغ بر ۳۵۰ میلیون تومان به این گروه از دانش‌آموزان در بحث‌های درمانی کمک شد همچنین ۲۳ مورد تعمیر قطعه حلزون داشتیم که قریب به ۲۶ میلیون هزینه داشت. برای خرید ۳۷ مورد سمعک هم ۵۵ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان پرداخت شد.
وی اضافه می‌کند: اگر مدارک دانش‌آموز در سامانه سناد ثبت شده باشد، در زمینه تأمین دارو، هزینه بستری و توانبخشی کمک‌های لازم به او ارائه می‌شود. دانش‌آموز باید حداقل دو یا سه سال با یک سمعک کار کند و امکان تعویض سریع را نداریم به دلیل اینکه منابع محدود است و امسال برای سمعک یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان برای هر دانش‌آموز تخفیف داده می‌شود و قریب به یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان هم برای درمان بیماری پایه‌ای هزینه پرداخت می‌شود.
رئیس اداره آموزش و پرورش مدارس استثنایی اصفهان، تاکید می‌کند: سازمان مدارس استثنایی در کاشت حلزون شش میلیون تومان کمک هزینه دارد. علاوه بر این با مساعدت خیریه‌ها برای کاشت حلزون تقریباً خانواده یک سوم تا یک چهارم مبلغ مورد نیاز را باید پرداخت کند.
وضعیت خاص‌تر و حادتر مدارس استثنایی در اپیدمی کرونا
وی تصریح می‌کند: اکنون با توجه به اینکه آموزش‌ها آنلاین شده و دانش‌آموزان کمتر در مدارس حضور دارند، در شرایط اپیدمی کرونا به خصوص برای مادران دانش‌آموزان با نیاز ویژه که آنها را مادران صبر می‌گوئیم که با گذشت فراوان سال‌های متمادی پیگیر درمان فرزند خود بودند، توصیه داریم که اکنون هم باید از خودگذشتگی کنند تا شرایط ایده آلی برای فرزندان آنها رقم بخورد تا بتوانند ادامه تحصیل دهند.
الماسی با اشاره به اینکه در شرایط اپیدمی کرونا وضعیت مدارس استثنایی بسیار خاص‌تر و حادتر است، اظهار می‌کند: به لحاظ اینکه برای آموزش دانش‌آموز ناشنوا باید معلم ماسک را بردارد و این اتفاق احتمال ابتلا به این بیماری را بیشتر می‌کند یا اینکه دانش‌آموز نابینا بوده و معلم مجبور است که دست دانش‌آموز را بگیرد و روی صفحه کتاب حرکت دهد تا نقطه‌های بریل را متوجه شده و بتواند متن صفحه را بخواند. به طور یقین این تماس فیزیکی دانش‌آموز جسمی و حرکتی باعث ترشحات مدوام صورت او می‌شود و با توجه به اینکه خود او توانایی خشک کردن را ندارد، احتمال ابتلا به این ویروس افزایش پیدا می‌کند.
وی تاکید می‌کند: این دانش‌آموزان نیاز به ارتباط نزدیک‌تر برای جابجایی روی ویلچر و سرویس مدارس را دارند و این موارد خطراتی را برای همکاران فرهنگی فعال در این بخش به دنبال دارد. معلمان در آموزش و پرورش استثنایی بدون هیچ چشمداشتی و مانند سربازان گمنام در خط مقدم در حال تلاش و مجاهدت هستند که بر دستان آنها بوسه می‌زنم و از زحمات آنها تقدیر می‌کنم.
تأمین هزینه عمل کاشت حلزون از طریق هیئت امنای ارزی، بهزیستی و خیریه‌ها
پژمان پورشبانان معاون توانبخشی بهزیستی استان اصفهان، با اشاره به اینکه ۱۲ درصد احساس هر فرد احساس شنوایی است، اظهار می‌کند: وقتی فردی از داشتن این حس محروم می‌شود و به تبع آن قوه گفتاری خود را از دست می‌دهد تا ۷۰ درصد در برقراری ارتباط ناتوان می‌شود، برای مداخله به‌هنگام برای کودکان زمان طلایی وجود دارد که اگر والدین اقدامات مؤثر را انجام دهند قطعاً به اقدامات ثانویه مراکز بهزیستی نخواهد رسید علاوه بر آن مراجعه دیرهنگام تأثیرگذاری اولیه را نخواهد داشت. گفتنی است در بحث وظایف سازمان بهزیستی در سه مرحله مداخله می‌شود که شامل پیشگیری اولیه، درمان و پیشگیری نهایی است.
وی می‌افزاید: در زمینه عمل کاشت حلزون، افرادی که دارای مشکلات شنوایی هستند به مراکز کاشت حلزون از سوی بهزیستی معرفی شده‌اند و بیشتر هزینه عمل جراحی و قطعات مربوط به کاشت حلزون از طریق هیئت امنای ارزی تأمین می‌شود، بخشی از هزینه‌ها که بر عهده سازمان بهزیستی بوده با همکاری خیریه حضرت ابوالفضل (ع) تامین می‌شود.
معاون توانبخشی بهزیستی استان اصفهان می‌افزاید: در مورد تعمیرات وسایل جانبی سمعک هم در بخش غربالگری و درمان، تأمین هزینه می‌شود در بحث توانبخشی، مداخله‌هایشده بر حسب سن افراد تعریف می‌شود. به طور مثال افراد زیر ۱۵ سال در مراکز خاصی آموزش می‌بینند و حتی زمینه ورود آنها به مدارس استثنایی فراهم می‌شود.
وی در زمینه اهمیت آشنایی دانش‌آموزان ناشنوا با زبان اشاره برای داشتن ارتباط‌های گسترده‌تر، تصریح می‌کند: تشکل‌های حامی معلولان و ناشنوایان برای احقاق حقوق معلولان تلاش می‌کنند و برنامه اصلی سازمان نیز توسعه این تشکل‌هاست، همچنین زبان اشاره به عنوان یک زبان خاص در دنیا پذیرفته شده که باعث ارتباطات گسترده ناشنوایان با دیگر افراد است و دانش آموزان ناشنوا هم از طریق مراکز بهزیستی، آموزش و پرورش استثنایی یا از طریق کانون‌های ناشنوایان تا حدود زیادی با این زبان آشنا می‌شوند.
گزارش از اکرم کیانی خبرنگار سرویس جامعه ایمنا
نظر شما