به گزارش خبرگزاری ایمنا، قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران یکی از مهم‌ترین قوانین در نظام سیاسی کشور به‌شمار می‌آید که به‌منظور تشکیل نهادهای محلی و مدیریت امور شهری طراحی شده است؛ این قانون پایه و اساس شکل‌گیری شوراهای اسلامی در شهرها و روستاها است که به‌عنوان نهادهای منتخب مردم وظیفه‌مند به اداره امور عمومی در سطح محلی شناخته می‌شود.
نهاد شوراهای اسلامی شهر، ریشه در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران دارد و اصل ۱۰۰ قانون اساسی به روشنی بر تشکیل شوراهای اسلامی شهر و روستا تأکید دارد؛ این شوراها به عنوان نهادهای منتخب مردمی، وظیفه‌دار رسیدگی به امور محلی و شهری و بهبود رفاه عمومی در سطح شهر و روستا هستند و تشکیل شوراها در چارچوب قانون انتخابات شورای اسلامی شهر به شهروندان اجازه می‌دهد تا با انتخاب نمایندگان خود، در فرایند تصمیم‌گیری محلی مشارکت مستقیم داشته باشند.
نقش شوراهای اسلامی شهر در مدیریت محلی و بهبود کیفیت زندگی شهروندان بسیار حائز اهمیت است و این شوراها با توجه به شناخت دقیق از نیازهای محلی و استفاده از نظرات مردم، می‌توانند در تصمیم‌گیری‌های کلیدی مرتبط با توسعه شهری، افزایش خدمات رفاهی، اجتماعی و ارتقای سطح زندگی عمومی مؤثر باشند.
شوراهای اسلامی شهر اصفهان به‌عنوان پل ارتباطی بین مردم و دولت مرکزی عمل و از این طریق مطالبات مردمی را به مقامات بالاتر منتقل می‌کنند؛ این نقش دوگانه شوراها در نظارت بر امور محلی و ایجاد ارتباط با نهادهای حکومتی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
قانون انتخابات شوراهای اسلامی شهر به‌صورت مفصل به شرایط و سازوکارهای برگزاری این انتخابات پرداخته است و بر اساس این قانون، انتخابات شوراها هر چهار سال یک‌بار برگزار می‌شود و هر شهروند واجد شرایط می‌تواند در این انتخابات شرکت کند، همچنین داوطلبان عضویت در شوراها باید شرایط مشخصی از جمله داشتن تابعیت ایرانی، حداقل سن ۲۵ سال تمام، اعتقاد به اسلامی یا یکی از ادیان رسمی و التزام عملی به قانون اساسی و ولایت فقیه را دارا باشند.
البته طرح اصلاح قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور که به‌تازگی مطرح شده است، به گذشت زمان طی بیست و چند سال گذشته بازمی‌گردد که در این مدت قانون انتخابات شوراها اصلاح نشد، اما شیوه و روش برگزاری انتخابات تغییر کرده است.
در حال حاضر بخش مهمی از اجرای انتخابات با ایجاد زیرساخت‌های لازم برای برگزاری انتخابات الکترونیک فراهم شده است و حتی می‌توان موضوعات احراز هویت یا اخذ رأی را به‌صورت الکترونیکی انجام داد که در این زمینه باید اصلاحات کافی و لازم در قانون انجام می‌شد.
بخشی از اصلاحات قانون نیز مربوط به ابهاماتی است که بین هیئت‌های اجرایی و هیئت‌های نظارت وجود داشت، همچنین جرم‌انگاری و تخلفات انتخاباتی به‌ویژه در حوزه فضای مجازی نیازمند اصلاح قانون بود تا چارچوب‌ها و روند چنین فرایندی مشخص و روشن شود.
در این طرح بحث استقلال هیئت اجرایی مرکزی نیز در میان بود، زیرا تاکنون تشکیل چنین هیئتی در انتخابات شوراها وجود نداشت و به‌طور معمول هم‌زمان با انتخابات ریاست‌جمهوری انجام می‌شد، بنابراین در دوره هفتم که قرار است انتخابات شوراها به‌صورت مستقل برگزار شود، تشکیل هیئت اجرایی مرکزی ضرورت دارد.
