افسردگی بهاری

به گزارش خبرنگار ایمنا، فصل‌های چهارگانه سال با تغییرات خود همواره تاثیری را که بر انسان داشته‌اند به اثبات رسانده‌اند، آدم‌ها با زنده شدن طبیعت روحی تازه در خود احساس می‌کنند و با خمودگی آن احساس نامطلوب پیدا می‌کنند.

کلیشه‌هایی که در دنیای ادبیات بر بهار و پاییز همراه است بر همین اصل استوار بوده و گویی به قاعده‌ای ثابت برای همه افرادی تبدیل شده که انس بیشتری با طبیعت دارند.

با این وجود برخی افراد در فصل بهار برخلاف خیلی‌های دیگر نه تنها جان دوباره‌ای از جان گرفتن طبیعت به سراغشان نمی‌آید بلکه با خواب آلودگی، برهم خوردن وعده‌های غذایی و تحرک پایین‌تر، بهار را پاییزگونه سپری می‌کنند؛ برای دانستن چرایی این بهم ریختگی‌ها با سپهر مطلبی، روانشناس بالینی گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

چرا تغییرات فصل‌ها به خصوص بهار بر روان آدم‌ها تاثیر می‌گذارد؟

باید بدانیم هر اتفاق و تغییری می‌تواند بر روی روان و جسم ما تاثیرگذار باشد و حتی میان ابتلا به یک بیماری معمولی و روان انسان روابطی وجود دارد که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. بسیاری از افراد در فصل بهار دچار حساسیت‌هایی می‌شوند و همین امر زمینه را برای افسردگی در افراد ایجاد می‌کند به تعبیری تغییر فصل موجب نامنظم شدن خواب شده و این موضوع بر روی مغز و انتقال‌دهنده‌های عصبی انسان تاثیر می‌گذارد.

در فصول مختلف انسان‌ها ممکن است دچار افسردگی شوند و با پایان آن فصل به شرایط ایده‌آل بازگردند؛ همچنین در فصل زمستان و بهار احتمال مشاهده علائم مربوط به زوال عقل و اختلال شناختی نسبت به دو فصل تابستان یا پاییز بیشتر است که این موارد نشان از تاثیر بالای تغییرات فصلی بر سلامت روان انسان‌ها دارد.

آیا افسردگی ناشی از تغییر فصل‌ها تنها در یک فصل ظاهر می‌شود؟

اختلال افسردگی عمده با الگوهای فصلی که با نام اختلال عاطفی فصلی (SAD) نیز شناخته می‌شود، نوعی اختلال افسردگی مرتبط با فصل تغییر است؛ همانطور که پیشتر گفته شد افراد مبتلا به این نوع از افسردگی هر ساله در زمان خاصی از سال به آن مبتلا شده و با پایان آن زمان دوباره سلامت روان خود را باز می‌یابند. برای بیشتر افراد این دوره در آغاز پاییز شروع شده و در طول زمستان ادامه می‌یابد، اما در برخی نیز می‌تواند در بهار و زمستان به وقوع بپیوندد. از علائم این نوع از افسردگی در بهار و تابستان می‌توان به از دست دادن علاقه، اختلالات خواب، تغییر در اشتها، تغییرات وزن و پریشانی یا اضطراب اشاره کرد.

علت دقیق افسردگی فصلی شناخته شده نیست و اعتقاد بر این است که حضور هورمون‌های خاص ممکن است طی یک سال باعث تغییرات خاصی شود. از طرفی برخی معتقدند به خاطر تغییر در دریافت مقدار نور خورشید در طول ماه‌های مختلف، خلق و خوی افراد بهم بریزد.

این نوع افسردگی چگونه خود را نشان می‌دهد و در میان چه کسانی شایع‌تر است؟

در مجموع احساس افسردگی در زمانی طولانی مدت، احساس بی‌ارزشی، احساس ناامیدی، انرژی کم و کندی، مشکل داشتن با خواب، تغییر در وزن یا اشتها، دشواری در تمرکز، همچنین افکار مرگ یا خودکشی می‌تواند علایم مشترک در افسردگی‌های فصلی باشد.

با وجود آنکه مردان مبتلا به افسردگی فصلی ممکن است علایم بیشتری را تجربه کنند، اما زنان بیشتر به این اختلال تشخیص داده می‌شوند. همچنین جوانان بیشتر از بزرگسالان دچار افسردگی پاییزی یا افسردگی فصلی می‌شوند و ژنتیک ممکن است در افسردگی فصلی نقش داشته باشد؛ چراکه افراد مبتلا به این اختلال بیشتر احتمال دارد که بستگان افسرده داشته باشند.

