ام اس؛ روایتی از امید و استقامت

به گزارش خبرگزاری ایمنا، بیماری ام اس (مولتیپل اسکلروزیس) یکی از چالش‌برانگیزترین بیماری‌ها است که می‌تواند زندگی فرد را به طور کامل تغییر دهد؛ این بیماری مزمن با حمله به سیستم عصبی مرکزی، عملکرد مغز و نخاع را مختل می‌کند و منجر به علائمی می‌شود که می‌تواند از ضعف و خستگی شدید تا مشکلات حسی و حرکتی متفاوت باشد و بیمارانی که با ام اس زندگی می‌کنند، هر روز نبردی جدید با ناشناخته‌ها دارند و با نگرانی از حملات ناگهانی بیماری و تأثیرات غیرقابل پیش‌بینی آن، دست و پنجه نرم می‌کنند.

علاوه بر مشکلات جسمی، بیماری ام اس تأثیرات روانی و عاطفی زیادی بر بیماران دارد؛ احساس ناامیدی، افسردگی و اضطراب از جمله دغدغه‌های دائمی این بیماران است و این احساسات می‌تواند بر روابط خانوادگی و اجتماعی آن‌ها نیز تأثیر بگذارد و باعث احساس تنهایی و انزوا شود، از همین رو بیماران ام اس نیازمند حمایت‌های عاطفی و روانی بیشتری هستند تا با چالش‌های روزمره خود مقابله کنند و احساس بهتری داشته باشند.

بیماری ام اس در واقع یکی از بیماری‌های مزمن و پیچیده‌ای است که سیستم عصبی مرکزی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و به دلیل آسیب‌های وارد شده به میلین، پوشش حفاظتی سلول‌های عصبی، ایجاد می‌شود که نتیجه این آسیب، اختلال در انتقال پیام‌های عصبی بین مغز و سایر قسمت‌های بدن است که می‌تواند به علائم متنوع و غیرقابل پیش‌بینی منجر شود، علائم بیماری ام اس بسیار متنوع و گسترده است و می‌تواند شامل خستگی شدید، ضعف عضلانی، مشکلات بینایی، سرگیجه، اختلالات تعادلی، دردهای مزمن و مشکلات حافظه و تمرکز باشد.

علائم این بیماری می‌تواند به طور ناگهانی ظاهر شود و با گذشت زمان، شدت پیدا کند یا کاهش یابد، همچنین نوع و شدت علائم از فردی به فرد دیگر متفاوت است و این تنوع علائم می‌تواند تشخیص و درمان بیماری را دشوار کند؛ یکی از چالش‌های بزرگ بیماران ام اس، تجربه ناپایداری و پیش‌بینی‌ناپذیری علائم است، چراکه این بیماری می‌تواند به طور ناگهانی زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد و برنامه‌ریزی روزمره را مختل کند، بیماران اغلب با ترس از بروز ناگهانی علائم و نداشتن توانایی پیش‌بینی وضعیت جسمانی خود مواجه هستند که این مسئله می‌تواند به استرس و اضطراب منجر شود.

افزایش موارد ابتلاء به بیماری ام اس در ۲ دهه گذشته

مسعود اعتمادی‌فر، متخصص مغز و اعصاب و فوق تخصص فلوشیپ ام اس درباره بیماری ام اس، علائم و عوامل زمینه‌ساز بیماری به خبرنگار ایمنا می‌گوید: در پی ابتلای افراد به بیماری ام اس، در سیستم عصبی مرکزی بدن شامل مغز و نخاع، کانون‌های متعددی از التهاب ایجاد و این التهاب به تدریج دچار سفتی می‌شود؛ بیماری ام اس در زنان شیوع چهار برابری دارد و در سنین بین ۱۸ تا ۳۵ سالگی به وفور دیده می‌شود.

وی با بیان اینکه پس از ۵۰ سالگی و در سنین زیر ۱۴ سالگی بیماری ام اس نادر است و شاید کمتر از یک درصد بیماران مبتلا به ام اس از سنین زیر ۱۴ سال باشند، می‌افزاید: طی دو دهه اخیر شاهد افزایش قابل توجه موارد ابتلاء به بیماری ام اس در کشور بوده‌ایم و این بیماری در بعضی مناطق جهان مانند شمال اروپا، آمریکا کانادا و استرالیا، شیوع قابل توجهی دارد و در منطقه خاورمیانه، طی دو دهه اخیر با افزایش شیوع بیماری ام اس مواجه هستیم.

