به گزارش خبرنگار ایمنا، طبق گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی، سالانه حدود ۸۰۰ هزار نفر در دنیا خودکشی می‌کنند، یعنی به طور متوسط هر ٤٠ ثانیه، یک نفر در جهان با قصد جان خود را می‌گیرد. خودکشی، سیزدهمین عامل مرگ‌ومیر در جهان و مهمترین علت آن در بین جوانان ۱۵ تا ۲۴ سال بشمار می‌رود. تا پیش از این آمار خودکشی در ایران نسبت به آمار متوسط جهانی، پایین‌تر بود اما به اعتقاد کارشناسان حوزه اجتماعی و اعلام سازمان بهزیستی طی سالیان اخیر با رشد آن در کشور رو به رو هستیم.
پیش از این مریم عباسی نژاد، مدیر برنامه پیشگیری از خودکشی دفتر سلامت روان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام کرده بود: "در ایران حدود ۷۵ درصد موارد اقدام به خودکشی در گروه سنی ۱۵ تا ۳۴ سال بوده و حدود ۵۰ درصد این موارد متاهل هستند".
او که در گذشته نیز نسبت به شیب ملایم افزایشی آمار خودکشی در ایران و به ویژه در بازه زمانی ساله‌های ۹۴ تا ۹۷ هشدار داده بود، گفت: "یکی از اهداف کمی برنامه ششم توسعه تا سال ١٤٠٠، کاهش ١٠ درصدی فوت ناشی از خودکشی است، دسترسی به خدمات پایه سلامت روان و خدمات تخصصی به عنوان راهبرد موثر در این راستا مورد توجه است. اهمیت توجه به سلامت روان و خدمات روانپزشکی، موضوع مهمی است که همیشه بر آن تاکید می‌شود."
اما در شرایط اجتماعی و اقتصادی فعلی کشور تنها با تکیه زدن بر پیشگیری و درمان در حوزه سلامت روان چقدر می‌توان در حوزه کاهش این آسیب موفق بود؟
آمار و تحلیل ارائه شده، مستدل نیست
در این رابطه مرتضی پدریان، مدرس دانشگاه، جامعه شناس و متخصص آسیب های اجتماعی، در گفت و گویی با خبرنگار ایمنا با نگاهی به جدیدترین آمار اعلام شده درباره خودکشی اظهار کرد: خودکشی در ایران رو به افزایش است و نمی‌توان این موضوع را کتمان کرد هر چند در کشور آمار رسمی از میزان آسیب‌های اجتماعی در دست نیست، اما پژوهش‌های دانشگاهی و تحقیقات میدانی تایید کننده این موضوع است.
او با بیان این که بنا بر اعلام وزارت بهداشت ۷۳ درصد خودکشی‌ها در مناطق شهری و مابقی در مناطق روستایی است، گفت: در اینجا نباید فراموش کرد که این آمار باید به نسبت جمعیت باشد و در نظر داشته باشیم که جمعیت شهری چندین برابر جمعیت روستایی است.
جامعه شناسانه به پدیده خودکشی نگاه کنیم
این آسیب‌شناس اجتماعی در خصوص تعریف خودکشی اظهار کرد: خودکشی عبارت است از انتخاب آگاهانه مرگ با عمل و اراده کامل، کنشی انجام شود که منجر به حذف زیستی و دنیایی خود فرد شود، یعنی انتخاب اگاهانه پایان دادن به زندگی را خودکشی می‌نامیم.
او با بیان این که امیل دورکیم جامعه شناسی است که بر روی خودکشی و علل آن تحقیق و پژوهش انجام داده است، ادامه داد: خودکشی خودخواهانه، خودکشی دگرخواهانه و خودکشی آنومیک (نابهنجار) از انواع خودکشی است. نوعی از خودکشی که امروزه در جامعه ایران در حال افزایش است، از نوع خودکشی آنومیک یا نابهنجاری‌های اجتماعی است.
