مجله خبری ایمنا: در تقویم ۲۱ آذر روز جهانی حمایت از بیماران کلیوی نامگذاری شده است. در حول و حوش میدان ولیعصر تهران، کوچه فرهنگ حسینی، انجمن حمایت از بیماران کلیوی قرار دارد. با دقت به گوشه و کنار حوالی این محدوده گروه خونی، شماره تماس و در برخی مواقع قیمت درخواستی برای فروش کلیه نوشته شده است.
این در حالی است که بازار خرید و فروش کلیه به همین‌جا ختم نمی‌شود، بلکه بازار خرید و فروش کلیه و کبد در سامانه به شکل آنلاین هم انجام می‌شود. ایران تنها کشور جهان است که امکان فروش قانونی کلیه در آن وجود دارد. یک نهاد دولتی نام خریداران و فروشندگان را ثبت می‌کند و یک قیمت ثابت برای هر کلیه تعیین می‌کند. از سال ۱۹۹۳ تاکنون، پزشکان ایرانی بیش از ۳۰هزار عمل پیوند کلیه را از این طریق انجام داده‌اند.
بر اساس نظرات پزشکان اغلب افراد می‌توانند با داشتن تنها یک کلیه به زندگی عادی خود ادامه دهند، اما سازمان بهداشت جهانی و دیگر نهادهای بین‌المللی به شدت مخالف تجاری شدن فروش اعضای بدن انسان هستند. آنها بر این باورند که فروشندگان از فروش اعضای بدن انسان سوء استفاده می‌کنند و این مساله منجر به انجام اعمال جراحی پر ریسک از سوی پزشکان می‌شود.
نجات از فقر با فروش یک کلیه
وحید ۳۵ساله است. او در سلامت کامل به سر می‌برد و تصمیم گرفته تا یکی از کلیه‌هاش را بفروشد. این مرد جوان درباره دلیل فروش کلیه می‌گوید: بنده از بچگی کار می‌کنم، اما وضعیت اقتصادی‌ام چندان تعریفی ندارد و می‌خواهم با فروش یکی از کلیه‌ها وضعیت اقتصادی‌ام رونق پیدا کند. او با بیان اینکه قیمت پیشنهادی‌اش برای فروش کلیه ۵۰میلیون تومان است، می‌افزاید: از سلامت کامل برخوردار هستم و با این مبلغ می‌توانم امکانات اولیه زندگی را مهیا کنم. این مرد جوان سه سال است که نامزد کرده و نمی‌تواند با همسرش زیر یک سقف برود و فروش کلیه را بهترین گزینه برای نجاتش از این وضعیت اقتصادی نامناسب می‌داند.
فروش کلیه برای ودیعه مسکن
یک زن جوان با پرس و جو در خیابان ولیعصر دنبال خیابان فرهنگ حسینی می‌گردد. زینب از کردستان به تهران آمده و مبلغ تعیین شده برای فروش کلیه‌اش را ۴۰میلیون تومان تعیین کرده است. این زن درباره چرایی فروش کلیه‌اش می‌گوید: همسرم بیکار است و با دو کودک به تهران آمدیم تا بتوانیم کاری پیدا کنیم، غافل از اینکه در تهران هزینه‌ها بیش از دیگر شهرهاست و همین مساله باعث شده تا پس اندازمان را هم خرج کنیم. او می‌گوید: تصمیم گرفتم با فروش کلیه هزینه ودیعه مسکن درتهران را تهیه کنم. این زن جوان درباره عواقب این تصمیمش می‌افزاید: این عمل هیچ‌عوارضی ندارد و هر فرد می‌تواند با یک کلیه هم تا آخر عمرش بدون عارضه زندگی کند، اما باید به سفارشات پزشکان توجه کرد.