اصلاحات دیگر نیز مربوط به برگزاری آزمون قبل از ثبت‌نام برای انتخابات شوراها است که در این اصلاحیه تمهیداتی در راستای آمادگی نامزدها برای عضویت در شوراهای اسلامی شهرها در نظر گرفته شده است؛ این در حالی است که پیش‌تر فردی که به عضویت شوراها درمی‌آمد، مدت زمانی طول می‌کشید تا نسبت به قوانین موجود آگاهی پیدا کند، بنابراین بهترین کار این بود که با برگزاری آزمون افرادی انتخاب شوند که از پیش با امور آشنا باشند.
پس از برگزاری انتخابات و تشکیل شورا، اعضای منتخب به اجرای وظایف محوله خود در اداره امور شهری می‌پردازند، بعضی از مهم‌ترین وظایف شوراهای اسلامی شهر شامل تصویب بودجه شهرداری، نظارت بر عملکرد شهرداری، تصویب طرح‌های توسعه شهری، تعیین نرخ عوارض و مالیات محلی و حل و فصل اختلافات محلی است.
شوراهای اسلامی شهر با چالش‌های زیادی از جمله فساد مالی، نبود شفافیت در انتخاب شهرداران و ضعف در نظارت دقیق بر عملکرد شهرداری‌ها مواجه است و بعضی شوراها به‌دلیل دخالت‌های سیاسی یا نبود تخصص اعضا در مدیریت شهری، نتوانسته‌اند به‌خوبی از عهده وظایف خود برآیند.
لزوم برگزاری آزمون صلاحیت داوطلبان شوراها برای جلوگیری از ورود افراد بی‌تجربه
احمدرضا مصور، رئیس کمیسیون حقوقی، برنامه‌ریزی و پایش مصوبات شورای اسلامی شهر اصفهان به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: یکی از معضلات اصلی این است که شرایط انتخاب شوندگان برای شوراهای اسلامی شهرها و روستا با یکدیگر متفاوت است و به اصول قانونی که برای انتخاب افراد وجود دارد، توجه کافی نمی‌شود.
وی می‌افزاید: معیارهایی همچون تدین و شهرت عمومی که باید برای انتخاب اعضای شورای اسلامی شهر در نظر گرفته شود، کمتر رعایت می‌شود، در حالی که این شوراها باید تصمیمات مهم، سنگین و عمیقی را اتخاذ کنند که اثرات طولانی‌مدت دارد.
رئیس کمیسیون حقوقی، برنامه‌ریزی و پایش مصوبات شورای اسلامی شهر اصفهان تاکید می‌کند: شرایط انتخاب اعضای شوراهای اسلامی شهر باید دقیق‌تر تنظیم شود و به‌گونه‌ای باشد که توانمندی و صلاحیت افراد برای مدیریت شهری به‌درستی ارزیابی شود.
مصور با بیان اینکه یکی از راه‌حل‌ها، سخت‌تر کردن این شرایط است، می‌گوید: ممکن است بعضی رشته‌ها و تخصص‌ها محدود شود، اما این کار به‌تنهایی مشکل را رفع نمی‌کند و به‌عنوان مثال، نمی‌توان تنها به تخصص‌هایی همچون معماری محدود شد، زیرا افراد از حوزه‌های مختلف همچون پزشکان نیز می‌توانند در شوراها مشارکت مؤثری داشته باشند.
وی با اشاره به لزوم برگزاری آزمون برای سنجش صلاحیت داوطلبان اضافه می‌کند: هرچند این ایده ممکن است تمام مشکلات را رفع نکند، اما گام مثبتی است.
شوراها باید به‌عنوان پارلمان‌های محلی قدرت بیشتری داشته باشند
رئیس کمیسیون حقوقی، برنامه‌ریزی و پایش مصوبات شورای اسلامی شهر اصفهان با اشاره به بعضی مشکلات در قانون انتخابات شوراها خاطرنشان می‌کند: بر اساس این مشکلات، افرادی با شهرت عمومی همچون ورزشکاران یا سلبریتی‌ها، ممکن است بدون داشتن تخصص لازم وارد شورا شوند و نقش مؤثری نداشته باشند، از این‌رو شرایط انتخاب شوندگان باید به‌گونه‌ای باشد که این افراد دارای سابقه و تجربه مدیریت شهری باشند و به‌طور عملی با مسائل مدیریت شهری آشنا باشند.
