مجله خبری ایمنا: شرکت پایانه‌های نفتی ایران مطالعات مفهومی و مقدماتی طرح استراتژیک احداث پایانه نفت و گاز در غرب شهرستان جاسک را به عنوان یکی از مهمترین پروژه های ملی در دست بررسی و اقدام قرار داد. پایانه نفتی جاسک، دومین پایانه بزرگ صادرات نفت ایران است که پرونده آن در دولت یازدهم گشوده شد و قرار است تا سال ۱۴۰۰ به بهره برداری رسمی برسد. با اجرای پروژه‌های نفتی در بندر جاسک امکان انتقال روزانه یک میلیون بشکه نفت سنگین از منطقه گوره به منطقه جاسک در استان هرمزگان، پهلوگیری کشتی های با ظرفیت ۲ میلیون تن و ذخیره سازی ۱۰ میلیون بشکه نفت خام امکان پذیر خواهد شد.
ساخت انبار ۱۰ میلیون بشکه‌ای ذخیره‌سازی در پایانه جاسک
در این راستا، در اواخر مردادماه سال ۱۳۹۵ حمید شریف رازی، مدیرعامل شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران، اعلام کرد با اجرای پروژه پایانه جاسک، نفت خام از این پایانه به کشورهای هدف صادر می شود. بر این اساس با سرمایه گذاری بخش خصوصی قرار است انبار بزرگ ۱۰ میلیون بشکه ای ذخیره سازی در این پایانه ساخته شود. البته براساس برنامه ریزی انجام شده برای ساخت ۲ پالایشگاه ۳۰۰ هزار بشکه ای و چند واحد پتروشیمی در این پایانه برنامه ریزی شده است که این موضوع به سرمایه گذاری‌های مختلف نیاز دارد.
تقسیم خط لوله انتقال نفت خام گوره – جاسک به چهار گستره
به گفته مرتضی کرمی، قائم مقام مجری طرح احداث خط لوله انتقال نفت خام گوره – جاسک و مخازن و تاسیسات نفتی جاسک نیز قرارداد مشاور طراحی بنیادی که در فروردین‌ماه سال ۱۳۹۵ نافذ شده است شامل خدمات طراحی بنیادی خطوط لوله و ایستگاه‌ها، نقشه برداری، ژئوتکنیک، پدافند غیرعامل، مطالعات برق، مطالعات و اخذ مجوزهای زیست محیطی و میراث فرهنگی می شود. نقشه برداری هوایی، نقشه های زمینی، پلان پروفایل ها، گمانه های زمین شناسی، ژئوتکنیک مسیر، مطالعات برق مورد نیاز ایستگاه ها انجام و مطالعات زیست محیطی در حال اخذ مجوزهای لازم است.
به گفته وی، براساس راهبرد تدوین شده برای اجرای این طرح، خط لوله انتقال نفت خام گوره – جاسک به چهار گستره تقسیم شده است. مبدا این خط در منطقه گوره شهرستان گناوه از استان بوشهر و مقصد این خط لوله ۱۰۰۰ کیلومتری، منطقه جاسک در شرق استان هرمزگان است.مطالعات طراحی بنیادی ۳۰۰ کیلومتر ابتدای این خط در مرحله اول از سوی مشاور تکمیل و اسناد مناقصه آماده ارائه به پیمانکاران تایید صلاحیت شده برای دریافت پیشنهادهای مالی است و اجرای گستره های ۲، ۳ و ۴ در مرحله ارزیابی پیمانکاران قرار دارد.مخازن ذخیره نفت خام در بندر جاسک با ظرفیت ۱۰ میلیون بشکه از سوی سرمایه گذاران بخش خصوصی احداث خواهد شد. در سال ۱۳۹۴ بیش از ۲۰ سرمایه گذار اعلام آمادگی کردند که بعد از ارزیابی، هشت سرمایه گذار انتخاب شدند و در نهایت چهار سرمایه گذار پیشنهاد مالی ارائه کردند که در مرحله پایانی در آیندهای نه چندان دور برنده مشخص خواهد شد.به موجب قرارداد سرمایه گذار متعهد می شود مخازن ذخیره را به ظرفیت ۱۰ میلیون بشکه مطابق با استانداردهای وزارت نفت احداث و طی یک قرارداد ۱۵ ساله مخازن را به شرکت ملی نفت ایران اجاره دهد. در پایان مدت ۱۵ساله مالکیت مخازن مذکور به شرکت ملی نفت ایران انتقال خواهد یافت.