متخصص مغز و اعصاب و فوق تخصص فلوشیپ ام اس با اشاره به علائم بیماری ام اس در کودکان و افراد بالغ تصریح می‌کند: علائم بیماری ام اس در کودکان و افراد بالغ تفاوتی ندارد و شایع‌ترین علائم بیماری ام اس در کودکان به صورت تاری دید یک‌طرفه یا دوطرفه، ضعف اندام‌ها و اختلالات حسی به صورت مور مور شدن و گز گز اندام‌ها است و علامت خواب‌آلودگی در بیماری ام اس دیده نمی‌شود.

علائم و عوامل زمینه‌ساز بیماری ام اس چیست؟

اعتمادی‌فر ادامه می‌دهد: علت بروز و ابتلای افراد به بیماری ام اس مشخص نیست، اما بر اساس آنچه که واضح است، تحریک شدن سیستم ایمنی و به ویژه سلول‌های لنفاوی بدن می‌تواند آغازگر بیماری ام اس باشد و برای فعال و تحریک شدن سیستم ایمنی بدن، دلایل و عوامل متعددی مطرح شده است که در رأس آنها ، عفونت‌های ویروسی به ویژه عفونت با ویروس EBV است که سیستم ایمنی بدن را دست‌خوش تغییر می‌کند.

وی با اشاره به عوامل زمینه‌ساز ابتلاء به بیماری ام اس می‌گوید: علاوه بر بیماری‌های عفونی ، عوامل دیگری از جمله کمبود ویتامین D، چاقی بیمارگونه به ویژه در سنین پنج تا ۱۵ سال، استعمال سیگار و نداشتن تحرک، می‌تواند زمینه‌ساز ابتلای افراد به بیماری ام اس باشد.

متخصص مغز و اعصاب و فوق تخصص فلوشیپ ام اس اضافه می‌کند: سه علامت شایع در بیماری ام اس وجود دارد که در ۹۰ درصد بیماران، سه علامت مذکور نشان از آغاز بیماری ام اس دارد، تاری دید همراه با درد در پی حرکات چشم و اختلالات حرکتی به صورت ضعف یک اندام مانند ضعف در یک دست، یک پا یا یک سمت بدن، دو علامت بیماری ام اس محسوب می‌شود.

اعتمادی‌فر می‌افزاید: ضعف در اندام‌ها زمانی نشان از ام اس دارد که عملکرد افراد را دچار اختلال کند و هر حمله باید بیشتر از ۲۴ ساعت به طول بیانجامد و به طور معمول علائم بیماری ام اس بین چهار تا هشت هفته ادامه خواهد داشت؛ سومین علامت شایع این بیماری، علائم حسی است به صورت گزگز و مور مور شدن اندام‌ها شامل دست یا پا، قسمت‌هایی از بدن یا صورت بروز می‌کند.

افسردگی شایع‌ترین آسیب روحی است که بیماران ام اس تجربه می‌کنند

محمودرضا رستمی، دکترای تخصصی کار درمانی با بیان اینکه آموزش و آگاهی‌بخشی به بیماران ام اس و اطرافیان آنها باعث می‌شود این بیماران شرایط بهتری در جامعه، خانواده و منزل خود داشته باشند، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: به طور معمول هنگامی که بیماری ام اس یک فرد تشخیص داده و اعلام می‌شود، بیمار به ویژه در شش ماه تا یک سال پس از تشخیص بیماری، دچار انواع آسیب‌های روحی و روانی می‌شود و شایع‌ترین آسیب روحی و روانی که این بیماران را درگیر می‌کند، افسردگی است.

وی با بیان اینکه درگیر شدن این بیماران با افسردگی، انزوا و کناره‌گیری از اجتماع را برای آنها به همراه دارد، می‌افزاید: بیماران مبتلا به ام اس باید بدانند این بیماری نیز مانند سایر بیماری‌ها است و استرس‌ها، نگرانی‌ها و آسیب‌های روحی و روانی این افراد می‌تواند به راحتی توسط خود فرد کنترل شود.