مصور می‌گوید: سیستم مدیریت شهری در حال حاضر به شکل متمرکز است و تصمیمات نهایی با تأیید وزارتخانه‌ها و فرمانداری‌ها گرفته می‌شود، در حالی که شوراها باید به‌عنوان پارلمان‌های محلی قدرت بیشتری داشته باشند و شهرداری‌ها نیز به شکل غیرمتمرکز مدیریت شود.
وی ادامه می‌دهد: در بعضی شهرها افراد صرفاً بر اساس وابستگی‌های قومی و بدون تخصص وارد شوراها شده‌اند و کیفیت تصمیم‌گیری‌ها پایین بوده است.
رئیس کمیسیون حقوقی، برنامه‌ریزی و پایش مصوبات شورای اسلامی شهر اصفهان با تاکید بر اهمیت تمرکززدایی در مدیریت شهری تاکید می‌کند: به‌مرور زمان، چه بخواهیم و چه نخواهیم، سیستم سیاسی به سمت غیرمتمرکز شدن خواهد رفت و دولت‌ها مجبور خواهند شد که بخش‌های بیشتری از اداره امور محلی را به شوراها واگذار کنند.
مصور می‌گوید: این تغییرات ضروری است و شوراها می‌توانند در مدیریت محلی موفق عمل کنند، به شرطی که شرایط انتخاب اعضا و ساختار مدیریت شهری بهبود پیدا کند.
کارکنان شهرداری‌ها برای شرکت در انتخابات شوراها باید از شهرداری استعفا دهند
ولی‌الله بیاتی، سخنگوی کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس شورای اسلامی در این باره به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: در نشست این کمیسیون، ۱۰ ماده مورد بررسی قرار گرفت که از جمله آن‌ها موادی از طرح اصلاح قانون انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا بود که از صحن مرجوع شده بود.
وی می‌افزاید: یکی از مواد اصلاحی در کمیسیون مربوط به امکان شرکت کارکنان شهرداری‌ها در انتخابات شوراهای اسلامی شهرها است که مقرر شد این افراد برای شرکت در انتخابات باید از حضور خود در شهرداری استعفا دهند.
سخنگوی کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس شورای اسلامی با اشاره به اصلاحات ماده ۳۲ قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران تاکید می‌کند: این ماده شامل تمام کارکنان شهرداری می‌شود و نحوه به‌کارگیری نیروهای قراردادی و رسمی فرقی ندارد، مگر آنکه پیش از ثبت‌نام از سمت خود استعفا دهند و به‌هیچ‌وجه در آن سمت شاغل نباشند.
بیاتی می‌گوید: البته این اصلاحیه در کمیسیون مصوب شده است، زیرا نظر برخی اعضای کمیسیون این بود که حضور کارمندان شهرداری موجب تعارض منافع خواهد شد؛ با این وجود تا در صحن مصوب نشود، نمی‌توان آن را قطعی دانست، بنابراین باید منتظر بود تا رأی‌گیری در این خصوص در صحن انجام شود.
وی با اشاره به اصلاحیه دیگر قانون یادآور می‌شود: صداوسیما موظف شده است که برای تبلیغات انتخابات شوراها کمک کند تا نامزدها بتوانند از امکانات صداوسیما با رعایت عدالت اجتماعی استفاده کنند، این در حالی است که طبق مصوبات قبلی نامزدها نمی‌توانستند از امکانات دولتی برای تبلیغات استفاده کنند و اکنون صداوسیما از این ماده حذف شده است تا مانعی ایجاد نشود.
برگزاری آزمون انتخابات سد راه افرادی می‌شود که قابلیت‌های عملی و اجرایی خوبی دارند
عباس حاج‌رسولی‌ها، رئیس کمیسیون اقتصادی، سرمایه‌گذاری و گردشگری شورای اسلامی شهر اصفهان به خبرنگار ایمنا می‌گوید: طرح اصلاح قانون انتخابات شوراها به‌ویژه برای دوره هفتم از موضوعاتی است که نیاز به بررسی دقیق و همه‌جانبه دارد و این اصلاحات از جنبه‌های مختلف دارای اهمیت است، اما در همین حال پرسش‌های مهمی در مورد ضرورت آن مطرح شده است.
