به گزارش خبرگزاری ایمنا، افت و خیز بارش‌ها، بالا رفتن دما و افزایش گازهای گلخانه‌ای به ویژه دی‌اکسید کربن از نشانه‌های تغییر اقلیم است که بر اساس گزارش ریسک‌های جهانی در جایگاه پنجمین ریسک جهانی از نظر احتمال وقوع قرار دارد.
مطالعه‌ای که با حمایت مالی اتحادیه اروپا و بنیاد علوم آمریکا و به استناد تعدادی از پژوهش‌های جهانی انجام شد، نشان داد خاورمیانه جز مناطقی از جهان است که بخش کشاورزی آن با خسارات سنگینی از تغییر اقلیم روبه‌رو خواهد شد زیرا بر اساس نتایج این پژوهش در صورت افزایش دمای جهانی ناشی از تغییر اقلیم و به میزان ۲٫۵ درجه سانتی‌گراد منطقه خاورمیانه می‌تواند تا ۴۰ درصد از تولیدات بخش کشاورزی خود را از دست دهد در حالی که سازگاری با این پدیده می‌تواند جهت این مسیر را تغییر دهد و این منطقه حتی ۱۰ درصد رشد تولیدات کشاورزی داشته باشد.
مدل‌ها و مطالعات جهانی حکایت از آن دارد که کشور ما نیز در اثر تغییر اقلیم گرم‌تر و خشک‌تر خواهد شد و پیش‌بینی می‌شود اثرات نامطلوب این تغییرات در بخش کشاورزی به‌صورت افزایش تنش حرارتی و افزایش نیاز آبی گیاهان زراعی دیده شود که درمجموع به کاهش عملکرد محصول و کاهش تولیدات کشاورزی و درخطر افتادن امنیت غذایی کشور منجر خواهد شد.
شناخت تأثیر این پدیده بر عملکرد محصول و بررسی راهکارهای سازگاری با این پدیده در بخش کشاورزی در بخش‌های مصرف آب تولید و تأمین امنیت غذایی کشور از اهمیت زیادی برخوردار است. بازنگری در نوع محصول و الگوی کشت و تولید یا ایجاد ارقام محتمل به تنش‌های محیطی خشکی، شوری، گرما - (حرارتی) از مهم‌ترین روش‌های سازگاری با تغییر اقلیم معرفی می‌شوند.
پیش‌بینی پاییز کم بارش
احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی در کشور اظهار کرد: بیشتر مدل‌های عددی نشان می‌دهد که بارش پاییز و نیمه اول زمستان تحت تأثیر لانینا کمتر از نرمال است، هرچند از نظر بارندگی بارش ضعیف‌تر از نرمال است، اما از پاییز سال قبل بهتر خواهد بود.
وی لانینو را در حال توسعه دانست و افزود: بر این اساس در سال جاری به سمت فاز سرد می‌رویم که گاهی اوقات ۳ سال در فاز سرد، یک سال فاز خنثی و دو سال فاز گرم است ولی به طور کلی بارندگی‌ها کمتر از نرمال است.
وی چشم‌انداز پاییز و نیمه اول زمستان را کم بارش اعلام کرد و ادامه داد: بر اساس نقشه‌های هواشناسی، انتظار کم بارشی ۴۰ تا ۵۰ درصدی در فصل پاییز و نیمه اول زمستان داریم، از این رو به کشاورزان توصیه می‌شود که تا دریافت بارش‌های ابتدایی برای شروع کشت عجله نکنند.
آسیب‌پذیری در برابر مخاطرات جوی
مهدی رهنما، رئیس پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو کشور تأسیس صندوق ملی تغییر اقلیم در کشور را به عنوان یک نهاد مالی اختصاصی ملی ضروری دانست و اظهار کرد: تغییر اقلیم به عنوان یک مسئله مهم در سطح جهان مطرح است زیرا مطالعات نشان داده که به‌طور کلی بخش اعظمی از مخاطرات طبیعی در دنیا را مخاطرات جوی و اقلیمی تشکیل می‌دهد که تلفات و خسارات زیادی را به دنبال دارد.
