به گزارش خبرگزاری ایمنا، بازار لوازم خانگی ایران با تأثیرات متعدد اقتصادی، اجتماعی و سیاسی مواجه است که تمامی این جنبه‌ها موجب شکل‌گیری دینامیک‌های پیچیده‌ای در این بازار شده است، پس از پایان دوران کرونا این صنعت با رکودهایی مواجه شد که به دلیل تغییرات در سبک زندگی مردم و بحران‌های اقتصادی جهانی بوده است.
نوسانات نرخ ارز به طور مستقیم بر قیمت‌های تولید و عرضه لوازم خانگی تأثیر می‌گذارد و چالش‌های بسیاری را برای تولیدکنندگان ایجاد می‌کند، از طرفی قدرت خرید مردم کاهش یافته و این امر خود موجب شده تا خرید لوازم خانگی از اولویت‌های آنان خارج شود، این مسائل در کنار هم، رکودی عمیق در این صنعت به وجود آورده‌اند.
عوامل مختلفی از جمله افزایش قیمت مواد اولیه، محدودیت‌های ارزی، ورود کالاهای قاچاق و نبود تعادل در عرضه و تقاضا، همگی به این رکود دامن زده‌اند، با این حال تولیدکنندگان ایرانی با تلاش برای افزایش تولید و تنوع در محصولات سعی در مقابله با این چالش‌ها دارند. صادرات لوازم خانگی به کشورهای مختلف نیز بخش مهمی از ارزآوری کشور را تشکیل می‌دهد.
دولت و بخش خصوصی هر دو نقش مهمی در رونق این بازار دارند، سیاست‌گذاری‌های دولت و تسهیلات بانکی می‌تواند به بهبود وضعیت تولید و افزایش صادرات کمک کند، در حالی که نوآوری و افزایش کیفیت محصولات توسط بخش خصوصی می‌تواند جایگاه ایران را در بازارهای بین‌المللی تقویت کند.
با گذشت ۹ ماه از سال ۱۴۰۳، بررسی تغییرات و تحولات این بازار نشان‌دهنده مسیر پیش‌روی صنعت لوازم خانگی است، برند سازی و ایجاد هویت برای محصولات نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و می‌تواند به افزایش رقابت‌پذیری محصولات ایرانی در بازارهای جهانی کمک کند.
عوامل رکود بازار لوازم خانگی
نسرین اوجاقی، دبیر انجمن صنایع لوازم خانگی به خبر نگار ایمنا می‌گوید: نوسانات نرخ ارز تأثیرات متعددی بر بازار لوازم خانگی ایران داشته است، افزایش نرخ دلار به‌طور مستقیم هزینه‌های واردات مواد اولیه و به صورت غیر مستقیم بر تمامی ردیف‌های ساختار هزینه‌ای تولید اثر گذاشته و قیمت محصول نهایی را به شدت تحت تأثیر قرار داده است، تولیدکنندگان از یک‌سو با افزایش زیاد قیمت تمام شده مواجه و از سوی دیگر با درک کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان و رکود در بازار امکان تغییر متوازن قیمت محصولات خود را ندارند و در بسیاری موارد نه تنها رشد و توسعه‌ای برای خود متصور نیستند بلکه فقط و فقط برای بقا در این شرایط برنامه‌ریزی می‌نمایند.
وی می‌افزاید: عوامل متعددی در رکود بازار لوازم خانگی نقش دارند، از جمله تورم، کاهش قدرت خرید مردم، تغییر هرم جمعیتی، نداشتن امکان مراودات تجاری با دیگر کشورها، جذب نکردن سرمایه‌های خارجی، بهره‌وری نداشتن از فناوری‌های نوین در کاهش قیمت تمام شده، تجهیزات و ماشین‌آلات فرسوده و عواملی از این دست موجب به رکود بازار لوازم خانگی به رغم نیاز مصرف‌کنندگان منجر شده است.
