به گزارش خبرگزاری ایمنا، تئاتر کودک و نوجوان به نمایشی گفته می‌شود که مضامین و معیارهای خاص کودکان را دارا باشد و با توجه به روحیه و ذهنیت خلاق کودک طراحی و اجرا شود، این نوع نمایش مهم‌ترین قالب هنری در جهت پرورش مهارت‌های مختلفی در کودکان و نوجوانان به حساب می‌آید.
بعضی اصول و عناصر اولیه تئاتر کودک و نوجوان همانند تئاتر بزرگسالان است اما ممکن است تاکید بر یکی از عناصر بیش از عنصر دیگری باشد؛ مثلاً در تئاتر کودک و نوجوان، ایجاد شادی، لذت و سادگی به معنای پیچیده نبودن طرح و داستان از ویژگی‌های تئاتر کودک محسوب می‌شود؛ افزایش حس همدلی، صبر، کمک به سلامت و رشد روان، توانایی همکاری، عزت نفس و حتی کمک به آینده شغلی تحصیلی از مزایایی است که می‌توان با تئاتر کودک از آن بهره برد.
در این راستا، امیر شیخ جبلی نویسنده و کارگردان تئاتر به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: تئاتر کودک، می‌تواند بهترین و قوی‌ترین جایگاه را در انتقال مفاهیم آموزشی و پرورشی داشته باشد و در واقع، معلم اخلاق و انگیزه‌ای به سوی بهزیستی، تعلیم و تربیت است و شامل مفاهیمی است که انتقال آن به مخاطب کودک و نوجوان، تضمینی برای سعادت و تعالی فرهنگی جامعه از یک سو و از سوی دیگر پویایی و نقش جریان سازی این مخاطب خاص در جامعه باشد.
آموزش و پرورش باید توجه بیشتری به تئاتر داشته باشد
وی می‌افزاید: مهم‌ترین مؤلفه هنر تئاتر برای این گروه سنی باید انتقال آموزه‌ها و مفاهیمی باشد که کارکردی مناسب در جهت رفع کاستی‌ها و نقصان‌های آموزشی و پرورشی کند؛ قابلیتی که سیستم آموزش و پرورش در کشور ما از آن بهره چندانی نبرده در صورتیکه در کشورهای پیشرفته به عنوان یکی از شیوه‌های پرورشی از آن در مراکز آموزشی به شکل بهینه بهره برداری می‌کنند؛ مهم‌ترین ویژگی تئاتر کودک و نوجوان و نمایشنامه‌های این ژانر ایجاد انگیزه در مخاطب خاص خود در جهت کشف دنیای پیرامون خود بوده و منجر به افزایش قدرت جذب و دریافت دانش و آگاهی در این نسل است.
کارگردان تئاتر تصریح می‌کند: البته باید پذیرفت که شکل و فرم ارائه محتوی باید به گونه‌ای جذاب و پر کشش باشد که در دنیای رسانه‌ای امروز که به‌روزترین انیمیشن‌های دنیا در اختیار اوست، بتواند اثر هنری در این مخاطب خاص حس همراهی و همذات پنداری با اثر را به‌وجود بیاورد و شیوه‌ی ارائه برای تخیلات و احساسات او ارزش قائل شد تا نفوذ پذیری بیشتری را در ذهن و تفکر خلاق او شاهد باشیم؛ بنابراین باید در کنار توجه به محتوای آموزشی و تربیتی بر جنبه‌های سرگرم سازی و همسویی فرم و فضای نمایش با دنیای پر رمز و راز در کنار دامنه گسترده تخیل کودکان و نوجوانان اهمیت ویژه‌ای داد.
شیخ جبلی خاطر نشان می‌کند: عمر تئاتر کودک و نوجوان در کشورمان به بیش از ۵۰ سال می‌رسد؛ برای نخستین بار، اوایل دهه چهل خورشیدی هنرمندان فعال در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با تولید آثاری برای این گروه سنی، ساختار تئاتر کودک و نوجوان را در کشورمان بنیان نهادند؛ در این راستا، تئاتر با چالش‌ها و ناملایمات فراوانی طی فراز و فرود بیش از پنج دهه مواجه بوده و گاه به سختی به حیات خود در مقابله با چالش‌ها و مصائب این هنر ادامه داده است؛ همچنین گاهی با رخدادهایی روشن، امید بخش و امیدآفرین همراه بوده است.