وی با اشاره به وضعیت اقلیمی ایران بر اساس پیش‌نشانگرهایی که در گزارش‌های مختلف وضعیت اقلیمی منطقه آسیا افزود: ایران یکی از کشورهای با بیشترین آسیب پذیری در برابر مخاطرات جوی و اقلیمی معرفی می‌شود به همین دلیل برنامه‌ریزی برای افزایش تاب‌آوری و کاهش آسیب‌پذیری در برابر اثرات ناشی از تغییر اقلیم در سطح ملی و در قالب یک برنامه یکپارچه ضروری است.
رئیس پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو کشور موفقیت در اجرای برنامه‌های اقدام عمل در برابر اثرات ناشی از تغییر اقلیم را در گرو تأمین منابع مالی مورد نیاز این برنامه‌ها دانست و بر ضرورت تأسیس صندوق ملی تغییر اقلیم تاکید کرد.
به گفته رهنما صندوق ملی تغییر اقلیم باید توسط دولت به عنوان یک دستگاه اجرایی تحت سیاستگذاری هیئت وزیران با ماهیت توسعه عمومی غیر دولتی ایجاد شود و به عنوان یک کاتالیزور برای جذب سرمایه‌گذاری و اجرای طیف وسیعی از مکانیسم‌های تأمین مالی جایگزین برای برنامه‌های کاهش تغییرات آب و هوا و سازگاری عمل کند.
کاهش صادرات و کیفیت محصولات
مسعود تجریشی، عضو وابسته و رئیس گروه زیست محیطی فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران نیز وضعیت بارش در کشور به جز مناطق شمالی را خیلی کم و آسیب پذیر دانست و اظهار کرد: از نظر دمایی نیز میانگین دمای کشور در بازه‌های بالایی قرار دارد و سال گذشته به ۷۰ درجه رسیده است به همین خاطر افزایش دما، این چرخه را با از دست دادن آب تشدید کند.
وی تمام پیش بینی‌های آینده را بیانگر افزایش دما اعلام کرد و افزود: درباره بارش نمی‌توانیم به جمع بندی نهایی برسیم، در فصل‌های رویش گیاه اگر دما افزایش پیدا کند گیاه دیگر نمی‌تواند به حیات خودش ادامه دهند و به همین خاطر پوشش گیاهی از بین می‌رود، با بالا رفتن دما رطوبت نیز افزایش پیدا می‌کند و باعث بارش‌های ناگهانی می‌شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف تغییر در چرخه زیستی را باعث از بین رفتن تعادل‌ها و زیستگاه‌ها معرفی کرد و گفت: تغییر اقلیم باعث شد سال جاری در صادرات برخی محصولات کشاورزی موفق نباشیم به این دلیل که تغییر اقلیم باعث شد زمان و میزان سم‌پاشی محصولات کشاورزی تغییر و کیفیت این محصولات کاهش پیدا کند.
تجریشی با اشاره به کاهش بارش‌ها در ماه‌های سال در مقابل افزایش دما در ماه‌های مختلف تاکید کرد: دو پدیده بارش‌های کمتر و دمای بیشتر مسئله اساسی ما است، وقتی افزایش دما را در دوره‌های مختلف نگاه می‌کنیم می‌بینم که افزایش دمای زیادی در زمستان داریم و با کاهش برف رو به رو هستیم و به همین دلیل اثرات زیادی در بهره برداری از منابع می‌گذارد.
دو سوم نزولات جوی هدر می‌رود
علیرضا عباسی، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: باید این موضوع را در نظر بگیریم که خواه ناخواه سال جاری و سال‌های آینده با مشکل کمبود آب روبه‌رو هستیم که برای مدیریت این موضوع باید بتوانیم مصرف آب را کاهش دهیم یا تحت کنترل دربیاوریم.
وی با اشاره به مساحت ۱۶۵ میلیون هکتاری ایران می‌افزاید: متوسط سالانه بارندگی در کشور به نزدیک به ۲۳۰ میلی‌متر می‌رسد بنابراین هر سال حدود ۴۰۰ میلیارد متر مکعب نزولات جوی داریم اما از این میزان تنها ۱۰۰ میلیارد آن در حوزه کشاورزی، صنعت، شرب و فضای سبز مورد استفاده قرار می‌گیرد و نزدیک به ۳۰۰ میلیارد متر مکعب بارش‌های سالانه را به راه‌های مختلف از دسترس ما خارج می‌شود.
عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی استفاده درست از نزولات سالانه را ضروری می‌داند و می‌گوید: از یک سو ۱۰۰ میلیارد متر مکعب آب در دسترس، اکنون درست مصرف نمی‌شود و از سوی دیگر بر اساس برنامه هفتم بخش‌های مختلف از جمله وزارت کشاورزی، وزارت نیرو و کشور موظف هستند برای استفاده پنج درصدی از ۳۰۰ میلیارد متر مکعب آب حاصل از بارش‌ها برنامه‌ریزی کنند.
عباسی برنامه‌ریزی برای جلوگیری از هدر رفت بارش‌ها را ضروری عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: بخش کشاورزی با روش‌های مختلف آبخیزداری و آبخوان‌داری باید در این زمینه اقداماتی را انجام دهد، وزارت نیرو از هدرروی آب به روش‌های مختلف جلوگیری کند و وزارت کشور برای استفاده از روان آب‌های سطحی در شهرها کارهایی را انجام دهند تا بتوانیم از ۳۰۰ میلیارد متر مکعب آب در دسترس استفاده کنیم.
بهره‌وری پایین آب در بخش کشاورزی
وی با اشاره به خروج بخش زیادی از منابع آب از مرزهای کشور یادآور می‌شود: در سیل سیستان که در بهار سال جاری اتفاق افتاد، با یک بارندگی، سه میلیارد متر مکعب آب از کشور خارج شد که با برنامه‌ریزی درست می‌توانست بخش زیادی از این منابع مورد استفاده قرار گیرد، از سوی دیگر درباره ۱۰۰ میلیارد متر مکعب آب در دسترس نیز اعداد و ارقام متغیر حکایت از آن دارد که بین ۷۰ تا ۹۰ درصد آن در بخش کشاورزی استفاده می‌شود.
عضو کمیسیون کشاورزی مجلس تأمین امنیت غذایی را یکی از اهداف مهم کشور دانست و می‌افزاید: خودکفایی در تولید کالاهای اساسی از اهمیت زیادی برخوردار است اما پرسش اینجاست که محصولات کشاورزی با مصرف چه میزان آب تولید می‌شوند؟ امروز بهره‌وری آب در کشور ما نسبت به متوسط جهانی بسیار پایین است و باید به سمت افزایش بهره‌وری آب حرکت کنیم.
عباسی استفاده از روش‌های نوین آبیاری محصولات کشاورزی را یکی از راه‌های افزایش بهره‌وری عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: روش‌های غرقابی که امروز در بسیاری از مناطق کشور استفاده می‌شود تنها هدر دادن آب است که باید با روش‌های نوین آبیاری جایگزین شوند و در برنامه هفتم توسعه دولت مکلف شده که سالانه ۱۵۰ هزار هکتار از اراضی را به روش‌های نوین زیرسطحی و ۲۰۰ هزار هکتار را به روش‌های دیگر آبیاری به جز زیرسطحی مانند قطره‌ای و بارانی مجهز کند.
وی دومین راهکار برای سازگاری با کمبود بارش‌های سالانه را کشت محصولات سازگار با کم‌آبی بیان می‌کند و یادآور می‌شود: سازمان تات، دانشکده‌های کشاورزی و بخش‌های دیگر طرح‌های پژوهشی و تحقیقاتی انجام می‌دهند که از دل این پژوهش‌ها باید ارقام مقاوم به شرایط اقلیمی جدید معرفی شود به عنوان مثال در بسیاری از حوزه‌ها مشکل کم‌آبی و خشکی، سرما و شوری خاک وجود دارد که در صورت هدایت هدفمند تحقیقات به سوی معرفی ارقام مقاوم به خشکی و شوری در کنار اجرای روش‌های نوین آبیاری می‌توان بخشی از پیامدهای تغییر اقلیم را مهار کرد.