چگونه می‌توان به افرادی که دچار افسردگی فصلی می‌شوند کمک کرد؟

این افراد و همه ما باید بدانیم که فصل‌ها عوض می‌شوند. حس‌ها می‌آیند و می‌روند. همه می‌دانند که هیچ چیزی برای همیشه باقی نمی‌ماند؛ البته این به آن معنی نیست که این انتقال آسان خواهد بود، اما ماندن آن همیشگی نخواهد بود. بهار می‌آید و می رود، همان‌طور که تابستان می‌آید و می‌رود. پس از آن پاییز می‌آید و سپس زمستان و سپس دوباره بهار و همین اتفاق‌ها تکرار می‌شود. اما شاید این بار با درک، تحمل و تمرین بیشتر و حال بهتر بتوان احساسات نامطلوبی که در اثر یک فصل به ما دست می‌دهد را، پشت سر گذاشت بنابراین باید به چنین افرادی برای ایجاد احساس مطلوب و حضور در جمع‌های دوستانه‌تر کمک کرد.

بسیاری از افراد تصور می‌کنند افسردگی‌های فصلی و تغییرات خلقی تنها در فصل‌های سرد زمستانی رخ می‌دهند اما واقعیت این است که افراد می‌توانند افسردگی فصلی و تغییرات خلق و خو را در هر زمانی از سال تجربه کنند.

خواب به اندازه و به موقع، در معرض نور خورشید قرار گرفتن، ورزش کردن و تعامل با دیگران بهترین شیوه برای رهایی از بند افسردگی‌های فصلی خواهد بود و در این مسیر رجوع به یک روانشناس نیز می‌تواند در رسیدن سریع‌تر به شرایط مطلوب کمک کننده باشد.

توصیه‌هایی که در مورد خواب و ورزش در فصل بهار کردید چگونه بر مقابله با افسردگی فصلی تاثیرگذار است؟

مطالعات به طور مداوم نشان می‌دهند ورزش منظم به طور قابل توجهی نشانه‌های افسردگی را بهبود می‌بخشد. هم‌چنین با افزایش درجه حرارت و تغییرات آب و هوایی در فصل بهار، ورزش می‌تواند مزایای بیشتری نیز برای فرد به همراه بیاورد.

به افرادی که با این نوع از افسردگی مواجه هستند توصیه می‌کنم از زمان‌های کوتاه مانند زمان استراحت پس از ناهار خود در محل کار برای پیاده‌روی کوتاه در ساختمان اطراف محل کار و یا از صبح‌ها برای پیاده‌روی و دویدن در پارک‌ها استفاده کنید. هم‌چنین در روزهای بارانی بهاری نیز حتما برنامه‌های دیگری برای ورزش در فضاهای داخلی داشته باشید.

علاوه بر آن بدیهی است که خلق و خوی افراد به شدت تحت تاثیر نشانه های جسمی، عاطفی و اجتماعی مختلف قرار دارد. بسیاری از این نشانه‌ها می‌تواند از خاطرات نشات بگیرند. بسیاری از افراد فصل‌ها را با نشانه‌های خاصی از جمله یک نشانه مثبت مانند تعطیلاتی خاص یا یک نشانه منفی مانند مرگ یک عزیز به یاد بیاورند.

در صورت امکان زمان‌های خاصی را با خانواده و دوستان خود بگذرانید. هم‌چنین بسیاری از رویدادها و مراسم‌های خاص در فصل‌های مختلف در شهرها برگزار می‌شوند که مشارکت در آن‌ها می‌تواند برای سلامت روان فرد مفید واقع شده و از اختلال عاطفی فصلی جلوگیری کنند.

برای تغییر حالت عمومی‌ خود، بیشتر از روزهای گذشته در اجتماع حضور یابید و بالاخره اینکه با اتخاذ شیوه‌های سالم زندگی از هرگونه حالت کسالت بار و انزوا گرایانه پیشگیری کنید و با نگاه مثبت به زیبایی‌های بی‌نظیر فصول، زمانی را در لذت بردن از آنها سپری کنید.

افسردگی‌ها اغلب با کاهش خورد و خوراک در افراد شناخته می‌شوند، در این نورد چه توصیه برای افراد مبتلا به افسردگی فصلی وجود دارد؟

پیروی از یک رژیم غذایی سالم علاوه بر افزایش سلامت جسمی موجب افزایش سطوح احساس رفاه و رضایت افراد می‌شود. مطالعات همبستگی مثبتی بین رژیم‌های غذایی سالم و نتایج بهتر سلامت روان را نشان داده‌اند. بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات تازه در فصل بهار به بازار می‌آیند که افزودن آن‌ها به رژیم غذایی مفید است. در زمان افسردگی ولع افراد برای خوردن غذاهای شیرین و مضر بیشتر می‌شود که جایگزین کردن آن‌ها با سبزیحات و میوه‌های تازه فصل توصیه می‌شود.

در کنار تعذیه مناسب در فصول بهار و تابستان، استفاده از نور خورشید یکی از بهترین راهکارها برای بهبود خلق و خوی افراد است؛ نباید تغییرات ساده‌ای هم‌چون نشستن در معرض نور خورشید و یا حتی باز کردن پرده‌های خانه برای بهره‌بردن بیشتر از نور خورشید را برای بهبود سلامت روان خود دست‌کم بگیریم.