مرتضی بارانی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به اینکه تغییرات اقلیمی یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های جهانی است که تأثیرات آن به طور گسترده بر تمام نقاط کره زمین احساس می‌شود و هیچ کشوری از آثار آن در امان نخواهد بود، اظهار کرد: زمان‌های فضایی به نقش کلیدی فناوری‌های فضایی، به‌ویژه ماهواره‌ها، در کنترل، پایش و مدیریت تغییرات اقلیمی و بهبود وضعیت محیط زیست تأکید می‌کنند که این فناوری‌ها ابزارهای مؤثری برای جمع‌آوری داده‌ها و تحلیل وضعیت محیط زیست فراهم می‌آورند و به تصمیم‌گیران کمک می‌کنند تا راهکارهای مناسبی برای مقابله با این چالش‌ها اتخاذ کنند.
وی افزود: در کشور ایران، نجوم و علم فضایی از جمله حوزه‌هایی است که به طور گسترده در بین مردم و انجمن‌های علمی رواج دارد. مراکز نجومی متعددی در سطح کشور فعالیت می‌کنند و شمار زیادی از علاقه‌مندان در این انجمن‌ها به فعالیت می‌پردازند. ایران به‌عنوان کشوری با فعالیت‌های چشمگیر در زمینه نجوم آماتوری و نجوم شهروندی، به راحتی می‌تواند میزبان رویدادهای علمی باشد.
مربی مرکز آموزش نجوم ادیب اصفهان ادامه داد: اگر بخواهیم به تأثیرات علوم فضایی و کاوش‌ها در زندگی روزمره بپردازیم، باید بگوییم که تا چند سال گذشته، فناوری فضایی به طور محسوس در زندگی ما نفوذ نکرده بود، اما امروزه نمی‌توان فضا و تأثیرات آن را از زندگی روزمره بشر جدا کرد. قلمرو فضایی به واسطه پیشرفت‌های تکنولوژیک و حضوری که بشر در آن دارد، به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی انسان تبدیل شده است. در گذشته، انسان تنها به زمین محدود بود، اما با پیشرفت علوم هوانوردی و ظهور هواپیماها، آسمان نیز به قلمرو زندگی بشر اضافه شد.
بارانی گفت: اکنون و در آینده، فضا به طور فزاینده‌ای به زندگی روزمره انسان مرتبط خواهد شد. این حقیقتی است که بر هیچ‌کس پوشیده نیست؛ از ارتباطات مخابراتی که به طور آنی وابسته به ماهواره‌ها است گرفته تا بانک‌ها، ادارات، تلفن‌های همراه و سیستم‌های ناوبری GPS، همگی نشان‌دهنده نفوذ عمیق فناوری فضایی به زندگی بشر هستند.
وی با اشاره به اینکه در سال‌های اخیر، برنامه‌ریزی‌های مختلفی در حوزه علوم فضایی صورت گرفته است که عمدتاً بر ارسال ماهواره‌های سنجشی و مخابراتی متمرکز شده است، اضافه کرد: کشور به طور جدی نیازمند این ماهواره‌ها است تا بتواند به ابزارهای ارتباطی و تصویربرداری لازم دست پیدا کند. ماهواره‌های مخابراتی به ایران این امکان را می‌دهند که ارتباطات خود را به صورت مستقل و امن برقرار کند و ماهواره‌های سنجشی نیز قادرند اطلاعات هواشناسی و تصویربرداری از زمین را فراهم آورند. این نیازها به‌ویژه در شرایط کنونی، از اهمیت بالایی برخوردارند.
مربی مرکز آموزش نجوم ادیب اصفهان افزود: نبود دسترسی به این ابزارها می‌تواند کشور را با چالش‌های جدی روبرو کند. در سال‌های اخیر، با توجه به پیشرفت‌های فناوری و موشکی ایران، این کشور توانسته است به تدریج نیازهای خود را در این زمینه تأمین کند. اخبار مربوط به پرتاب‌های ماهواره‌های مختلف به فضا نشان‌دهنده عزم کشور برای برطرف کردن این نیازها و آزمون تکنولوژی‌های نوین است. به این ترتیب، پرتاب ماهواره‌ها به‌عنوان یک گام مهم در جهت حفظ صلح و امنیت ملی و بهبود شرایط زندگی در ایران به شمار می‌آید و ارتباط مستمر با فضا و استفاده از تکنولوژی‌های فضایی می‌تواند به‌عنوان ابزاری کلیدی در راستای توسعه پایدار و پیشرفت کشور عمل کند.