دبیر انجمن صنایع لوازم خانگی مطرح می‌کند: تولیدکنندگان لوازم خانگی در ایران لوازم خانگی را به کشورهای مختلفی صادر می‌کند، کشورهای همسایه همچون عراق، افغانستان، پاکستان، آذربایجان، ارمنستان، ترکیه و کشورهای حوزه خلیج فارس از جمله مهم‌ترین بازارهای صادراتی لوازم خانگی ایرانی هستند، آمارهای گمرک از صادرات لوازم خانگی در شش ماه نخست ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که از رقم ۲۰۵ میلیون دلار صادرات لوازم خانگی، حدود ۸.۶ میلیون دلار مربوط به اجزا و قطعات لوازم خانگی، ۶۷ میلیون دلار ظروف و لوازم آشپزخانه، ۹۸ میلیون دلار لوازم خانگی انرژی‌بر بزرگ، دو میلیون دلار لوازم خانگی انرژی‌بر کوچک، ۲۷ میلیون دلار مبلمان اداری و خانگی و ۱.۵ میلیون دلار نیز مربوط به سایر لوازم خانگی بوده است، تعمیم این آمار به کل ۱۴۰۲ بیانگر رقمی حدود ۴۰۰ میلیون دلار صادرات لوازم خانگی در سال گذشته و ارزآوری این صنعت می‌باشد.
نقش دولت و بخش خصوصی در رونق بازار
اوجاقی عنوان می‌کند: دولت و بخش خصوصی هر دو نقش مهمی در رونق بازار لوازم خانگی دارند، دولت با ایجاد سیاست‌های حمایتی، تسهیل قوانین، ایجاد ارتباطات بین‌المللی و جذب سرمایه‌گذاری می‌تواند به بهبود شرایط کمک کند، بخش خصوصی نیز با سرمایه گذاری بر تحقیق و توسعه، گسترش استفاده از فناوری‌های نوین در تولید، افزایش کیفیت تولیدات، افزایش بهره‌وری و اتخاذ راهکارهایی برای فروش با تسهیلات به مصرف‌کنندگان می‌توانند در رونق بازار مؤثر باشد.
وی ادامه می‌دهد: در ۱۴۰۳، بازار لوازم خانگی با چالش‌هایی همچون تعطیلی تولید به علت قطع مداوم برق، نوسانات شدید نرخ ارز، کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان و رکود مواجه بوده است، این عوامل موجب کاهش تقاضا و افت فروش در بازار شده‌اند، همچنین تولید لوازم خانگی را نمی‌توان در بازه ۹ ماهه مورد بررسی قرار داد، چرا که همه ساله تولید و فروش لوازم خانگی در سه ماهه پایانی سال افزایش چشمگیری دارد، لذا بهتر است روند افزایشی سال ۴۰۲ نسبت به سال‌های مشابه و از سال ۹۸ به بعد را معیار تغییرات در نظر بگیریم.
دبیر انجمن صنایع لوازم خانگی متذکر می‌شود: تولید لوازم خانگی در ایران با چالش‌هایی همچون نوسانات نرخ ارز، ناترازی در انرژی، کمبود نقدینگی، مشکلات در تأمین مواد اولیه، فرسودگی ماشین‌آلات و نبود ثبات در سیاست‌های اقتصادی مواجه است، این چالش‌ها خود موجب افزایش هزینه‌های تولید و کاهش رقابت‌پذیری محصولات داخلی شده‌اند.
اوجاقی می‌گوید: با توجه به رقابت شدید و حضور برندهای خارجی، برند سازی در بازار لوازم خانگی ایران اهمیت بسیاری دارد، تولیدکنندگان داخلی با تمرکز بر کیفیت، نوآوری و خدمات پس از فروش می‌توانند جایگاه خود را در بازار تقویت کرده و اعتماد مصرف‌کنندگان را جلب کنند، در نهایت در تمام صنایع من‌جمله صنعت بزرگ لوازم خانگی، برند سازی یک سرمایه‌گذاری بلندمدت محسوب شده و برند یکی از مهم‌ترین دارایی‌های هر مجموعه محسوب می‌شود، در شرایط اقتصادی حاکم بر صنعت و رکود حال حاضر، موجب آن شده که تمرکز بر برند سازی به وسیله تولیدکنندگان با سرمایه کمتری صورت پذیرد ولی در نهایت چنانچه تولیدکنندگان قصد افزایش دامنه فروش در داخل و خارج از مرزهای ایران را داشته باشند، برند سازی امری ناگزیر است.