وی عنوان می‌کند: بررسی جایگاه تئاتر کودک در ایران و تطبیق آن با مفهوم تئاتر کودک و نوجوان در جهان نشان می‌دهد که این ژانر نمایشی بسیار غیرعلمی تر از تعریف جهانی آن در فرم و محتوا عرضه شده و این ضعف ناشی از کم اهمیت دانستن آن از سوی متولیان امر و صرفاً جریانی سرگرم کننده خطاب نمودن آن می‌توان دانست؛ با این وجود، آثار قابل ستایش، تأثیرگذار و… هم وجود داشته‌اند که پارامترهای اساسی تئاتر کودک را شامل شده و با توجه به همین ویژگی‌ها توانسته در جذب مخاطب و تأثیر پذیری عملکرد بهتری و نتایج پرباری را حاصل کند.
جشنواره‌های تئاتر، مهم‌ترین محل عرضه تولیدات شاخص کودک و نوجوان
کارگردان تئاتر را بیان اینکه جشنواره به‌عنوان محلی برای عرضه تعدادی اثر شاخص تازه تولید شده در این ژانر می‌تواند به تبادل و ارتقای اندیشه، دانش و بینش شرکت کنندگان کمک شایسته‌ای کند، می‌گوید: شرکت کنندگان با ارزیابی اثر خود در مقایسه با دیگر آثار شرکت کننده در جشنواره‌ی به ضعف‌ها و کاستی‌های موجود در نمایش خود اشراف یافته و در جهت ارتقای کیفی آن و توجه به استاندار قدم برمی‌دارند؛ ناگفته نماند که در چند سال اخیر به دلیل چالش هزینه‌های برگزاری ستادهای اجرایی در جشنواره‌ها افت محسوسی به خاطر کمبود بودجه و تأثیر آن در کیفیت برگزاری شاهد بوده و هستیم.
شیخ جبلی ادامه می‌دهد: جایگاه جشنواره‌های تخصصی در صورتیکه بتواند بازار مناسب و پشتیبانی لازم را در طول سال از گروه‌های شرکت کننده به می‌تواند تأثیر بسیار بالا و کاربردی را ایجاد کند؛ البته منظور از پشتیبانی، هماهنگی‌های لازم با مسئولین شهرستان‌ها برای ایجاد و تخصیص سالن، تبلیغات و بودجه لازم برای اجرای عمومی است.
وی عنوان می‌کند: در جشنواره، دو یا سه اجرا توسط گروه در شهر میزبان محل برگزاری انجام می‌گیرد و در صورتیکه حمایت لازم انجام شود، اثر منتخب می‌تواند جایگاه بهتر ویژه‌تری نسبت به دیگر آثار در محل تولید آن‌در شهرستان داشته و مخاطبین بیشتری اثر منتخب را به تماشا بنشینند؛ وجود و ماهیت جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک‌و نوجوان همدان یا جشنواره عروسکی مبارک باید بیش از پیش مورد توجه حمایت قرار گیرد چرا که مهم‌ترین محل عرضه تولیدات شاخص کودک ونوجوان را مانند ویترینی به نمایش می‌گذارد.
کارگردان تئاتر تصریح می‌کند: در کنار جنبه‌های سرگرم کننده‌بودن، رشد فکری، اجتماعی و افزایش بینش این نسل خاص از اهداف تئاتر کودک و نوجوان است؛ در این راستا، موضوعات باید دسته بندی و به لحاظ سنی رده بندی شود، یعنی اثری که برای مخاطب خردسال تولید شده، به سختی می‌تواند برای رده نوجوان، سودآور باشد.
تئاتر، ابزاری هوشمند و قابل اتکا برای رسد فکری کودکان
شیخ جبلی می‌گوید: کودکان در رده‌های سنی مختلف چالش‌های فکری متفاوتی داشته و دارند و تئاتر به عنوان ابزاری هوشمند و قابل اتکا می‌تواند اثرگذارتر از هر رسانه، جریان‌ساز رشد فکری کودکان ونوجوانان باشد.
وی می‌گوید: ایجاد چنین زمینه و خاصیتی در یک اثر نمایشی، تخصص و تبحر و کاربلدی لازم کارگردان و تیم اجرایی تولید را می‌طلبد تا در همه جنبه‌های یک اثر نمایشی، عناصر در خدمت همدیگر کل منسجمی را برای مخاطب ایجاد و عرضه کنند؛ البته روند تولید اثر نمایشی خود نیز اگر کودک برای کودک باشد، منظور اینکه کودکان نمایشگران صحنه باشند می‌تواند حتی روند و کارکردی پرورشی را در طول زمان تولید نیز ایجاد کند و فضای پرورشی و تربیتی لازم را در صورت راهبری درست و صحیح به ارمغان آورد.