تنوع در سبد غذایی، رونق کشت گلخانه‌ای
عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی با اشاره به راهکارهای تأمین امنیت غذایی اظهار می‌کند: افزایش تنوع در سبد غذایی می‌تواند به تأمین محصولات از مناطق و روش‌های مختلف به ما کمک کند به عنوان مثال برای تولید روغن می‌توان به‌جز محصولات زراعی روغنی، سراغ شیوه‌هایی همچون تولید روغن از جلبک‌ها رفت و یا سهم محصولات دریایی و شیلات را در سبد پروتئین‌های مصرفی افزایش داد تا امنیت غذایی و خودکفایی کشور از راه‌های مختلف تأمین شود.
عباسی سهم تولیدات گلخانه‌ای از تولید محصولات کشاورزی را نزدیک به سه میلیون تن برشمرد و توضیح داد: بر اساس برنامه هفتم این سهم باید به حدود ۱۰ میلیون تن برسد بر این اساس به جای کشت‌های باز باید کشت‌های گلخانه‌ای توسعه پیدا کند که هم در سطح به آب کمتری نیاز دارند و هم محصول بیشتری تولید کند تا با استفاده از این روش‌ها بتوانیم با مشکلات تغییر اقلیم و محدودیت منابع آبی موجود مقابله کنیم.
وی استفاده از ظرفیت دانش‌بنیان کشور را برای مدیریت محدودیت‌های آبی ضروری عنوان می‌کند و می‌گوید: با توجه به اینکه در حوزه آب چون کنترل و نظارتی روی برداشت وجود ندارد همچنین از نظر قیمت برای آب ارزش قابل توجهی در نظر گرفته نشده است، کشاورزان تمایلی به انجام این هزینه‌ها ندارند زیرا تا وقتی که می‌توانند از یک حلقه چاه آب را بی‌رویه برای زمین خود برداشت کنند، به سمت روش‌های نوین آبیاری حرکت نمی‌کنند.
آب را یک ذخیره ملی بدانیم
عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی آب را یک ظرفیت و ذخیره ملی تعریف کرد و یادآور شد: در صورتی که دولت وارد عمل شود و مصرف آب در بخش‌های مختلف به ویژه کشاورزی را محدود کند، کشاورزان با توجه به نظارت و کنترل جدی حاکمیت متوجه می‌شوند که برای تولید محصول و ایجاد درآمد باید به سراغ روش‌های جدید آبیاری و ارقام مقاوم به خشکی بروند در حالی که آب اکنون در کشور ما از نظر قیمت ارزش واقعی خود را ندارد و نظارت و کنترلی نیز روی برداشت آن انجام نمی‌شود.
عباسی یکی از تکالیف تعیین شده برای وزارت نیرو را تحویل آب به صورت حجمی با کنتورهای هوشمند به کشاورزان بیان کرد و گفت: در این صورت کشاورزان می‌دانند که باید با حجم مشخصی از آب محصول تولید کنند و خود به خود به اجرای روش‌های نوین آبیاری رو می‌آورند البته لازم است که منابع بانکی لازم نیز برای کمک به تأمین نقدینگی کشاورزان در نظر گرفته شود زیرا نمی‌توانیم به کشاورز تکلیف کنیم که این طرح‌ها را با هزینه بالا و بدون کمک دولت اجرا کند.
وی تأمین مالی اجرای روش‌های سازگاری با کم‌آبی در بخش کشاورزی را ضروری دانست و تاکید کرد: پرداخت تسهیلات برای تشویق کشاورزان باعث می‌شود با میل و رغبت روش‌های نوین آبیاری را اجرا کنند و در این مسیر با مشکلی روبه‌رو نشوند.
به الگوی آب نیاز داریم
از سوی دیگر عبدالمجید شیخی، کارشناس اقتصادی به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: نیاز به طراحی الگویی به نام الگوی آب داریم، پس از آن باید الگوی کشت را تعریف کنیم. الگوی آب شامل نظام تولید، توزیع، ذخیره‌سازی، مهار و مصرف آب می‌شود که در نظام توزیع نیز دو بخش توزیع سرشبکه‌های آبخیز همچنین زیرشبکه‌های آبخیز قرار می‌گیرد.