تأثیر نوسانات نرخ ارز بر بازار لوازم خانگی
احسان فدایی، کارشناس حوزه صنعت به خبرنگار ایمنا می‌گوید: در ۹ ماهه اخیر، نوسانات نرخ ارز تأثیرات قابل توجهی بر بازار لوازم خانگی در کشور داشته است، پس از دوران کرونا صنایع مختلف با رکود مواجه شدند که در حوزه لوازم خانگی به شکل بارزتری مشاهده شد، تغییرات در سبک زندگی مردم و بحران‌های اقتصادی جهانی، موجب شد که رکودی که در دوران کرونا شروع شده بود، همچنان ادامه پیدا کند و عمیق‌تر شود.
وی می‌افزاید: یکی از دلایل بزرگ رکود بازار لوازم خانگی، تغییر در سبک و سیاق زندگی‌ها و تشکیل خانواده‌ها پس از دوران کرونا بوده است، تشکیل خانواده‌ها به شکلی که نیازمند تهیه جهیزیه برای آنها باشد، کاهش یافته است و همین امر خود موجب کاهش تقاضا در بازار لوازم خانگی شد.
کارشناس حوزه صنعت مطرح می‌کند: عامل دیگری که نقش مهمی در این رکود دارد، افزایش افسارگسیخته قیمت‌ها در بخش‌های مختلف اقتصادی است که در مقابل قدرت خرید مردم افزایش نیافت و این شکاف موجب شد، خرید لوازم خانگی از اولویت‌های مردم خارج شود و مردم به جای خرید لوازم خانگی جدید، به سمت تعمیر لوازم خانگی موجود روی آوردند.
فدایی ادامه می‌دهد: از سوی دیگر، با کاهش ارزش، مردم به سمت سرمایه‌گذاری در بازارهای موازی روی آوردند تا ارزش پول خود را حفظ کنند، حال بخواهیم یک مقایسه کوچک داشته باشیم این است که لوازم خانگی برخلاف خودرو، کالای سرمایه‌ای نیستند و به محض خرید و باز کردن جعبه لوازم، ارزشش وسایل کاهش می‌یابد.
حذف شبکه‌های توزیعی و تأثیرات آن
وی عنوان می‌کند: تولیدکنندگان ایرانی پس از دوران کرونا و خروج شرکت‌های خارجی به دلیل تحریم‌ها، سهم بیشتری از بازار را به دست آوردند و محصولات خود را با تنوع بیشتری روانه بازار کردند، اما به‌مرور زمان رکود دوباره به بازار لوازم خانگی بازگشت و این کالاها از اولویت خرید مردم خارج شدند.
کارشناس حوزه صنعت درباره حضور سراها و تأثیر آنها بر بازار خورده فروشی لوازم خانگی می‌افزاید: افزایش حضور هایپرهایی که در صنعت لوازم خانگی فعال شدند، نیز به این رکود دامن زدند و مردم به سمت خرید از این هایپرها و فروشگاه‌های بزرگ روی آوردند، اما بازهم به دلیل کاهش تقاضا، بازار همچنان با رکود مواجه است.
فدایی ادامه می‌دهد: با پایان کرونا، بانک‌ها شروع به دادن تسهیلات به مردم کردند و بسیاری از افراد به دلیل نیاز به خرید لوازم خانگی از این تسهیلات استفاده کردند، اما به تدریج برای بخش دیگری از مردم، خرید لوازم خانگی از اولویت خارج شد، همچنین برندهای خارجی که به صورت رسمی و قانونی در کشور فعالیت می‌کردند و عوارض، مالیات، گمرکی و حقوق دولتی پرداخت می‌کردند، مجبور بودند هزینه‌های تبلیغات و خدمات پس از فروش را نیز متحمل شوند، این برندها با قیمت‌های برندهای ایرانی رقابت می‌کردند.
وی می‌گوید: برندهای خارجی که به صورت قاچاق وارد بازار ایران می‌شدند، بدونه پرداخت هرگونه عوارض و گمرکی فعالیت می‌کردند، که قاچاقچیان با خارج کردن کالاهای با ارزش از کشور همچون سوخت، دارو، گندم، آرد، تایر و سپس وارد کردن لوازم خانگی با ارز آزاد این کالاها را با قیمتی پایین‌تر نسبت به برندهای قانونی به فروش می‌رساندند، این اختلاف قیمت موجب شد تا جذابیت قاچاق برای قاچاقچیان افزایش یابد و برندهای ایرانی نیز با رقابت سخت‌تری مواجه شوند.