کارگردان تئاتر تصریح می‌کند: نکته دیگر اینکه آثار تولیدی که کودک برای تماشاگر کودک اجرامی کند از جنبه روان‌تماشا و تأثیری که در تماشاگران کودک در سالن می‌گذارد، بسیار بیشتر است، زیرا کودکی که مخاطب اثر است، زمانی که هم سن خود را در صحنه می‌بیند، خودباوری در او نیز تقویت می‌شود.
سایه کم لطفی برخی متولیان بر سر تئاتر کودک
در ادامه کامران کریمی، مجری طرح تئاتر نیز به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: براساس اطلاعات فروش برنامه‌ها و چالش‌هایی که توسط کارگردانان تئاتر به ما مطرح شده‌است، فکر می‌کنم که عمده مشکل امروز تئاتر، کم لطفی سازمان‌های و اداره‌های مرتبط با حوزه تئاتر است، در کنار این موضوع، سالن‌های نامناسب، مشکلی است که نه تنها تئاتر بزرگسال بلکه تئاتر کودک را هم تحت تأثیر قرار داده‌است.
وی می‌افزاید: در چندماه اخیر، آثار ارزشمندی در حوزه کودک ساخته شد و البته مورد استقبال خوبی هم قرار گرفت چراکه این گروه‌ها برای ارائه بهترین کیفیت به مخاطب تلاش قابل توجهی داشتند؛ البته در این مسیر، سختی‌های زیادی از لحاظ گرفتن مجوزهای لازم، ناهماهنگی در موارد اجرایی و انتخاب‌های سلیقه‌ای در کنار عدم حمایت از سمت ادارات و سازمان‌های وجود دارد.
مجری طرح تئاتر خاطرنشان می‌کند: تئاتر کودک، نمایش‌های موزیکال در کنار دکورها، گریم‌ها و لباس‌های خاص، مورد استقبال بیشتری قرار می‌گیرد زیرا سلیقه کودک، یک نمایش شاد، سرگرم‌کننده و آموزنده است و تفاوت زیادی با تئاتر بزرگسال دارد؛ در واقع جزئیات برای کودکان اهمیت زیادی دارد و کیفیت بالای اثر، می‌تواند مخاطب زیادی جذب کند.
کریمی عنوان می‌کند: البته گاهی بدون تبلیغات مناسب و حتی هزینه‌های شخصی، آثاری ساخته شده که از کیفیت بالایی برخوردار بوده‌اند؛ با این وجود، عدم حمایت کافی و برخی ناهماهنگی‌ها، باعث می‌شود که از کیفیت بعضی آثار کاسته شود؛ به طور کلی اگر بتوانیم انجمن تئاتر کارآمدتری برای پاسخگویی برای مشکلات هنرمندان داشته‌باشیم، اتفاقات بهتری خواهد افتاد.
به گزارش ایمنا، تئاتر کودک و نوجوان به‌عنوان یک ابزار هنری مهم در پرورش مهارت‌های اجتماعی و روانی کودکان و نوجوانان شناخته می‌شود.
این نوع تئاتر با تأکید بر مفاهیم آموزشی و پرورشی، می‌تواند به عنوان یک معلم اخلاق عمل کند و زمینه‌ساز رشد فرهنگی و اجتماعی جامعه باشد. در حالی که تئاتر کودک و نوجوان در ایران سابقه‌ای بیش از ۵۰ سال دارد، نیاز به توجه بیشتر از سوی آموزش و پرورش و متولیان امر احساس می‌شود تا این هنر به شکلی مؤثرتر و علمی‌تر در قالب‌های آموزشی گنجانده شود.
با وجود چالش‌ها و ناملایمات فراوانی که تئاتر کودک و نوجوان در ایران با آن مواجه بوده، جشنواره‌های تئاتر به‌عنوان محلی برای عرضه آثار شاخص و تبادل اندیشه‌ها می‌توانند به ارتقای کیفیت این هنر کمک کنند. این جشنواره‌ها فرصتی را فراهم می‌آورند تا هنرمندان با ارزیابی آثار خود در مقایسه با دیگران، نقاط قوت و ضعف کارهایشان را شناسایی کرده و در جهت بهبود آن‌ها گام بردارند. با این حال، کمبود بودجه و تأثیر آن بر کیفیت برگزاری جشنواره‌ها، چالشی است که باید به آن توجه شود تا تئاتر کودک و نوجوان بتواند نقش مؤثرتری در جامعه ایفا کند.
نظر شما