برچسب کرونا عمیق‌تر از کرونا

به گزارش خبرنگار ایمنا، اپیدمی جهانی ویروس کرونا و گسترش روزافزون ترس و نگرانی مردم، موضوع بدنامی اجتماعی فرد، افراد یا مکان‌هایی که با کروناویروس ارتباط دارند به یک دغدغه اجتماعی تبدیل شده است. مطابق نظر سازمان بهداشت جهانی، شیوع فعلی COVID-۱۹ باعث استیگما و رفتارهای تبعیض آمیز اجتماعی علیه افراد با قومیت‌های خاص و همچنین هر کسی که تصور می‌شود با ویروس در ارتباط بوده، شده است.

رئیس سازمان نظام روان‌شناسی و مشاوره ایران معتقد است انگ اجتماعی می‌تواند موجب اختلالات رفتاری و تأثیر منفی بر بیماران، پزشکان، پرستاران، خانواده بیمار شود. انگ اجتماعی و برچسب‌زنی به بیماران مبتلا به کرونا موجب انزوای اجتماعی بیماران مبتلا به کرونا شده حتی باعث می‌شود مبتلایان بیماری خود را پنهان و از رفتارهای سالم اجتناب کنند و انتقال بیماری خود به دیگران فکر کنند.

رفیعی‌پور، می‌افزاید: رعایت فاصله اجتماعی با رفتار تبعیض‌آمیز متفاوت است، فردی که دچار بیماری کرونا می‌شود، نیازمند مراقبت است، اگر قرار باشد همه نزدیکان از او دوری کنند، درنهایت فرد بیماری خود را کتمان و به دیگران آسیب می‌زند.

از این رو در خصوص اثرات انگ اجتماعی کرونا بر روی اشخاص و باید و نبایدهای و راهکارهای مقابله‌ای با این آستیگما با سید مصطفی عبداللهی متخصص سلامت روان و پزشکی روان تنی گفت‌وگویی داشته‌ایم که در ادامه می خوانید…

در مورد انگ اجتماعی کرونا و تأثیر آن بر روی رفتار افراد توضیح دهید؟

انگ اجتماعی در زمینه سلامت عبارت است از ارتباط منفی افراد با یک شخص یا گروهی از مردم که در ویژگی‌های معین یک بیماری خاص شریک هستند و یا این بیماری را دارند؛ در هنگام شیوع یک بیماری استیگما (انگ) ممکن است به معنای آن باشد که این افراد برچسب خورده، کلیشه‌ای، مورد تبعیض و تحت درمان ایزوله هستند. این موضوع ممکن است منجر به از دست دادن موقعیت اجتماعی به دلیل ارتباط ادراک شده‌ای با یک بیماری خاص شود. چنین درمان ایزوله ای می‌تواند بر افراد مبتلا به این بیماری و همچنین مراقبان، خانواده، دوستان و ارتباطات اجتماعی آنها تأثیر منفی بگذارد. حتی افرادی که به این بیماری مبتلا نیستند اما خصوصیات و علائم مشترک با این بیماری دارند مثل سرفه و یا تب ممکن است که از این استیگما رنج ببرند. شیوع فعلی کووید ۱۹ باعث استیگما و رفتارهای تبعیض آمیز اجتماعی بر علیه افراد با قومیت‌های خاص و همچنین هر کسی که تصور می‌شود با ویروس در ارتباط بوده شده است.

علت اینکه کووید ۱۹ باعث ایجاد استیگما (انگ) می‌شود، چیست؟

سطح استیگما در ارتباط با کووید ۱۹ مبتنی بر سه عامل اصلی است؛ اول اینکه این بیماری نوظهور است در مورد این ویروس هنوز ناشناخته‌های زیادی وجود دارد، دوم اینکه ما انسان‌ها اغلب از ناشناخته‌ها می‌ترسیم و دلیل سوم اینکه به راحتی می‌توان آن ترس را با "دیگران" مرتبط کرد. بنابراین قابل درک است که در بین مردم احساس گیجی، اضطراب و ترس وجود دارد و متأسفانه این عوامل نیز باعث تقویت کلیشه‌های آسیب زا می‌شوند.

استیگما چه پیامدهایی را برای اشخاص به دنبال دارد؟

استیگما می‌تواند انسجام اجتماعی را تضعیف کند و احتمال انزوای اجتماعی گروه‌ها را افزایش دهد. این موضوع می‌تواند به وضعیتی منجر شود که ویروس شیوع بیشتری پیداکند و منجر به مشکلات جدی سلامتی و چالش‌های بیشتری در کنترل شیوع بیماری شود. استیگما می‌تواند افراد را به سوی مخفی کردن بیماری سوق دهد تا از تبعیض جلوگیری کنند همچنین می‌تواند منجر به مشکلات جدی سلامتی و چالش‌های بیشتری در کنترل شیوع بیماری شود. افراد را از درخواست مراقبت‌های فوریتی بهداشتی بازمی دارد. همچنین افراد را نسبت به اتخاذ رفتارهای سالم و سلامت محور دلسرد و بی انگیزه می‌کند.

