به گزارش خبرنگار ایمنا، نقش والدین در تربیت فرزندان همواره یکی از اصول مهم شکل گیری جامعه‌ای سالم و نسل آینده‌ای پر توان بوده است، نقشی که این روزها دستخوش تغییرات اساسی بوده و والدین را بین سنت و مدرنیته سرگردان کرده است.
استفاده از فناوری‌های نوین، وجود شبکه‌های اجتماعی مختلف و توسعه ارتباطات به ویژه در فضای مجازی بسیاری از والدینی که با سبک سنتی تربیت شده‌اند را برای تربیت فرزندانشان دچار چالش‌هایی کرده که برای برطرف کردن آن راه طولانی در پیش رو دارند.
لزوم تربیت فرزندان مطابق اقتضائات شرایط فعلی
نرگس عطریان متخصص حوزه مطالعات فرهنگی و علوم رفتاری با بیان اینکه تربیت امروزی یک تربیت متفاوت از نسل‌های گذشته است به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: تاکنون تاریخ چنین سبک تربیتی را تجربه نکرده چرا که والدین امروزی زاییده دنیای تکنولوژی، شبکه‌های مجازی و اینترنت نیستند اما فرزندان زاییده این نسل هستند بدان معنا که والدین امروزی باید کسانی را تربیت کنند که با اینترنت و شبکه‌های مجازی و تکنولوژی روز در ارتباط هستند.
او می‌افزاید: فرزندان امروزی در آینده در تربیت کودکان خود با مشکلات کمتری روبرو می‌شوند به دلیل اینکه که بر این شرایط به طور کامل مسلط هستند و در این دوره تکنولوژی را آموزش دیدند اما والدین امروزی نسلی هستند که در اصل باید وارد دنیای این نسل شوند تا بتوانند بر روی رفتار فرزندان کنترل داشته باشند.
این استاد دانشگاه معتقد است: والدین باید نقش تربیتی را ایفا کنند، اگر به محیط و شرایط فعلی و اقتضائات روز آشنایی نداشته باشند و فقط بخواهند با عوامل سلبی فرزندان را کنترل کنند موفق نخواهند بود.
به گفته عطریان؛ این جریان ناشی از تعصبات و آگاه نبودن والدین و نداشتن شناخت کافی روی رسانه‌های امروزی نشأت می‌گیرد. امام علی (ع) می‌فرمایند: «مقتضای شرایط زمان فرزند تربیت کنید» یعنی باید مطابق اقتضائات شرایط فعلی فرزندان تربیت شوند، در حقیقت والدین، بسیاری از اوقات به انجماد فکری، تعصبات و جمود فکری رسیده‌اند و همین روند باعث می‌شود که برخی مواقع افراط کنند و مشکلات حادتری به وجود بیاید.
متخصص حوزه مطالعات فرهنگی و علوم رفتاری، تاکید می‌کند: نوجوانان امروزی سرنوشت ساز آینده کشور هستند و سرمایه‌های آینده باید از نوجوانان امروزی به دست بیاید. بنابراین باید والدین اجازه ندهند که دچار تاخر فرهنگی شوند.
او با بیان اینکه تاخر فرهنگی مشکل اصلی تربیت امروزی در خانواده‌ها است، اضافه می‌کند: یعنی وسایلی وارد خانواده‌ها می‌شود که فرهنگ و سواد آن در خانواده وجود ندارد بنابراین ضروری است که این مشکل در خانواده‌ها حل شود، نباید میزان سواد رسانه‌ای والدین و آشنایی آنها به تکنولوژی‌های روزمره از فرزندان خود عقب باشد.
این استاد دانشگاه اظهار می‌کند: مهم‌ترین آموزش و دوره‌ای که باید سریع همه والدین قبل از بچه دار شدن، در دنیای امروزی به آن مجهز شوند، استفاده از اینترنت به صورت صحیح است، باید شرایط وارد شدن و استفاده از دنیای مجازی را بدانند، آشنایی با اپلیکیشن‌ها داشته باشند و با شناخت این تجهیزات می‌توانند از امکانات مجهز امروزی همگام با فرزندان بهره مند شوند.