ماهواره‌ها؛ کلید اشتغال‌زایی پژوهشگران ایرانی
بارانی اظهار کرد: توجه به اهمیت علوم فضایی و جلب نظر عموم مردم به این حوزه از جمله موضوعات بسیار حیاتی است. اگر به پیشرفت‌های اخیر در عرصه فضایی ایران نگاه کنیم، می‌توان گفت که اگر این دستاوردها وجود نداشت، کشور با چالش‌های بزرگ‌تری مواجه می‌شد. برعکس، اگر پیشرفت‌های بیشتری داشتیم، بسیاری از مسائل کنونی کشور به راحتی قابل حل بودند.
وی ادامه داد: یکی از بحث‌های مهم در زمینه ارتقا علم و فناوری، استفاده از فرصت‌های مرتبط با فضا است. از ابتدای تاریخ بشر، انسان همواره در جستجوی ابزارهای جدید برای ارتقای علم خود بوده است. ابزارهای مناسب، به‌ویژه در حوزه‌های علمی، می‌توانند تأثیر عمیق و مثبتی بر پژوهشگران و دانشمندان داشته باشند. به‌عنوان مثال، در حوزه سنجش از دور (ریموت سنسینگ) و سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی (GIS)، پژوهشگران ایرانی معمولاً به تصاویر ماهواره‌ای خارجی وابسته‌اند که این موضوع به هزینه‌های بالایی منجر می‌شود.
مربی مرکز آموزش نجوم ادیب اصفهان گفت: اگر ایران بتواند تصاویر ماهواره‌ای خود را تولید کند، این امر می‌تواند به شکل قابل توجهی هزینه‌ها را کاهش دهد و زمینه‌ساز اشتغال‌زایی و پیشرفت‌های علمی در این حوزه شود. این تنها یک مثال از بسیاری مواردی است که نشان‌دهنده ضرورت و اهمیت سرمایه‌گذاری در فناوری‌های فضایی است.
بارانی اظهار داشت: در کنار پروژه‌های جهانی همچون پروژه آرتمیس و استارشیپ که به دلیل جذابیت عمومی بیشتر شناخته شده‌اند، پروژه‌های دیگری نیز وجود دارند که اهمیت ویژه‌ای دارند. ایران با پیشرفت‌های خود در علوم فضایی و توانایی در همکاری‌های بین‌المللی، نقش مؤثری در پیشبرد علم فضایی در منطقه ایفا می‌کند.
وی با بیان اینکه تأثیر پروژه‌های بین‌المللی به شدت وابسته به روابط سیاسی و قراردادهای بین‌المللی است، افزود: پیشرفت‌های فضایی که برای بشریت حاصل می‌شود به طور قطع بر ایران نیز تأثیر خواهد گذاشت، بنابراین همکاری‌های بین‌المللی در این زمینه از اهمیت بالایی برخوردار است. ایران در این حوزه حرف‌های زیادی برای گفتن دارد. با توجه به ظرفیت‌های موجود، متخصصان ایرانی در پروژه‌های مختلف، چه در داخل و چه در خارج از کشور، فعالیت‌های ارزشمندی را انجام می‌دهند و دستاوردهای آن‌ها در سطح جهانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
فضانوردی؛ فراتر از یک آرزو، راهی برای توسعه فناوری
مربی مرکز آموزش نجوم ادیب اصفهان اظهار کرد: ایران به دلیل برنامه‌ریزی در زمینه پرتابگرهای فضایی، به‌عنوان یک کشور با قابلیت‌های ویژه در این عرصه شناخته می‌شود و می‌تواند ماهواره‌های کشورهای منطقه را با هزینه‌ای مناسب به فضا پرتاب کند. ورود جوانان و علاقه‌مندان به حوزه هوافضا و نجوم، از منظر آموزشی نیز قابل توجه است.