آیا انگ اجتماعی با توجه به بار روانی که برای فرد مبتلا ایجاد می‌کند منجر به افزایش شیوع این بیماری می‌شود؟

یکی از پیامدهای روانی-اجتماعی ابتلاء به برخی بیمارها از جمله بیماری‌های واگیردار و در مورد کرونا ویروس ترس و وحشت بیمار از پیامدهای اجتماعی و انگ بیماری و عامل انتقال بودن است. تصورات کرونا ویروس اشتباه مردم، کاربرد کلمات با بار معنایی منفی، انتشار اطلاعات غلط و تفسیر نادرست از علل و عوامل موجب انگ اجتماعی و ترس از استیگما در این بیماران و افراد مرتبط با آنها می‌شود. ترس از استیگمای اجتماعی و به تبع آن ترس از برچسب خوردن، مورد تبعیض قرار گرفتن، طرد شدن موجب پنهان کاری و اجتناب از ورود به غربالگری، تست، درمان و قرنطینه می‌شود. این رفتارهای ناشی از ترس از انگ باعث افزایش شیوع و مانع جدی در توقف این بیماری است.

چطور می‌توان با استیگما اجتماعی کرونا مقابله کرد؟

اهمیت کلمات و باید و نبایدها هنگام صحبت کردن در مورد کرونا ویروس جدید حائز اهمیت است. باید افراد وظایف مربوط به حیطه خود را انجام دهند و ایده‌ها و راه‌های ساده برای استیگما زدایی را ارائه کنند. ارائه نکات و پیام‌های ارتباطی هم در این خصوص بسیار مهم است. در واقع هنگام صحبت کردن در مورد بیماری کرونا ویروس کلمات خاص (به عنوان مثال مورد مشکوک، ایزوله و موارد دیگر) همچنین زبان به کار رفته در مورد این بیماران ممکن است دارای معنا و بار منفی باشد و نگرش‌های استیگمایی و برچسب زدن را تقویت کند. بنابراین کلمات می‌توانند به تداوم کلیشه‌های منفی موجود یا پیش فرض‌های غلط ترس و وحشت گسترده‌ای ایجاد، منجر شوند و ارتباط‌های کاذب بین این بیماری و سایر عوامل را تقویت کنند کنند یا افرادی را که مبتلا به این بیماری هستند را از حقوق و شرایط انسانی محروم سازند.

بهره مندی از رسانه‌ها و شبکه‌های ارتباطی و اخبار مثبت و منفی تا چه اندازه در افزایش اطلاعات و صحبت در زمینه ویروس کرونا به افراد کمک می‌کند؟

ما توصیه می‌کنیم کانال‌ها و شبکه‌های ارتباطی و همه رسانه‌ها احترام به مردم و توانمندسازی آنها را سرلوحه کار خود قرار دهند. کلماتی که در رسانه استفاده می‌شود از اهمیت زیادی برخوردار است. زیرا این امر باعث شکل گیری زبان و ارتباطات رایج در خصوص کرونا ویروس جدید خواهد شد. گزارش‌های منفی این پتانسیل را دارد که بر افراد مشکوک به ویروس جدید کووید ۱۹ بیماران و خانواده‌های آنها و نحوه ارتباط آنها مؤثر باشد و به این ترتیب ادراک آنها از بیماری و درمانشان را تحت تأثیر گذاشته و مخدوش کند.

بایدها در زمان صحبت کردن در مورد بیماری کرونا چیست؟

در مورد این بیماری با اصطلاحات «افرادی که کووید ۱۹ دارند» و «افرادی که تحت درمان کووید ۱۹ قرار دارند» و «افرادی که از کووید ۱۹ بهبود می‌یابند» و «افرادی که پس از ابتلاء به کووید ۱۹ فوت کردند» صحبت کرد؛ در مورد افرادی که ممکن است کرونا داشته باشند و یا اشخاصی که احتمال دارد کرونا بگیرند، صحبت شود. لازم است در مورد افراد از کلمات «گرفتن» یا «مبتلا شدن» به کرونا در محاورات خود استفاده کنید.

باید بر اساس داده‌های علمی و آخرین توصیه‌های بهداشتی درباره خطر کووید ۱۹ به طور دقیق صحبت کرد. مثبت صحبت کنید و بر تأثیر اقدامات پیشگیری و درمان تأکید کنید برای اکثریت مردم این یک بیماری است که می‌توانند بر آن غلبه کنند. اقدامات ساده ای وجود دارد که همه ما می‌توانیم برای حفظ سلامتی خود و عزیزانمان و آسیب پذیرترین افراد انجام دهیم. بر تأثیر اتخاذ تدابیر محافظتی برای جلوگیری از ابتلاء به کرونا ویروس جدید و همچنین غربالگری اولیه آزمایش و درمان تأکید شود.

