به گزارش خبرنگار ایمنا، هوش و استعداد تحصیلی به‌عنوان دو عامل اساسی در پیشرفت تحصیلی کودک و نوجوان محسوب می‌شود که اثرات آنها در آموزش حضوری و محیط مدرسه با مدیریت معلم افزایش پیدا می‌کند و انگیزش تحصیلی دانش‌آموزان با حداکثر بهره‌وری از هوش آنها صورت می‌گیرد اما با شیوع بیماری همه‌گیر کرونا و حضور نیافتن دانش‌آموزان در مدارس و پررنگ شدن نقش آموزش‌های مجازی و آنلاین تقویت مراتب رشد کودکان و نوجوانان و بالا بردن انگیزه آنها برای یادگیری در شرایط کنونی قطعاً نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و مدیریت والدین در سبک زندگی جدید فرزندان است.
در واکاوی بیشتر این مسئله و لزوم توجه به تقویت ابعاد رشد کودکان و نوجوانان به منظور آموزش اصولی فرزندان با نرگس عطریان استاد دانشگاه و متخصص مطالعات فرهنگی و علوم رفتاری گفت وگویی داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
با توجه به شیوع کرونا کاهش مراحل رشد کودکان به هر دلیلی در آینده چه عواقبی خواهد داشت؟
بر اساس روانشناسی رشد در اصل مراحل رشد کودکان و نوجوانان غیرقابل کاهش است و هر مرحله‌ای از رشد به وسیله هر نوع برنامه‌ای که از بین برود در سال‌های آینده عوارضی را نشان می‌دهد. در روانشناسی اصل بازگشت می‌گوید که هر مرحله‌ای از رشد قیچی شود این مرحله در بزرگسالی برگشته و خود را بروز می‌دهد و در واقع این اتفاق وابسته به خلأ مرحله رشد کودک است. از بین رفتن مرحله رشد کودک و نوجوان در اثر بیماری یا قرنطینه و یا هر مورد دیگر باشد و اگر به واسطه این اتفاقات کودک را مشغول کار و اشتغال کنیم یا درس خواندن جهشی کنیم اگر همه این موارد درست انجام نشود مراحل رشد دچار وقفه شده و یک مرحله از رشد کودک و نوجوان قیچی می‌شود. همین موارد باعث می‌شود با تولد فرزندان بعدی فرزند اول را مجبور کنند که زودتر از حد سنی خود بزرگ شود.
آیا توقف رشد کودکی می‌تواند عامل بروز بیماری‌های روحی و روانی در بزرگسالی باشد؟
زمانی که این مرحله از رشد از بین می‌رود در بزرگسالی بازگشت می‌کند برای مثال شاهدیم که فردی در سن چهل سالگی دچار بیماری‌های روحی و روانی شده است و می‌بینیم که در یک گوشه‌ای نشسته و با صداکشی مشق می‌نویسد و به این دلیل است که ذهن او به دنبال دوران رشد آرزوهای خود است که همه اینها مربوط به دوره نوجوانی و جوانی اوست. همه این اتفاقات به دلیل از بین رفتن مرحله‌ای از رشد است.
با توجه شیوع کرونا و قرنطینه کودکان والدین برای تقویت ابعاد رشد کودکان چه برنامه‌ای داشته باشند؟
در شرایط کنونیداپیدمی کرونا و قرنطینه دانش‌آموزان با این مشکل مواجه هستیم و ممکن است که برخی از مراحل رشد فرزندان دچار کاستی شود. اکنون شاهدیم که دانش‌آموزان باید از ابعاد مختلف رشد کنند و قرنطینه باعث می‌شود که برخی مراحل رشد دچار کاستی شوند. برای مثال باید والدین زمینه رشد ذهنی، اجتماعی و ارتباط سالم کودک و نوجوان در اپیدمی کرونا را فراهم کنند، علاوه بر این توجه به انواع رشد حسی، حرکتی، جسمی و گفتاری را نباید فراموش کرد.