وی شبکه توزیع برق را الگویی برای توزیع آب می‌داند و می‌افزاید: با اینکه در همه نقاط کشور مولد برق وجود ندارد و برق از طریق سدهای آبی، نیروگاه‌های فسیلی و گاهی نیروگاه‌های خورشیدی تولید می‌شود اما با طراحی یک شبکه توزیع بالادستی و پایین دستی برای مصرف کننده برق به اقصا نقاط کشور رسانده می‌شود به همین ترتیب آب نیز باید دو شبکه توزیع در بالادست حوزه‌های آبخیز و دیگری شبکه پایین دست حوزه‌های آبخیز داشته باشد.
۹۰ میلیون هکتار زمین محروم از طرح‌های آبخیزداری
کارشناس اقتصادی با تاکید بر اهمیت ایجاد نظام مهار آب توضیح می‌دهد: در این بخش نیازمند تکمیل طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری هستیم به ویژه آن‌که از از ۱۵۰ میلیون هکتار مساحت عرصه‌هایی که نیازمند احداث طرح‌های آبخیزداری هستند، حدود ۹۰ میلیون هکتار همچنان دست نخورده مانده و نیازمند احداث طرح‌های آبخیزداری است.
شیخی اجرای طرح‌های آبخیزداری در این مناطق را زمینه‌ساز مهار، ذخیره‌سازی و توزیع آب در مناطق مختلف کشور بیان می‌کند و ادامه می‌دهد: راهکار دیگر انتقال آب از طریق دریای عمان و خلیج فارس به مناطق خشک است که تاکنون یکی دو طرح اجرا شده و حدود دو طرح نیز در دست اجرا است که باید سرعت اجرای این پروژه‌ها افزایش پیدا کند تا بتوانیم برای نیاز شرب و صنعتی به طور اجمالی از این طرح‌ها استفاده کنیم تا منابع دیگر در دسترس بخش کشاورزی قرار گیرد.
وی با اشاره به تکلیف دولت برای تأمین ۸۵ درصد منابع مورد نیاز کشاورزان برای ایجاد تجهیزات آبیاری نوین می‌گوید: در صورتی که کشاورزان ۱۵ درصد آورده را تأمین کنند، این کمک بلاعوض در اختیار آنها قرار می‌گیرد که اگر سهم آورده کشاورزان به بعد از تولید موکول شود، می‌توانند از محل افزایش درآمد خود با تجهیز مزرعه به روش‌های نوین آبیاری و صرفه‌جویی در مصرف آب این مبلغ را به صورت اقساطی پرداخت کنند.
راهکارهای جهش هشت برابری بهره‌وری کشت
کارشناس اقتصادی یکی دیگر از راهکارهای مدیریت آب در زمین‌های کشاورزی را یکپارچه سازی اراضی خرد معرفی می‌کند و می‌گوید: مصرف آب در عرصه‌های بسیار کوچک می‌تواند فزاینده و همراه با اسراف باشد در حالی که با یکپارچه‌سازی این امکان فراهم می‌شود که تجهیزات آبیاری را در مزارع با عرصه وسیع‌تر پیاده کنیم که صرفه‌جویی در سرمایه‌گذاری و مصرف آب را به دنبال دارد.
شیخی با تاکید بر لزوم پیگیری الگوی کشت از سوی مروجان بخش کشاورزی ادامه می‌دهد: تغییر آبیاری‌های غرقابی به آبیاری‌های تحت فشار، بارانی، کوزه‌ای، نواری و فشاری صرفه‌جویی قابل توجهی در مصرف آب برای کشاورزان به همراه دارد که اگر همراه با انتقال فناوری تولید به مزرعه باشد، بهره‌وری کشت را در مجموع تا هشت برابر افزایش می‌دهد.
وی یکی از راهکارهای تولید آب را تشویق و حتی اجبار صنایع آب‌بر به بازیافت چرخه آب می‌داند و خاطرنشان می‌کند: صادر نشدن مجوز ایجاد صنایع آب‌بر در مناطق خشک و تشویق به انجام کشت‌های گلخانه‌ای نیز در بازنگری در شیوه‌های مصرف آب باید مورد توجه قرار گیرد و می‌توان تشکل‌های تعاونی ایجاد کرد که با ساخت نیروگاه‌های خورشیدی، برق را با قیمت مناسبی تولید کنند و در اختیار دولت قرار دهند تا با استفاده از این انرژی بتواند در مناطق مختلف کشور آب تولید کند.