قوانین درباره خرید و فروش اعضای بدن
قوانین ایران درباره خرید و فروش اعضای بدن افراد زنده هیچ‌موضعی نگرفته است. قانونگذاران تنها یک‌بار و در سال ۱۳۷۳ تلاش کردند این موضوع را در زمره قوانین درآوردند. در آن سال نمایندگان مجلس تلاش کردند لایحه‌ای با عنوان «لایحه اجازه پیوند اعضای بدن فوت‌شدگان در موارد خاص» را به تصویب برسانند، اما پس از طرح در صحن علنی به دلیل مخالفت ۱۱۲ نماینده، لایحه رأی نیاورد و برای همیشه از دستور کار خارج شد. در اسفند ۹۵ هم نایب‌رئیس مجلس با تاکید بر غیر قانونی بودن خرید و فروش اعضای بدن گفت: «مراکز مربوط به پیوند به صورت رسمی نمی‌توانند قیمتی برای فروش عضو بدن اعلام کنند.»
مسعود پزشکیان درباره قوانین حمایتی در زمینه پیوند عضو افزود: «قانونی درباره خرید اعضای بدن انسان وجود ندارد، در حقیقت قانون خرید و فروش اعضای بدن را منع کرده، طوری که افراد نمی‌توانند این کار را انجام دهند.» او خرید و فروش اعضای بدن توسط مافیا را محکوم و تاکید کرد: «این روش از ریشه اشتباه است. در واقع طرح این موضوعات با تاکید حکم شرعی درست نیست، از این رو بهتر است لایحه یا طرحی برای ساماندهی وضعیت پیوند عضو ارائه شود.»
مراقبت از کلیه‌ها را جدی بگیرید
یک متخصص جراحی کلیه درباره چگونگی نگهداری از کلیه‌ها می‌گوید: هم اکنون به دلیل ارتقای اطلاعات بهداشتی و عمومی مردم و از سوی دیگر به دلیل افزایش مرگ و میرهای ناگهانی، مرگ مغزی، افزایش بیماری‌ها و مرگ‌های ناگهانی افراد در لیست پیوند کلیه می‌توانند شانس خود را در گرفتن عضو پیوندی امتحان کنند. حسین کرمی می‌افزاید: بیماران نیازمند پیوند کلیه در اغلب کشورهای دنیا فراوان هستند.
بنابراین با افزایش اطلاعات عمومی جامعه برخی افراد که در گذشته نسبت به اهدا یا پیوند عضو چندان تمایل نداشتند، امروزه خانواده‌های آنها در صورت بروز هرگونه حادثه نسبت به اهدای عضو عزیزانشان رضایت می‌دهند. درضمن برخی افراد هم به شکل داوطلب کارت اهدای عضو را دریافت کرده تا بعد از مرگ بدون هیچ‌محدودیتی اعضا و جوارحشان اهدا شود. برای مثال وقتی یک فرد جوان دچار آسیب و مرگ مغزی می‌شود می‌توان از قرنیه چشمان، کلیه‌ها، قلب و... او استفاده کرد. این افراد از طریق اهدای عضو حیاتی می‌توانند جان چندین نفر را نجات دهند. این پزشک می‌افزاید: باید از طریق رسانه ملی جامعه را به توسعه فرهنگ اهدای عضو تشویق کرد. کرمی درباره فروش کلیه و عوارض زندگی با یک کلیه تاکید می‌کند: قبل از هر اقدامی این افراد تحت آزمایشات و معاینات متعدد قرار گرفته و بعد از بررسی نتیجه آزمایشات اجازه پیوند عضو صادر می‌شود.
باید دانست که زندگی افراد با یک کلیه همچون رانندگی در خودرو بدون زاپاس است. در نتیجه فرد با یک کلیه می‌تواند تا آخر عمر سالم زندگی کند، اما این افراد باید تحت نظر بوده و در هر دوره زمانی چک آپ‌های منظم انجام دهند. این افراد در صورت رعایت اصول هیچ‌مشکلی ندارند. به گفته او افراد به دلیل نیازهای اقتصادی کلیه‌هایشان را به فروش می‌رسانند. امید است تا با احیای وضعیت اقتصادی دیگر فردی به دلیل قرار گرفتن در تنگناهای مادی اعضا و جوارحش را نفروشد. این پزشک می‌افزاید: هر چقدر در جامعه فقر بیشتر باشد به نسبت آمار فروش عضو نیز افزایش می‌یابد. این اقدام اولین انتخاب محسوب نمی‌شود، بلکه فرد از سر ناچاری اقدام به این کار می‌کند. همچنین کرمی درباره چگونگی نگهداری مناسب از کلیه‌ها تاکید می‌کند: افراد باید به شکل مناسب و سر وقت آزمایشات را انجام داده و در طول روز آب فراوان بنوشند.