بارانی تصریح کرد: رشته‌های مربوط به نجوم در دانشگاه‌ها از طریق رشته فیزیک قابل دسترسی هستند و دانشجویان می‌توانند تا مقطع دکترا به مطالعه در این زمینه بپردازند، همچنین در حوزه هوافضا، هرچند رشته‌ها کمی پیچیده‌تر هستند، اما دانشجویان می‌توانند به طراحی سازه‌های فضایی و مهندسی مکانیک بپردازند. در این راستا، ارتباط با سازمان‌های مختلف همچون نیروی هوایی و سازمان فضایی ایران، که به‌عنوان یکی از قوی‌ترین سازمان‌های فضایی دنیا شناخته می‌شود، از اهمیت بالایی برخوردار است، همچنین پژوهشگاه‌های فضایی و وزارتخانه‌های مرتبط می‌توانند به جوانان علاقه‌مند در این حوزه کمک کنند تا به اهداف خود دست پیدا کنند.
وی ادامه داد: امروزه رقابتی جدی بر سر فرود بر سیارات مختلف، دنباله‌دارها، استفاده از معادن فضایی و ایجاد ایستگاه‌های فضایی وجود دارد. در این فضای رقابتی، ایران با توجه به توانمندی‌ها و تخصص‌های خود، می‌تواند نقش مؤثری ایفا کند و به عنوان یکی از بازیگران اصلی در عرصه فضایی دنیا شناخته شود.
مربی مرکز آموزش نجوم ادیب اصفهان افزود: تأثیرات اجتماعی و اقتصادی ناشی از پیشرفت‌های فضایی می‌تواند به روشنی با دوران دریانوردی مقایسه شود. همان‌طور که در گذشته، کشف سرزمین‌های جدید توسط کشورهای دریانورد قوی منجر به تغییرات عمیق اجتماعی و اقتصادی در آن کشورها شد، امروز نیز در عرصه فضا چنین رقابتی وجود دارد. در آن زمان، کشتی‌هایی که زودتر به جزیره‌ای می‌رسیدند، می‌توانستند آن را به مالکیت خود درآورند و با حفظ و پشتیبانی مناسب، قدرت بیشتری در منطقه کسب کنند. امروزه هر کشوری که توانایی داشته باشد تا سریع‌تر و به شیوه‌ای مؤثرتر و با پشتیبانی علمی و فنی لازم، به اکتشافات فضایی بپردازد، به طور قطع در آینده از نظر اقتصادی و اجتماعی نسبت به سایر کشورها پیشی خواهد گرفت.
بارانی اضافه کرد: دستاوردهای علمی و اکتشافی جهانی در عرصه فضایی به قدری گسترده و متنوع است که بشر همواره در جستجوی ایجاد پایگاهی در فضا بوده است. توسعه ایستگاه‌های بین‌المللی فضایی به‌عنوان یکی از اهداف اصلی بشر، نه تنها نمادی از پیشرفت فناوری و علم است، بلکه نشان‌دهنده اراده انسان برای ارتقا دانش و توانایی‌های خود در این حوزه است در این راستا، معدن‌کاوی فضایی و استخراج منابع از سیارات نیز به عنوان موضوعات جذاب و قابل توجهی مطرح است.
وی گفت: یکی از پروژه‌های برجسته در این زمینه، سفر به سیارات دیگر و امکان بازگشت از آن‌ها، به‌ویژه مریخ است. ایران نیز در این عرصه با تمرکز بر توسعه فناوری‌های فضایی همچون طراحی و ساخت ماهواره‌ها و پرتابگرهای موشکی گام‌های مؤثری برداشته است. این تلاش‌ها نه تنها به ارتقا توانمندی‌های فضایی کشور کمک می‌کند، بلکه در بخش‌های مختلفی همچون محیط زیست نیز تأثیرات مثبتی به همراه دارد. به این ترتیب، درک اهمیت این پیشرفت‌ها و تأثیرات اجتماعی و اقتصادی ناشی از آن، به‌ویژه در دنیای امروز که فناوری‌های فضایی نقش حیاتی در شکل‌دهی به آینده جوامع ایفا می‌کنند، ضروری است.
نظر شما