خط لوله از گوره تا جاسک هشت ایستگاه دارد که شامل پنج تلمبه خانه برای پمپاژ نفت خام و دو ایستگاه برای ارسال و دریافت توپک «پیگرانی» و یک ایستگاه پایانی برای اندازه گیری است در این طرح برای اندازه گیری میزان نفت خام سبک و سنگین در مبدا «منطقه گوره» و در انتهای خط لوله در جاسک ایستگاه اندازه گیری احداث خواهد شد. در پایان این مسیر و در مجاورت دریا تاسیسات دریایی شامل «اسکله پشتیبانی، تاسیسات اندازه گیری، خطوط لوله زیر دریا و سه دستگاه گوی شناور(SPM)» برای صادرات نفت خام احداث می شود که قابلیت صادرات یک میلیون بشکه نفت خام در روز را داشته باشد.
بی نیازی ایران از تنگه هرمز با انتقال نفت خام از گوره به جاسک
چندی پیش نیز محمد سقایی، مجری طرح انتفال نفت خام گوره به جاسک بر اینکه این یک پروژه استراتژیک و حیاتی است، اظهار کرد: انتقال نفت خام از گوره به جاسک یعنی اتصال به دریای آزاد که ایران را از تنگه هرمز بی نیاز می‌کند و با اجرای این پروژه شرق کشور احیا می‌شود .همچنین با احداث این خط انتقال در منطقه جاسک و چابهار شرایط به لحاظ زیرساختهای انرژی، نفت و گاز پتروشیمی و پالایشگاه‌ها و به صنایع تبدیلی هموار می شود که همه اینها نیاز به سرمایه گذاری بخش خصوصی دارد.
انجام همزمان فعالیت‌های توسعه‌ای احداث پایانه صادراتی نفت خام جاسک
به گفته سقایی، طرح احداث خط لوله به طول ۱۱۰۰ کیلومتر و به قطر ۴۲ اینچ به منظور انتقال یک میلیون بشکه نفت خام در روز از پایانه نفتی گوره (در شمال غرب استان بوشهر) به غرب منطقه جاسک در ساحل دریای عمان انجام می شود. با توجه به طولانی بودن تحویل خط، به ۴ گستره تقسیم شده است. گستره یک ۳۰۰ کیلومتر، دوم سوم و چهارم تقریبا هر گستره بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ کیلومتر در نظر گرفته شده است تا این ۴ گستره انجام شود. بعد از اینکه لوله ها خریداری و ودر سایت پوشش داده شد، ۴ گستره اجرای خط و لوله گذاری توسط یک پیمانکار اجرایی خط انجام می شود. در مجموع، یک پیمانکار برای خرید لوله، ۴ پیمانکار برای اجرای خط، یک یا دو پیمانکار برای پمپ استیشن در طول مسیر و یک پیمانکار برای تاسیسات دریایی در نظر گرفته شده است تا نفت تولید شده به منطقه جاسک منتقل شود.
به گفته سقایی، به دلیل اهمیت این پروژه و نوع نفت انتقالی و عبور نفت از مناطق گرمسیر با میانگین درجه حرارت بالای ۵۰ درجه در سال، انتخاب جنس لوله‌های استفاده شده از اهمیت بالایی برخوردار بوده و زمان زیادی به خود اختصاص داده است؛ به طوری که تیمی کارشناسی از استادان دانشگاهی و کارشناسان صنعت نفت در یک برنامه مطالعاتی یک ساله موفق به معرفی جنس لوله مورد نیاز شد. فناوری ساخت این نوع لوله هنوز در کشور بومی نشده بود و بیژن زنگنه نیز تاکید زیادی بر بومی سازی ساخت این تجهیزات داشت. سرانجام پس از کشمکش‌های فراوان ۲ شرکت از بخش خصوصی برای ساخت آن اعلام آمادگی کردند که قرار است در آینده ای نزدیک امور مربوط به تهیه اسناد مناقصه و انتخاب پیمانکار انجام شود؛ فرآیندی که حداقل ۶ ماه زمان خواهد برد.