کارشناس اقتصادی ایجاد مزارع تولید برق خورشیدی را برای تأمین انرژی دستگاه‌های آب شیرین‌کن در سواحل جنوبی کشور ضروری عنوان می‌کند و می‌گوید: برای سازگاری با به هم ریختگی نظام بارش و نظم آب‌وهوا در کره زمین لازم است که مجموعه این راهکارها پیاده‌سازی شود زیرا تغییر اقلیم مشکلی است که اکنون در چهار قاره دنیا خودنمایی می‌کند.
تبدیل بارش به سیل و خسارت
شیخی خشکسالی یا بارش‌های ناگهانی را مشکل کنونی بسیاری از کشورهای جهان می‌داند و می‌افزاید: کاهش بارش‌ها حتی در تابستان گذشته کشوری مثل فرانسه را مجبور به سهمیه بندی آب کرد و سیلی که به تازگی در آمریکا و کشورهای اروپایی ایجاد شد و خسارات سنگینی به همراه داشت و در کشور ما نیز به دلیل کم‌توجهی به اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری در سال‌های گذشته بارش‌ها به سیل و خسارت تبدیل شد و نمونه‌های آن را در استان‌هایی مانند سیستان و بلوچستان، هرمزگان، فارس، یزد و حتی خراسان جنوبی می‌توان مثال زد.
وی با اشاره به اهمیت اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری اظهار می‌کند: در زمان بارش‌های سنگین می‌توان آب را به سفره‌های زیرزمینی هدایت کرد که در فصل‌های مختلف این منابع آب قابل برداشت خواهد بود از سوی دیگر اتصال سرشبکه‌های بالادست حوضه‌های آبخیز باعث می‌شود در زمان بارندگی‌های شدید مثل بهار ۱۳۹۸ در بالادست حوضه آبخیز رودهای دز، کرخه و سیمره بتوانیم آب را به حوضه‌های خالی مناطق خشک یا سفره‌های زیرزمینی هدایت کنیم.
کارشناس اقتصادی درباره مشکل کمبود منابع مالی دولت برای اجرای این طرح‌ها بیان می‌کند: منابعی که در اختیار بانک‌ها و بازارهای غیر مولد قرار می‌گیرد باید صرف زیرساخت‌های کشور شود و دولت می‌تواند با جلوگیری از فرارهای مالیاتی منابع مالی لازم برای اجرای این طرح‌ها را فراهم کند.
به گزارش ایمنا، کشاورزی و امنیت غذایی یکی از بخش‌های بسیار مهم کشور است که همزمان از تغییر اقلیم تأثیر می‌پذیرد و بر تغییر اقلیم تأثیرگذار است. افزایش دما، تغییرات در الگوهای بارش، تشدید وقایع حدی و مخاطرات طبیعی، گسترش آفات و بیماری‌ها و تغییر در الگو کشت نمونه‌ای تأثیرپذیری این بخش از تغییر اقلیم به شمار می‌آید که هریک نیاز به برنامه‌ریزی جدی دارد بنابراین سازگار شدن بخش کشاورزی با تغییر اقلیم یکی از ضرورت‌های اصلی کشور است که با توجه به حساسیت این بخش، در معرض‌بودن و آسیب‌پذیری بخش کشاورزی در رویارویی با پدیده تغییر اقلیم از اهمیت بیشتری برخوردار است و کارشناسان هشدار می‌دهند غفلت از موضوع سازگاری بخش کشاورزی نسبت به تغییر اقلیم، تهدیدات جدی در زمینه پایداری امنیت غذایی ایجاد می‌کند به همین دلیل افزایش ظرفیت انطباق بخش کشاورزی و به‌کارگیری رویکرد پیشگیرانه در کاهش خسارت‌های بخش کشاورزی در رویارویی با مخاطرات طبیعی باید به‌صورت ویژه موردتوجه برنامه‌ریزان و مسئولان کشور قرار گیرد.
نظر شما