نداشتن ارتباطات کافی در آموزش غیرحضوری تا چه حد در کاهش انگیزه تحصیلی دانش‌آموزان مؤثر است؟
همه ابعاد رشد در کنار هم یک انسان سالم را می‌سازند و زمانی که بچه‌ها آموزش آنلاین می‌بینند ممکن است که اطلاعات به آنها برسد اما این امکان هم وجود دارد که به آرامی انزوا و هراس اجتماعی پیدا کنند به دلیل اینکه اکنون کودک و نوجوان نمی‌تواند ارتباط واقعی با دیگران داشته باشد. ممکن است به واسطه آموزش آنلاین بتوانیم داده‌ها و اطلاعات را به او برسانیم و به طور یقین معلمان در این زمینه تلاش زیادی می‌کنند، اما اگر خانواده‌ها شرایط موجود و کمبودها را جبران نکرده و ارتباط لازم را برای فرزند مدیریت نکنند، در اصل این سن رشد دانش‌آموز می‌گذرد، در حالی که مهارت‌های اجتماعی، انسانی و انگیزه تحصیلی او دچار خدشه می‌شود. به دلیل اینکه ارتباطاتی را که باید کودک و نوجوان با اجتماع، گروه همسالان و معلمان به طور مجزا از محیط خانواده داشته باشد در شرایط کنونی ندارد و این اتفاق باعث می‌شود که دانش‌آموزان دچار مشکل شوند.
در وضعیت کنونی علاوه بر کم‌تحرکی و کاهش انگیزه تحصیلی چه مشکلات دیگری برای دانش‌آموزان ایجاد می‌شود؟
در حال حاضر دانش‌آموزان در معرض مشکلات جسمانی و حرکتی بسیاری هستند. با بروز چاقی، چربی خون و دیابت ایجاد می‌شود و معمولاً دچار مشکلات ساختار اندامی می‌شوند، به هر حال مرحله رشد کودک و نوجوان طی می‌شود و بعد از گذر این دوران فرد در بزرگسالی دچار زیان‌هایی خواهد بود در حالی که سال‌های آینده کسی نمی‌تواند بگوید من در سن ۱۰ یا ۱۲ سالگی در دوره کرونا بودم و به همین دلیل لازم است والدین برنامه‌ریزی اصولی و جبرانی در این زمینه داشته باشند.
برای آموزش بهینه کودکان چه تغییراتی باید در فعالیت‌های روزمره والدین ایجاد شود؟
برای ایجاد این شرایط در داخل منزل برای کودکان و نوجوانان نیازمند برنامه‌ریزی فرهنگی و آموزشی هستیم. دانش‌آموزان زمانی را در ورزشگاه‌ها و حیاط مدرسه بودند اما اکنون شرایط برای آنها فراهم نیست و با گروه همسالان ارتباط ندارند، همه این موارد در شرایط اپیدمی کرونا وجود دارد و باید والدین اولویت‌های زندگی را تغییر دهند. اگر زمانی والدین کودک را به ورزشگاه می‌بردند اما امروز مجبور هستند که بسیاری از فعالیت‌ها را جابجا کنند و با وجودی که کودکان در خانه هستند باید برای گذران وقت آنها برنامه داشته باشند. میزان ارتباط مادر با دیگران کمتر شده پس باید با سعه صدر و حوصله بیشتر برای زمان فرزندان خود برنامه‌ریزی کند. چرا که طی شدن مراحل رشد کودکان و نوجوان امری مهم است و باید والدین به این امر توجه کنند.
برای مدیریت خانواده و فرزندان در سبک زندگی جدید چه باید کرد؟
ممکن است بزرگترها با خود بگویند در شرایط فعلی یک سال هم کار خاصی نکردیم ایرادی ندارد و سال دیگر ادامه می‌دهیم. ولی برای کودک و نوجوان مرحله حساس و غیرقابل جبران است. باید سبک زندگی و مدیریت خانواده تغییر کند، نه اینکه همه چیز در فضای مجازی اتفاق بیفتد بلکه علاوه بر فعالیت دانش‌آموزان در فضای مجازی در داخل منزل به صورت حقیقی ارتباط‌ها، صحبت کردن با کودک، داستان خواندن برای وی، بحث کردن علمی با نوجوان، تحقیق کردن با کودک و ارتباط‌گیری والدین با فرزندان لازم است. باید والدین فعالیت‌هایی داشته باشند که کودکان با برنامه‌ریزی کلیپ‌ها و فیلم‌ها را ببینند و در ساعت مشخصی از روز به مدت ۴۰ دقیقه یا حداقل ۲۰ دقیقه ورزش‌هایی را در منزل انجام دهند، همه این موارد مدیریت خانواده با سبک زندگی جدید است که در اصل خانواده‌ها نگذارند مراحل رشد کودکان از بین برود.