سقایی همچنین از انجام همزمان و موازی فعالیت‌های توسعه‌ای احداث پایانه صادراتی نفت خام جاسک خبر داده و گفت: این پروژه مشتمل بر ساخت ۲ پالایشگاه، پتروشیمی و مخازن ذخیره سازی نفت خام با ظرفیت نهایی ذخیره سازی ۳۰ میلیون بشکه است که البته ذخیره سازی ۱۰ میلیون بشکه نفت در فاز نخست آن دیده شده است.انجام مطالعات اولیه و تهیه اسناد مناقصات مربوط به انتخاب پیمانکاران اصلح در این پروژه بزرگ ملی بسیار زمانبر است؛ با این وجود مناقصات مربوط به ساخت مخازن ذخیره سازی نفت خام برگزار شده و به زودی مشخص خواهد شد.
مشاور وزیر نفت در ادامه بر سرمایه بر بودن احداث پایانه صادرات نفت خام جاسک تاکید و تصریح می کند: با توجه به نوع قرارداد که از نوع BOT (ساخت، بهره برداری و واگذاری) است، لازم است اعتبارات مربوط به اجرای آن از سوی سرمایه گذاران بخش خصوصی و از محل منابعی خارج از نفت تامین شود؛ در همین راستا در حال حاضر هشت سرمایه گذار داخلی برای انجام آن ابراز آمادگی کرده‌اند.
اتمام پروژه ساخت پایانه جاسک تا ۳.۵ سال آینده
مجری طرح خط لوله انتقال نفت خام گوره- جاسک و پایانه مربوطه (مکران) در ادامه فرآیند سرمایه گذاری را در قالب ۲ بخش سازنده و تامین کننده اعتبار معرفی و تصریح می کند: ارزیابی کیفی در خصوص منابع مالی تامین این پروژه انجام شده و برنده مناقصه پس از تایید هیئت مدیره شرکت ملی نفت ایران، فعالیت اجرایی خود را آغاز خواهد کرد. در بخش ساخت پالایشگاه نیز بررسی های لازم در حال انجام است و از میان ۲ گزینه موجود یک شرکت خصوصی داخلی انتخاب خواهد شد.
سقایی در ادامه از برگزاری مناقصه ای برای ساخت پمپ استیشن ها خبر داده و می گوید: در طول مسیر ۱۰۰۰ کیلومتری گوره به جاسک، ساخت پنج پمپ استیشن پیش بینی شده است؛ البته پیش بینی اولیه برای ایجاد تاسیسات خط انتقال نفت خام بالغ بر هشت ایستگاه خواهد بود. چهار مناقصه دیگر در این طرح برگزار خواهد شد. این مناقصات بخش هایی چون عملیات اجرایی، راهسازی، حفرکانال و لوله گذاری را شامل می شود.
مشاور وزیر نفت در باره روند کنونی انجام پروژه نیز می گوید: هم اکنون محوطه سازی و جانمایی پتروشیمی و نیروگاه‌ها انجام شده و سه شرکت نیز برای احداث نیروگاه اظهار آمادگی کرده اند.
به گفته مشاور وزیر نفت، با توجه به روند کنونی برگزاری مناقصه‌ها به نظر می رسد در صورت تحویل به موقع تجهیزات و انجام پروژه در زمان انجام شده از سوی پیمانکاران، این پروژه زیربنایی تا ۳.۵ سال آینده پایان یابد؛ پروژه ای ملی که توان ذخیره سازی ۳۰ میلیون بشکه نفت خام را داراست و صادرات روزانه یک میلیون بشکه نفت را تضمین می‌کند.
بر اساس این گزارش، پس از مشخص شدن برنده مناقصه، مسیر انجام تشریفات قانونی، بازگشایی LC و ضمانتنامه‌های کاری، ارائه طرح مهندسی و در نهایت تایید کارفرما و تصویب هیئت مدیره شرکت ملی نفت ایران حداقل به ۶ ماه زمان نیاز خواهد داشت.پروژه احداث دومین پایانه صادراتی نفت خام ایران در جاسک، گذشته از ابعاد بزرگ کاری به سرمایه گذاری قابل توجهی نیز نیاز دارد.
منبع: خبرگزاری ایسنا
نظر شما