وی اضافه می‌کند: از یک‌سو به نظر می‌رسد که بعضی مفاد قانون قدیم کارآمد بوده و نیاز به تغییرات اساسی نداشته است؛ به‌طور مثال آزمون گرفتن از نامزدها به‌عنوان یکی از تغییرات پیشنهادی در قانون جدید مطرح شده است که به عقیده بسیاری از افراد نه‌تنها ضروری نیست، بلکه می‌تواند توهین به صلاحیت افراد محسوب شود.
رئیس کمیسیون اقتصادی، سرمایه‌گذاری و گردشگری شورای اسلامی شهر اصفهان تاکید می‌کند: اینکه کسی با مدارک تحصیلی معتبر و تجربه کافی همچنان نیاز به شرکت در آزمون داشته باشد، می‌تواند مورد انتقاد قرار گیرد، البته اگر هدف این باشد که افراد صلاحیت علمی و فنی بالاتری داشته باشند، باید در فرایندهای دیگری نظارت شود که به‌شکل غیرمستقیم چنین هدفی را پیگیری کند، نه از طریق آزمون‌های رسمی که می‌تواند نادرست و ناکارآمد باشد.
حاج‌رسولی‌ها می‌گوید: درباره توان اجرایی و پیاده‌سازی قانون‌های جدید نگرانی‌های جدی وجود دارد و بسیاری معتقد هستند که اجرای چنین آزمون‌هایی به جای رفع مشکلات واقعی مردم و بهبود امور اجرایی، تنها موجب افزایش پیچیدگی‌ها و دست‌وپاگیری‌های غیرضروری خواهد شد و این مسئله می‌تواند به نوعی سد راه افرادی شود که قابلیت‌های عملی و اجرایی خوبی دارند، اما ممکن است در آزمون‌ها موفق نباشند.
استقلال هیئت اجرایی می‌تواند تا حدودی به شفافیت بیشتر و تمرکززدایی از فرایند انتخابات شوراها کمک کند
وی ادامه می‌دهد: در حال حاضر انتخابات شوراها با محوریت وزارت کشور و نظارت نمایندگان مجلس برگزار می‌شود، از این‌رو پیشنهاد استقلال هیئت اجرایی می‌تواند تا حدودی به شفافیت بیشتر و تمرکززدایی از فرایند انتخابات کمک کند، اما همچنان ابهاماتی در مورد نحوه اجرا و تأثیرگذاری این استقلال در بهبود کارایی انتخابات و مدیریت آن وجود دارد.
رئیس کمیسیون اقتصادی، سرمایه‌گذاری و گردشگری شورای اسلامی شهر اصفهان خاطرنشان می‌کند: شوراهای اسلامی شهرها به‌عنوان یکی از ارکان اصلی نظام سیاسی و اجرایی کشور، نقش مهمی در مدیریت شهری و رفع مشکلات مردم ایفا می‌کنند.
حاج‌رسولی‌ها می‌گوید: اینکه قانون جدید بتواند به این نهادهای مهم کمک یا مانعی برای کارآمدی آن‌ها ایجاد کند، بستگی به کیفیت اصلاحات و نحوه اجرای آن‌ها دارد، از این‌رو باید با دقت بیشتری در این زمینه تصمیم‌گیری شود تا در نهایت این تغییرات به‌نفع شهروندان و جامعه باشد.
به گزارش ایمنا، قانون انتخابات شوراهای اسلامی شهرهای ایران به‌عنوان یکی از ارکان اصلی نظام جمهوری اسلامی، بستر مناسبی برای مشارکت مردم در اداره امور محلی فراهم کرده است و این قانون با هدف شفافیت و عدالت در برگزاری انتخابات و نظارت بر عملکرد نهادهای محلی تدوین شده است؛ با این حال برای ارتقای عملکرد شوراها و افزایش اعتماد عمومی، نیازمند اصلاحات مستمر و نظارت دقیق‌تر بر فرایندهای انتخاباتی و عملکرد شوراها هستیم تا این نهادها بتوانند مؤثرتر در راستای توسعه شهری و رفاه عمومی گام بردارند.
نظر شما