برای تقویت همه حواس کودکان در آموزش آنلاین چه کنیم؟
در اصل یک توان دیداری و یک توان شنیداری داریم. باید چند مهارت همزمان در کودکان رشد پیدا کند. چنانچه آموزش آنلاین هر کدام از این موارد را نتواند جبران کند، وظیفه خانواده است با وسایل کمک آموزشی یا بازی‌های تکمیلی برای یادگیری بیشتر با کودک و نوجوان این کار را انجام دهند و می‌توانند از نظر مشاوران و روانشناسان در این زمینه کمک بگیرند. باید مهارت شنیداری بین کودکان و نوجوانان تقویت شود. همچنین تقویت حافظه کوتاه مدت و دراز مدت آنان ضروری بوده و تقویت هماهنگی حرکات، قدرت استدلال و درک در کنار مهارت دیداری در بین آنها لازم است.
وسایل کمک آموزشی و بازی‌ها زمینه آموزش اصولی دانش‌آموزان را فراهم می‌کند؟
بله در واقع همه این موارد باعث می‌شود که یک کودک ابتدایی بتواند آموزش اصولی ببیند. اگر والدین آگاهی پیدا کرده و با متخصصان مشورت کنند، می‌توانند در داخل منزل با انجام بازی‌های کودکانه کمبودهای آموزشی فرزند خود را جبران کنند. هنگامی که به کتاب‌های بازی در فروشگاه‌های کمک آموزشی نگاه کنیم نوع مهارت تقویتی در آن نوشته شده است. بنابراین با استفاده از بازی‌ها و تمرین‌های آموزشی والدین می‌توانند جبران کمبود آموزش اصولی را برای فرزندان در منزل داشته باشند.
انجام کدام بازی‌ها را در منزل توصیه می‌کنید؟
هنگامی که که معلم روی تابلوی کلاس می‌نوشت و کودک روی دفتر بازنویسی می‌کرد، این موارد نیازمند هماهنگی چشم، عضلات دست، مغز و گوش بود. اما امروز در آموزش‌های آنلاین کودک نمی‌تواند این کارها را انجام دهد و لازمه جبران آن بازی‌هایی مانند بولینگ، دارت پلاستیک و بدون خطر است که کودکان می‌توانند انجام دهند حتی پرتاپ توپ در سبد با فاصله و پرتاپ حلقه را هم برای دانش‌آموزان در اپیدمی کرونا در منزل توصیه می‌کنیم. انجام این موارد هماهنگی حسی لازم را برای کودک ایجاد می‌کند تا علاوه بر حس دیداری مانند کلاس درس حضوری حواس دیگر او در آموزش آنلاین تقویت شود. اکنون کلاس درس حضوری نیست زمانی که در منزل به کودک دیکته می‌گوئیم هم زمان حس دیداری، شنیداری، دست و مغز کودک فعال می‌شود و با انجام این بازی‌ها این موارد قوی‌تر خواهند شد.
برای کاهش چاقی و کم‌تحرکی کودکان در این دوران چه راه‌حل‌هایی وجود دارد؟
همه این بازی‌ها را به همراه بازی‌هایی به صورت منظم و مقرر در ساعت مشخصی از روز انجام دهند. همچنین کلیپ‌های آموزشی این بازی‌ها زیاد است و ورزش‌های خانگی همگی وجود دارند. باید دانش‌آموزان در سبک زندگی جدید سر ساعت مقرر در محیط منزل این بازی‌ها را انجام دهند تا علاوه بر افزایش مهارت‌ها تحرک جسمی هم داشته باشند. همچنین می‌توانند به منظور کاهش چاقی و کم تحرکی انواع نرمش‌ها و بازی‌های کششی را در داخل منزل انجام دهند. در واقع همه این موارد در افزایش تحرک فرزندان مؤثر است و حتی روی نحوه تغذیه آنها نیز باید کار کرد، هنگامی که تحرک کودک کاهش پیدا می‌کند به طور یقین باید سبک تغذیه او هم تغییر پیدا کند. توجه و رعایت این موارد باعث می‌شود یادگیری دانش‌آموزان در کلاس‌های آنلاین افزایش پیدا کند و انگیزه تحصیلی آنها در عین حال حفظ شود و مراحل رشد کودکان هم از بین نرود.
نظر شما