عطریان معتقد است: یک مساله تربیتی که وجود دارد این است که کودکان امروزی در دنیای جهانی شدن متولد می‌شوند و به واسطه تکنولوژی و امکانات امروزی و بسیار سریع و قبل از یاد گرفتن زبان مادری با جهان ارتباط برقرار می‌کنند و در حقیقت شهروند جهانی می‌شوند و بسیار آسان‌تر با والدین خود و دنیا ارتباط برقرار می‌کنند.
او ادامه می‌دهد: لازم است که والدین از باب دوستی با فرزندان وارد شوند، مشارکت، همراهی و نظارت غیر مستقیم روی رفتار آنها داشته باشند. معمولاً والدین غایب مشکلات بیشتری را با فرزندان دارند، حضور والدین باعث می‌شود تا بتوانند نوجوان را که سرشار از هیجان و قوای جسمانی، استقلال طلبی و بی تجربه است به طور غیرمستقیم نظارت کنند.
متخصص حوزه مطالعات فرهنگی و علوم رفتاری، اظهار می‌کند: حضور بیشتر والدین در کنار فرزندان، رابطه مداری و دوست شدن با نوجوان باعث می‌شود تا آنها نیاز عاطفی و اجتماعی خود را بیشتر با خانواده و دوستان خانوادگی برطرف کنند؛ هر چقدر که ارتباط والدین با فرزندان کمتر و با فاصله باشد در نتیجه ارتباط آنها با شبکه‌های مجازی، دوستان و همسالان و اجتماع بیرونی تعامل بیشتری خواهد داشت.
او خاطرنشان می‌کند: در این هنگام در عمل اقتدار و حضور والدین در تربیت فرزندان از بین می‌رود و دیگر تحت نظارت آنها نخواهند بود و به طور یقین به وسیله جامعه بلعیده می‌شوند و آگاهی آنها هم کمتر می‌شود. ضروری است که والدین برای تربیت امروزی فرزندان به این موارد توجه ویژه داشته باشند.
ارتباط کلامی والدین با فرزندان حفظ شود
همچنین مجتبی ناجی، معاون اجتماعی بهزیستی اصفهان در خصوص نوع رفتار والدین با فرزندان نوجوان دختر به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: دختران به طور متوسط دو سال زودتر از پسران به بلوغ می رسند در این دوران نوع رابطه دختر و پدر بسیار مهم و تأثیرگذار است، دختر و پسر نوجوان به رویکرد رفتاری جدید نیاز دارد نباید با آنها مانند کودک برخورد شود.
او می‌افزاید: والدین باید فرزندان خود را در تصمیم گیری و انتخاب طرف مشورت قرار دهند به خصوص اگر تصمیمم گرفتن‌ها در خصوص مسائل مربوط به خود نوجوان باشد. به دلیل اینکه در مورد کودکان والدین سعی می‌کنند خودشان برای آنها تصمیم سازی کنند ولی در دوره نوجوانی بهتر است که آنها را طرف مشورت قرار دهند.
ناجی معتقد است قبل از اتخاذ هر تصمیمی آنها را در فرایند تصمیم‌گیری (حتی تصمیم گیری های مربوط به کل نظام خانواده مانند تغییر وسیله نقلیه، محل سکونت یا تغییر دکوراسیون منزل) مشارکت دهند و از آنها هم نظر خواهی کنند و این روند تمرینی برای ابراز وجود دوره نوجوانی است که نیاز هر دختر و پسر است و در واقع به رسمیت شناختن هویت فرزندان بوده تا آنها احساس عزت نفس کنند.