همچنین افراد برای سالم نگهداشتن کلیه‌هایشان می‌توانند مصرف نمک را در برنامه غذایی‌شان محدود یا حذف کنند. به گفته او مصرف فراوان نمک باعث افزایش فشار خون و آسیب به کلیه‌ها می‌شود. همچنین با اجتناب از مصرف بیش از حد فست فودها و غذاهای پر پروتئین می‌توان سلامت را به کلیه‌ها برگرداند، چون این مواد غذایی باعث چاقی، انسداد عروق و سنگ سازی در کلیه‌ها می‌شود. این پزشک کلیه و مجاری اداری می‌افزاید: افراد برای سالم نگهداشتن کلیه‌ها باید از رژیم غذایی کم چرب و کم پروتئین استفاده کنند. همچنین افراد مبتلا به دیابت و فشار خون قبل از آسیب این بیمارها به کلیه باید اقدامات درمانی را انجام دهند.
به گفته او افراد در صورت مشاهده هرگونه نارسایی در کلیه‌ها باید به پزشک مراجعه کنند و اقدامات لازم را برای نگهدای مناسب از کلیه انجام دهند. این عضو انجمن ارولوژی اروپا نارسایی کلیوی در اطفال را یکی از بیماری‌های شایع و خطرناک می‌داند و می‌افزاید: برای مثال اگر دختربچه‌ای به عفونت‌های عودکننده مبتلا باشد، طبیعتا با برگشت ادراری مواجه شده و این عملکرد باعث بروز آسیب در کلیه‌ها و ایجاد بیماری‌های زمینه‌ای در اطفال می‌شود. کرمی تاکید می‌کند: هرگونه انسداد در مسیر خروجی کلیه‌ها را در معرض خطر و آسیب قرار می‌دهد.
بیش از ۹۰درصد مبتلایان از بیماری خود خبر ندارند
بر اساس آمار بروز بیماری‌های کلیوی در استان‌های مختلف کشور بین شش تا ۱۵درصد است، در حالی که از هر یک‌میلیون ایرانی، ۷۵ نفر دچار نارسایی کلیه هستند و تنها در سال گذشته، پنج‌هزار نفر به جمع ۲۴هزار بیمار دیالیزی افزوده شده است. بیش از ۹۰درصد مبتلایان از بیماری خود خبر ندارند و در صورت مراجعه زودهنگام به پزشک و انجام غربالگری دوره‌ای می‌توانند از وجود بیماری خود آگاه شوند و درمان به موقع را قبل از نارسایی پیشرفته آغاز کنند. به گفته پژوهشگران نارسایی‌های کلیه ممکن است در ابتدا تهدیدکننده نباشد، اما خطر بیماری‌های قلبی و عروقی و سکته‌های قلبی و مغزی را افزایش داده و در نهایت افراد را با خطر مرگ مواجه می‌کند.
وقتی دیابت قاتل کلیه می‌شود
در حال حاضر ایران در زمینه دلایل بروز نارسایی مزمن کلیوی به آمارهای جهانی نزدیک شده است و همچون کشورهای اروپایی و آمریکا دیابت به عنوان یکی از اصلی‌ترین عوامل بروز نارسایی مزمن کلیوی در کنار فشار خون و التهابات کلیوی قرار گرفته است که با برنامه‌ریزی صحیح و کنترل و درمان موثر این بیماری‌ها می‌توان به میزان قابل توجهی از بروز نارسایی مزمن کلیه پیشگیری کرد.
منبع: روزنامه آرمان
نظر شما