نبایدهای لازم مواقع صحبت درباره بیماری کووید ۱۹ کدامند؟

کووید ۱۹ نام رسمی برای این بیماری است برای اینکه این بیماری در سال ۲۰۱۹ پدید آمده است. بنابراین مکان یا قومیت‌های خاصی را به این بیماری نسبت ندهید. برای مثال این یک «ویروس ووهان»، «ویروس چینی» یا «ویروس آسیایی» است. افراد مبتلا به این بیماری را تحت عنوان «موارد کرونایی یا کرونایی ها» یا «قربانیان» خطاب نکنید؛ در مورد افراد از اصطلاح «مظنونین به کرونا» یا «موارد مشکوک» استفاده نکنید. در محاورات خود در مورد این افراد از «انتقال دهنده ویروس»، «انتشار ویروس» و «آلوده کردن دیگران» استفاده نکنید، زیرا این کلمات به طور ضمنی معنای انتقال عمدی را دارد و موجب سرزنش کردن بیمار است.

استفاده از اصطلاحات مجرمانه یا تحقیرآمیز این تصور را ایجاد می‌کند که افراد مبتلا به این بیماری به نوعی کاری اشتباه انجام داده اند یا از نظر خصلت‌های انسانی کمتر از بقیه مردم هستند. تقویت و ترویج استیگما و تضعیف همدلی بالقوه باعث عدم تمایل به پیگیری درمان یا اجتناب از ورود به غربالگری، آزمایش و قرنطینه می‌شود. شایعات و مطالب تأیید نشده را تکرار یا به اشتراک نگذارید و از به کار بردن زبان اغراق گویی و مبالغه برای ایحاد ترس مانند «طاعون» و «آخرالزمان» و موارد دیگر خودداری شود. نباید به پیام‌های منفی یا تهدیدآمیز توجه کرد و ضروری است اشخاص در کنار هم کار کنند تا به کسانی که آسیب پذیر هستند، کمک برسانند.

برای مقابله با نگرش‌های آستیگما آور شهروندان انجام کدام راهکارها را پیشنهاد می‌دهید؟

دولت، شهروندان و رسانه‌ها تأثیر گذاران کلیدی و در جلوگیری از استیگما هستند. همه ما هنگام برقراری ارتباط در رسانه‌های اجتماعی و دیگر سیستم عامل‌های ارتباطی، باید رفتارهای عالمانه و متفکرانه داشته و رفتارهای حمایتی نسبت به بیماری کرونا ویروس جدید داشته باشیم. انتشار واقعیت‌ها حائز اهمیت است به دلیل اینکه شناخت ناکافی از نحوه انتقال بیماری کووید ۱۹ و چگونگی جلوگیری از عفونت ناشی از آن می‌تواند می‌تواند آستیگما را افزایش دهد. در گیر کردن تأثیر گذاران اجتماعی نظیر رهبران مذهبی در مورد تأمل در مورد افرادی که استیگما دارند و چگونگی حمایت از آنها بسیار مفید است. افراد مشهور می‌توانند با تولید پیام کلیپ‌ها و حمایت از این بیماران باعث کاهش استیگما شوند. این اطلاعات باید به درستی تهیه و معطوف به هدف استیگما زدایی باشد.

صداها و تصاویر افراد محلی را که کرونا ویروس جدید را تجربه کرده و بهبود پیدا کردند را برجسته و به جامعه منعکس کنید. یا فردی که دوست عزیزی را از زمانی که تحت درمان بوده تا زمانی که بهبود یافته را مورد حمایت قرار داده را معرفی کنید تا این نگرش را تقویت کنید و بر این واقعیت تاکید شود که بیشتر افراد کووید ۱۹ بهبود می‌یابند.

اطمینان حاصل کنید که همه اقوام مختلف را پوشش می‌دهید. همه اطلاعات و برنامه‌ها باید به تنوع جوامع و خرده فرهنگ‌ها توجه داشته باشد تا همه با همکاری همدیگر از شیوع بیماری کووید ۱۹ جلوگیری کنند. همچنین روزنامه نگاری اخلاقی نیز حائز اهمیت است.

گزارش روزنامه نگارانی که بیش از حد بر رفتار فردی و مسئولیت بیماران در مورد داشتن و «گسترش کرونا ویروس» تمرکز می‌کنند می‌تواند آستیگمای افراد مبتلا به این بیماری را افزایش دهد. همچنین تأکید بیش از حد بر تلاش برای یافتن واکسن و درمان می‌تواند ترس را افزایش داده و یا این تصور به وجود آورد که اکنون نمی‌توانیم عفونت‌ها را متوقف کنیم. باید روی محتوای روش‌های اساسی پیشگیری از عفونت، علائم کووید ۱۹ جستجوی زمان مناسب مراقبت‌های بهداشتی تبلیغ شود.

در نهایت اینکه پیوندها را ایجاد کنیم با توجه به اینکه تعداد زیادی ابتکار عمل برای رفع استیگما و کلیشه‌ها وجود دارد. انسجام بخشیدن به این فعالیت‌ها برای ایجاد یک حرکت و جنبش فراگیر و خلق یک محیط مثبت که نشان از مراقبت و همدلی عمومی همه آحاد مردم باشد، بسیار اهمیت دارد.

گفت و گو از اکرم کیانی خبرنگار سرویس جامعه ایمنا