کارشناس حوزه صنعت می‌افزاید: در این شرایط، برخی افراد سوءاستفاده کردند و کالاهای ریمارک (تقلبی) را وارد کشور کردند، این کالاها با نام برندهای معتبر اما با کیفیت پایین‌تر و قیمت ارزان‌تر وارد بازار شدند، نتیجه این شد که مصرف‌کنندگان با پرداخت پول کالای اصلی، کالاهای تقلبی دریافت کردند که بدون خدمات پس از فروش و گارانتی بودند، این وضعیت موجب شد که مصرف‌کنندگان پس از خرابی کالاها به فروشندگان مراجعه کنند و این لوپ معیوب موجب ایجاد بحران در صنعت لوازم خانگی شد.
نقش سراها بر بازار
فدایی عنوان می‌کند: از جمله معضلات مهمی که در ماه‌های اخیر به شدت در تیتر اخبار صنعت لوازم خانگی قرار گرفته است، اختلاف بین هایپرهای لوازم خانگی همچون سرای ایرانی و شهر لوازم خانگی با مجموعه فروشندگان و شبکه خانگی است، بانک‌های عامل از دادن تسهیلات به شبکه خانگی خودداری کردند، اما تسهیلات را به هایپرهای لوازم خانگی ارائه دادند، این وضعیت موجب شد، خریدارانی که قدرت خرید خود را از دست داده‌اند، تنها مشوق خرید لوازم خانگی را تسهیلات بدانند و در نتیجه، فروشگاه‌های بزرگ و هایپرها با استفاده از تسهیلات بانکی و تبلیغات گسترده، بازار را در دست گرفتند.
وی می‌افزاید: حال این بحران جدید می‌تواند چند ایراد ایجاد کند، از جمله انحصار در فروش و کاهش فعالیت شبکه‌های توزیع کوچک‌تر است، که نتیجه آن این است که شبکه‌های کوچک‌تر یا تغییر کاربری می‌دهند یا حذف می‌شوند، همچنین با ادامه این روند توزیع به مرور زمان حذف می‌شود و تنها فروشگاه‌های بزرگ باقی می‌مانند که انحصار فروش را به عهده می‌گیرند و دیگر همچون گذشته نمی‌توان به چندین مغازه مراجعه کرد و قیمت‌ها را مقایسه کرد و تنها یک مکان برای خرید و مقایسه قیمت وجود دارد که این امر منجر به انحصار در فروش می‌شود.
کارشناس حوزه صنعت متذکر می‌شود: با حذف شبکه‌های توزیعی، فروشندگان و تولیدکنندگان لوازم خانگی ناچار هستند تنها با چند مجموعه در کشور کار کنند، این مجموعه‌ها تعیین می‌کنند که چه چیزی تولید شود، با چه قیمتی و با چه کیفیتی و برندهایی باید در بازار حضور داشته باشند، این امر منجر به انحصار در تولید و خرید نیز می‌شود که خطر بزرگی برای بازار لوازم خانگی است.
تأثیر تله مونتاژ بر صنعت
فدایی می‌گوید: در چند ماه گذشته نوسانات نرخ ارز و تخصیص ارز موجب بروز مشکلات بسیاری در صنعت لوازم خانگی شده است، تولیدکنندگان لوازم خانگی با رویکردهای غیرکارشناسی مواجه بوده‌اند، چرا که مجوزهای متعدد بدون توجه به زیرساخت‌ها و ظرفیت بازار ایران صادر شده‌اند که منجر به وجود بالغ بر ۱۳۰۰ واحد مستقل تولیدی با ظرفیت تولید بالغ بر ۲۴۰ میلیون قطعه شده است، این در حالی است که ظرفیت تقاضا در بهترین شرایط بین ۱۷ تا ۱۸ میلیون قطعه است.
وی ادامه می‌دهد: بیش از ۹۰ درصد این مجموعه‌ها به دلیل نداشتن مقیاس اقتصادی و امکان حضور پررنگ در بازار، به تله مونتاژ افتاده‌اند که به جای تولید داخلی، این واحدها به واردات قطعات از جاهای مختلف روی آورده‌اند که موجب وابستگی به ارز و نوسانات ارزی می‌شود، حال چنین وضعیتی بیشترین آسیب را به صنعت لوازم خانگی وارد کرده است.