معاون اجتماعی بهزیستی اصفهان، تصریح می‌کند: رابطه کلی والدین با نوجوانان دختر و پسر بهتر است که رابطه هم سطح باشد. لازمه برقراری ارتباط هم سطح این است که والدین به طور موقت تجربیات سالیان طولانی خود را کنار بگذارند و سعی کنند خودشان را تا سطح نوجوانی تنزل دهند تا بتوانند رابطه همدلانه با نوجوان برقرار کنند.
به گفته ناجی؛ با وجود اینکه در دوره نوجوانی رشد ذهنی به حد اعلای خود رسیده و نوجوانان قابلیت پردازش عقلانی موضوع‌ها را دارند، اما در اتخاذ بهترین تصمیم نیازمند دریافت مشورت از جانب بزرگ‌ترهایی هستند که از روی خیرخواهی به آنها رهنمود ارائه می‌کنند.
او اضافه می‌کند: بنابراین باید هم چنان حمایت والدین از فرزندان حتی بعد از گذر از دوره نوجوانی استمرار داشته باشد که بتواند به آنها در اتخاذ تصمیم‌های مهم و سرنوشت ساز در زندگی شان کمک کند.
معاون اجتماعی بهزیستی اصفهان، اظهار می‌کند: باید والدین نوجوان را درک کرده و به حرف‌های او گوش داده و همدلی کنند. وقتی نوجوان درد دل می‌کند و نگرانی‌ها و آرزوها و تمایلات خود را بیان می‌کند یک بازخوردی از جانب والدین دریافت می‌کند که می‌تواند حاکی از همدلی باشد که به او تفهیم می‌کند که والد متوجه احساس او شده است.
ناجی بر این باور است اما یک آفت هم وجود دارد و اینکه بسیاری از بزرگسالان تصور می‌کنند که با نوجوان خود همدلی می‌کنند و قبل از شنیدن حرف‌های نوجوان به او راهکار می‌دهند و نوجوان احساس می‌کند که مورد ادراک و فهم قرار نگرفته است. می‌آموزد دیگر مسائل خود را با والدین مطرح نکند و ناخواسته به سمت انحراف و جایگزین‌های احتمالی دیگر برای درد دل کردن می‌رود و چه بسا ممکن است به بیراهه برود.
او تاکید بر این نکته دارد که برای جلوگیری از بروز این انحراف بهتر است که والدین در ارتباط کلامی با نوجوان همواره به دنبال برقراری ارتباط مؤثر باشند. بهترین راه همدلی کردن با نوجوان این است که والدین برداشتی که از صحبت نوجوان دارند را به خود او منعکس کنند و این طور می‌توانند به فهم مشترک برسند.
معاون اجتماعی بهزیستی اصفهان، می‌افزاید: ذهن خوانی والدین بدون صحبت با نوجوان یکی از آفت‌هایی است که مانع همدلی می‌شود و معمولاً والدین با گمانه زنی‌ها قضاوت و پیش داوری در دستور کار قرار داده و بر مبنای آن تصمیم می‌گیرند.
به گفته ناجی؛ باید والدین از هر حربه و ابزاری برای برقراری ارتباط کلامی با فرزند نوجوان خود استفاده کنند و در برقراری تعامل پیشقدم شوند و به بهانه‌های مختلف با نوجوان سر صحبت را باز کنند تا او به بهبود روابط کلامی و بین فردی با والدین امیدوار شود.
او خاطرنشان می‌کند: به لحاظ فاصله سنی و اختلاف نسلی که بین والدین و فرزندان رخ می‌دهد، نیاز است والدین به‌روزتر از قبل شوند و نگویند که دیگر از ما گذشته است. باید به مسائل فناوری‌های نوین، اختراع‌ها و تکنولوژی‌های جدید آشنایی داشته باشند تا بتوانند ارتباط همدلانه با فرزند نوجوان برقرار کنند.