پدریان با بیان این که چنانچه در تحلیل بحث خودکشی، اگر موضوع را به یک سری پدیده‌هایی ساختارهای ژنتیکی و ساختارهای بیولوژیکی و ترشح غدد و اختلالات روانی ختم کنیم، تاثیر چندانی در رفع آن نخواهد داشت، ادامه داد: باید ساختارهای اجتماعی و عوامل اجتماعی دخیل در خودکشی را بررسی کنیم و ببینیم چه چیزی باعث شده خودکشی رشد چشمگیری در جامعه ایران پیدا کند که ما حتی شاهد خودکشی در گروه‌های جنسیتی و طبقات مختلف جامعه باشیم.
مسئله را به سلامت روان تقلیل ندهیم
پدریان با انتقاد نسبت به عدم تحلیل موضوع خودکشی به عنوان یک آسیب اجتماعی و تقلیل آن به کاهش سلامت روان گفت: جالب است که مسئولان برای پیشگیری از خودکشی تنها روی سلامت روان متمرکز می‌شوند و تنها راه حل پیشنهادی توسعه مراکز سلامت روان است و باید توجه داشت که در اصل پشت این راه حل گویا یک کسب و کار نهفته است که در آینده نه چندان دور همانند مراکز درمان اعتیاد به منبع درآمد خوبی تبدیل می‌شود.
این مدرس دانشگاه طرد اجتماعی را یکی از مهمترین موارد مرتبط با افزایش خودکشی در جامعه ایران دانست و گفت: اگر این طرد اجتماعی را ما حذف کنیم و فرصت های برابر در اختیار همه اعضای جامعه قرار دهیم، می‌توانیم خودکشی را به عنوان یک امر حاشیه‌ای کاهش دهیم.
بیشتر بخوانید:
خودسوزی، اعتراض اجتماعی است
پدریان با بیان این که خودکشی در ایران انواع مختلفی دارد و در مناطق مختلف این آسیب متفاوت است، ادامه داد: یکی از انواع خودکشی، خودسوزی است که در بسیاری از موارد اخیر و به ویژه در کلانشهرها به دلیل اعتراض به وضع اجتماعی انجام شده و این اعتراض صدای بلندی حتی در سطح بین‌المللی داشته است.
وی با بیان این که یکی از مهمترین عوامل شکل‌گیری خودکشی در نظام اجتماعی ما، مسئله‌ای است که تحت عنوان طرد اجتماعی از آن یاد می‌شود، تصریح کرد: طرد اجتماعی یعنی یک قشر، یک گروه، یک صنف، یک نژاد یا قوم، یک جنسیت، گرایشات سیاسی و یا یک مذهبی را از حقوق اولیه اجتماعی خود محروم کنید، در اصل پیوندهای اجتماعی از هم گسسته می‌شود و وقتی پیوند اجتماعی گسسته شود برخی افراد حساس گزینه مرگ آگاهانه را انتخاب می‌کنند. چرا که این طرد اجتماعی در فرد احساس یاس و ناامیدی ایجاد می‌کند و راه‌های رسیدن به حقوق از دست رفته اش در این نظام اجتماعی مسدود است.
تا امروز راه را اشتباه رفته‌ایم
او با تاکید بر این که برای کاهش آسیب‌های اجتماعی در کشور باید راه را تغییر دهیم، افزود: باید توجه داشت با ادامه راه گذشته نمی‌توان سالانه ۱۰ درصد از فوتی های ناشی از خودکشی را کاهش داد چه بسا حتی ممکن است شاهد افزایش ۱۰ درصدی آمار نیز باشیم.
این مدرس دانشگاه با بیان این که ضروری است تصمیم‌گیران در حوزه کاهش آسیب‌های اجتماعی در کشور افراد متخصص در این حوزه باشند، گفت: در حال حاضرافراد مسئول در این حوزه پزشک یا روانشناس هستند باید توجه داشت که پزشکان و روانشناسان نمی‌توانند در تشخیص علل شکل‌گیری آسیب‌های اجتماعی که عمدتاً مسائل اجتماعی است، نقشی تعیین کننده داشته باشند.
نظر شما