کارشناس حوزه صنعت متذکر می‌شود: منابع محدود همچون ورق فولادی و محصولات پتروشیمی باید در بورس کالا عرضه شوند و تخصیص ارز به‌وسیله بانک مرکزی انجام شود و این منابع محدود باید به تعداد زیادی از متقاضیان که ارزش افزوده ندارند، تخصیص یابد، چرا که خود این موضوع می‌تواند موجب افزایش قیمت نهایی تولید شود و شکاف بین قیمت لوازم خانگی و قدرت خرید مردم را روزبه‌روز افزایش دهد.
فدایی در آخر یادآور می‌شود: تورم ناشی از تولید لوازم خانگی بالا رفته است، اما تورم برای مصرف‌کننده در این حوزه پایین‌تر از تورم عمومی کشور بوده است، با کاهش اولویت خرید لوازم خانگی برای مردم رکود بازار بیشتر شده و کالاهای تولیدی به انبارها منتقل شده‌اند که موجب افزایش هزینه‌های سربار می‌شود و قیمت نهایی کالاها را بالاتر می‌برد.
به گزارش ایمنا، صنعت لوازم خانگی ایران در سال‌های اخیر با رشد چشمگیری همراه بوده است و امروز به عنوان یکی از پیشران‌های اقتصاد کشور شناخته می‌شود. با افزایش تولیدات داخلی، بهبود کیفیت محصولات و کاهش وابستگی به واردات، بازار لوازم خانگی ایران نه تنها نیازهای داخلی را به خوبی تأمین کرده، بلکه با صادرات به کشورهای منطقه، جایگاه خود را در بازارهای بین‌المللی نیز تثبیت کرده است. این موفقیت‌ها، نویدبخش آینده‌ای روشن برای این صنعت و گامی بلند به سوی خودکفایی و رونق اقتصادی است.
تغییرات در سبک زندگی و بحران‌های اقتصادی پس از دوران کرونا نیز به رکود بازار لوازم خانگی دامن زده‌اند، افزایش تورم، تغییر هرم جمعیتی، نبود جذب سرمایه‌های خارجی و ناتوانی در بهره‌وری از فناوری‌های نوین، همگی از عوامل رکود این بازار محسوب می‌شوند.
با این حال، تولیدکنندگان ایرانی تلاش کرده‌اند تا با تنوع‌بخشی به محصولات و افزایش کیفیت تولیدات، در بازار باقی بمانند، صادرات لوازم خانگی به کشورهای همسایه و حوزه خلیج فارس، ارزآوری قابل‌توجهی برای کشور داشته و به حدود ۴۰۰ میلیون دلار در ۱۴۰۲ رسیده است.
دولت و بخش خصوصی هر دو نقش مهمی در رونق بازار لوازم خانگی دارند، سیاست‌های حمایتی دولت و تسهیل قوانین می‌تواند به بهبود شرایط تولید کمک کند، بخش خصوصی نیز با تمرکز بر تحقیق و توسعه و افزایش بهره‌وری می‌تواند به تقویت جایگاه ایران در بازارهای داخلی و بین‌المللی کمک کند، در ۱۴۰۳، بازار لوازم خانگی با چالش‌های زیادی همچون تعطیلی تولید به علت قطع مداوم برق و کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان روبه‌رو بوده است، همچنین تولید لوازم خانگی با مشکلاتی نظیر نوسانات نرخ ارز، کمبود نقدینگی و مشکلات در تأمین مواد اولیه مواجه است که موجب افزایش هزینه‌های تولید و کاهش رقابت‌پذیری محصولات داخلی شده‌اند.
برندسازی در بازار لوازم خانگی نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، تمرکز بر کیفیت، نوآوری و خدمات پس از فروش می‌تواند اعتماد مصرف‌کنندگان را جلب کرده و جایگاه محصولات ایرانی را در بازار تقویت کند.
در نهایت، می‌توان گفت که بازار لوازم خانگی ایران با وجود تمامی چالش‌ها و نوسانات، پتانسیل‌های زیادی برای رشد و توسعه دارد، با اتخاذ سیاست‌های مناسب توسط دولت و تلاش‌های بخش خصوصی می‌توان به بهبود وضعیت این بازار امیدوار بود.
نظر شما