بلوغ نوجوانی و ضرورت نظارت غیرمستقیم و اصولی والدین
عضو شورای نظام روانشناسی استان اصفهان در خصوص اینکه دوره بلوغ نوجوانی یک دوره پر از استرس است به خبرنگار ایمنا می‌گوید: این دوره به زمان خاصی محدود نمی‌شود و فرایندی است که برای برخی نوجوانان در سنین زود هنگام اتفاق می‌افتد که بلوغ زودرس است و برای تعدادی هم دیر هنگام بوده و بلوغ دیررس است. بلوغ ابعاد متفاوت دارد و بلوغ عاطفی اجتماعی عقلی و ذهنی و جنسی است. بلوغ می‌تواند آثار و تبعاتی را هم به دنبال داشته باشد و این تبعات مشکلات خلقی، مشکلات در خواب، مسائل بین فردی نوجوان و والدین و همسالان را در بر می‌گیرد.
محسن لعلی با بیان اینکه بلوغ زودرس و دیررس دختران و پسران پیامدهایی را به دنبال دارد، می‌افزاید: مشکلات نوجوانان دختر در این دوره مشکلات هیجانی و عاطفی مانند اضطراب، افسردگی و وسواس است و پسران در دوران بلوغ مشکلات رفتاری پرخاشگری، لجبازی کردن و مشکلات بین فردی دارند که معمولاً بیشتر دیده می‌شود.
این مدرس دوره‌های تخصصی روانشناسی معتقد است که پسرانی که دچار بلوغ زودرس هستند خواهان داشتن استقلال زودتری بوده و احساس می‌کنند در همه چیز توانا و دانا هستند و این موارد باعث بروز مشکلات رفتاری در پسران و افزایش توقعات آنها می‌شود. این گروه از نوجوانان از نظر رشد جسمانی و عقلانی مثل همسالان پیش نرفته‌اند.
او ادامه می‌دهد: پسران نوجوانی که بلوغ دیررس دارند دچار مشکلات عاطفی می‌شوند و خود را با همسالان مقایسه می‌کنند. معمولاً گوشه گیر بوده و دچار اضطراب و افسردگی می‌شوند و با توجه به زودرس بودن و دیررس بودن بلوغ در پسران تا حدودی بروز این مشکلات رفتاری را می‌توان پیش بینی کرد.
عضو شورای نظام روانشناسی استان اصفهان، تاکید می‌کند: استقلال طلبی در دوره نوجوانی یکی از عواملی است که باعث تنش بین نوجوان و والدین می‌شود. استقلال طلبی نوجوان در صورتی خوب است که چارچوب و مقررات خانواده رعایت شود و متأسفانه برخی از نوجوانان هنگامی که نمی‌توانند با والدین حل تعارض کنند با لجبازی کردن برای حل تعارض خود به سمت استقلال طلبی می‌روند.
به گفته لعلی؛ در واقع در دوران بلوغ نوجوان، باید والدین با او روابط مبتنی با اصول عقلانی و احترام داشته باشند تا از بروز مشکلات جلوگیری شود. درک شرایط نوجوانی و عدم مقایسه نوجوان با خودشان لازم است. باید والدین در مورد بدخلقی، بد اخلاقی و تغییرات رفتاری نوجوان صبور باشند و چنانچه مدت، شدت و فراوانی این صبوری بیش از اندازه شد باید والدین برای حل مشکلات به متخصص مراجعه کنند.
او تصریح می‌کند: باید والدین به تغییرات دوره نوجوانی توجه کنند و با فرزندان صمیمانه رفتار کنند و با بالا بردن آستانه تحمل باید در دوره بلوغ نوجوان والدین نظارت غیرمستقیم و اصولی روی رفتار او داشته باشند و از نظارت وسواسی روی فرزند اجتناب کنند تا شاهد بروز تنش نباشند و توجه به این موارد از بروز مشکلات بین والدین و فرزندان نوجوان جلوگیری می‌کند.
نظر شما