دکترای تخصصی کار درمانی با تاکید بر اینکه بیماران ام اس باید تلاش داشته باشند که از زندگی شخصی، خانوادگی و اجتماعی خود دور نشوند، تصریح می‌کند: بیماری ام اس با دارو و درمان کنترل می‌شود و سیستم توانبخشی نیز در کنار بیماران حضور خواهد داشت تا افراد شرایط بهتری را تجربه کنند و استرس و نگرانی منجر به تشدید و عود علائم بیماری ام اس می‌شود.

رستمی با اشاره به اینکه بیماران درگیر با بیماری ام اس باید تمام توان خود را به کار گیرند تا سرزنده و بانشاط زندگی کنند، ادامه می‌دهد: مهم‌ترین عاملی که می‌تواند منجر به کنترل بیماری ام اس شود، حمایت‌های روانی، عاطفی و اقتصادی خانواده و جامعه از بیماران است، حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد از بیماران درگیر با بیماری ام اس ممکن است دچار مشکلات شناختی شوند و از لحاظ توجه، تمرکز و برقراری ارتباط دچار مشکل باشند و جامعه و خانواده باید همراهی ویژه‌ای با این بیماران داشته باشند.

لزوم مناسب‌سازی فضای کار و زندگی برای بیماران / چه نوع ورزشی برای بیماران مبتلا به ام اس مناسب است؟

وی با بیان اینکه اصلاح محیط کار و زندگی، تقسیم فعالیت‌ها و ایجاد تغییر در شرایط می‌تواند در برقراری ارتباط بیمار درگیر با ام اس با محیط کار و زندگی، مؤثر باشد، می‌گوید: ورزش می‌تواند برای افراد درگیر با بیماری ام اس مناسب باشد، اما افراد باید شرایطی را مد نظر قرار دهند، به عنوان مثال ورزش نباید سنگین باشد.

دکترای تخصصی کار درمانی با بیان اینکه ورزشی که منجر به تعریق شدید و افزایش دمای بدن شود، برای بیمار درگیر با ام اس مناسب نیست، اضافه می‌کند: فعالیت قدرتی شدید برای بیماران ام اس مناسب نیست و این بیماران باید ورزشی انجام دهند که میزان استراحت، بیش از میزان فعالیت آنها باشد، همچنین ورزشی باید برای این بیماران انتخاب شود که در آن هماهنگی حرکتی وجود داشته باشد.

رستمی می‌افزاید: پیاده‌روی می‌تواند ورزشی مناسب برای این بیماران باشد، اما پیاده‌روی نباید به گونه‌ای باشد که خستگی بیش از حد برای بیماران به همراه داشته باشد، در واقع می‌توان گفت که تمرینات و ورزش‌های حرفه‌ای برای بیماران مبتلا به ام اس ممنوع است.

به گزارش ایمنا، یکی از نکات مهم در مدیریت بیماری ام اس، توجه به نیازهای روانی و عاطفی بیماران است؛ ایجاد محیطی حمایتی و فراهم کردن فضایی که بیماران بتوانند نگرانی‌ها و احساسات خود را به اشتراک بگذارند، می‌تواند به بهبود وضعیت روانی و افزایش رضایت از زندگی کمک کند؛ خانواده، دوستان و جامعه، نقش مهمی در ارائه حمایت‌های لازم به این بیماران دارند و درک و همدلی از سوی اطرافیان می‌تواند به کاهش استرس و اضطراب بیماران کمک کند و احساس تنهایی و انزوای آن‌ها را کاهش دهد و آگاهی‌بخشی و آموزش عمومی درباره بیماری ام اس می‌تواند به درک بهتر جامعه از این بیماری و افزایش حمایت‌های اجتماعی منجر شود.

درمان‌های موجود برای بیماری ام اس شامل داروهای تعدیل‌کننده ایمنی، داروهای کنترل علائم و روش‌های توان‌بخشی است که هدف از این درمان‌ها کاهش شدت حملات بیماری، کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران محسوب می‌شود، با این حال هیچ درمان قطعی برای ام اس وجود ندارد و بیماران باید با مدیریت بیماری و استفاده از روش‌های پشتیبانی به زندگی خود ادامه دهند، تحقیقات علمی در زمینه بیماری ام اس همچنان ادامه و امیدواری به کشف درمان‌های جدید و مؤثرتر وجود دارد و پیشرفت‌های اخیر در علم پزشکی و فناوری‌های نوین نشان می‌دهند که امکان بهبود روش‌های درمانی و افزایش کیفیت زندگی بیماران ام اس در آینده نزدیک وجود دارد.