به گزارش خبرگزاری ایمنا، مدیریت واحد شهری یکی از مهمترین و اساسیترین مباحث در حوزه برنامهریزی و توسعه شهری است؛ این مدیریت بهمعنای هماهنگی و یکپارچگی تمام فعالیتها و خدمات شهری در راستای بهبود کیفیت زندگی شهروندان، ارتقای کارایی و اثربخشی در استفاده از منابع موجود است.
مدیریت واحد شهری شامل سیاستگذاری، برنامهریزی، اجرا و ارزیابی خدمات و زیرساختهای شهری است و هدف اصلی این نوع مدیریت، بهبود کیفیت زندگی شهروندان از طریق ارتقای خدمات عمومی، بهبود محیط زیست، توسعه اقتصادی و فرهنگی و افزایش مشارکت عمومی است.
مدیریت واحد شهری یک فرایند پیچیده و چندبعدی است که نیازمند همکاری و مشارکت تمام ذینفعان شامل دولت، نهادهای عمومی، بخش خصوصی و شهروندان است و با توجه به چالشهای موجود، اتخاذ رویکردهای نوین و استفاده از فناوریهای روز میتواند به بهبود کیفیت زندگی در شهرها و تحقق اهداف توسعه پایدار کمک کند، بنابراین باید سازوکارهایی را طراحی کند که علاوهبر تولید درآمد و سود، شهروندان را بهگونهای هدایت کند تا میان کسب منفعت بیشتر یا حفظ هویت تاریخی و فرهنگی یکی را فدای دیگری نکند و افزایش احساس تعلق آنها به شهر و منابع موجود در آن را ایجاد کند.
آنچه در ادامه میخوانید حاصل گفتوگوی خبرنگار ایمنا با عباس حاجرسولیها، رئیس کمیسیون اقتصادی، سرمایهگذاری و گردشگری شورای اسلامی شهر اصفهان بهمنظور آگاهی شهروندان از مفهوم و اهداف مدیریت واحد شهری و موانع تحقق آن، همچنین بررسی قانون انتخابات و تأمین منابع مالی پروژههای بزرگی همچون خط دو قطار شهری اصفهان است.
ایمنا: مدیریت واحد شهری چیست و چه تأثیری در توسعه و پیشرفت شهرها دارد؟
حاجرسولیها: مدیریت واحد شهری یکی از مهمترین مسائلی است که اگر بهدرستی اجرا شود، میتواند به شکلی کارآمد بار بزرگی از دوش دولت بردارد و به توسعه و پیشرفت شهرها کمک کند.
در حال حاضر بسیاری از شهرها بهویژه در مناطقی همچون زاهدان، از وضعیت رکود و عقبگرد رنج میبرند و این در حالی است که مدیریت شهری کارآمد میتواند کیفیت زندگی مردم را بهبود ببخشد و بهنفع دولت و جامعه باشد.
ایمنا: چرا مدیریت واحد شهری محقق نمیشود؟
حاجرسولیها: برخی اعضای شورای اسلامی شهر که تجربه فعالیت در شهرهای بزرگی همچون اصفهان در اوایل انقلاب را دارند، بر این باور هستند که شوراهای اسلامی شهرها میتوانند نقش مهمی در مدیریت شهری ایفا کنند و در پیام امام خمینی (ره) در آغاز انقلاب نیز بر لزوم حضور شوراها در همهجا و مدیریت مستقل این نهاد تأکید شده بود.
این نهادهای محلی میتوانند وظایفی همچون مدیریت آب، برق و آموزش را بر عهده گیرند و به این ترتیب از تمرکزگرایی جلوگیری کنند.
نبود مدیریت واحد شهری در شهرهای کوچک بیشتر به چشم میآید
یکی از دلایل اصلی تحقق نشدن مدیریت واحد شهری، نگاه برخی نمایندگان مجلس و بدنه دولت به این موضوع است؛ بسیاری از نمایندگان و مسئولان دولتی به دلیل نگرانی از کاهش قدرت و نفوذ خود، تمایلی به واگذاری اختیارات به شوراهای محلی ندارند و از دید آنها، شهرداریها و شوراها رقیبی برای نهادهای دولتی تلقی میشوند و این امر موجب میشود تلاشهایی برای کاهش نقش شوراها صورت گیرد.
ایمنا: مشکلات ناشی از نبود مدیریت واحد شهری چیست؟
حاجرسولیها: مدیریت واحد شهری در شهرهای کوچک بیشتر به چشم میآید؛ در این شهرها نمایندگان مجلس قدرت و تأثیر کمتری دارند، اما شهرداران و شوراهای محلی میتوانند نقش بسیار پررنگتری ایفا کنند.
اگر مدیریت واحد شهری محقق شود، نهتنها مشکلات محلی بهتر مدیریت میشود، بلکه نمایندگان توانمندتری برای مسائل کلان کشور به مجلس راه پیدا خواهند کرد.
ایمنا: چه راهحلها و پیشنهادهایی برای بهبود ساختار اجرایی کشور دارید؟
حاجرسولیها: برای بهبود ساختار اجرایی کشور و تحقق مدیریت واحد شهری، نیاز به اصلاحات ساختاری در سطوح مختلف وجود دارد، در این راستا برخی افراد همچون رئیسجمهور بر این باورند که دولت باید بهصورت جدی به این موضوع بپردازد و اختیارات لازم را به شوراهای اسلامی شهر واگذار کند، زیرا این امر میتواند موجب سبک شدن وظایف دولت شود و شوراهای اسلامی شهر نیز با توجه با اختیارات بیشتر، بهتر بتوانند مشکلات محلی را مدیریت کنند.
اگر وظایف اجرایی به شوراهای اسلامی شهر تفویض شود، دولت میتواند تمرکز بیشتری بر مسائل کلان داشته باشد و در نتیجه کیفیت خدمات ارائهشده به مردم نیز افزایش پیدا کند.
ایمنا: بهتازگی موضوع اصلاح قانون انتخابات شوراها و برگزاری آزمون در این باره مطرح شده است؛ آیا تغییرات پیشنهادی میتواند به بهبود کارایی شوراها کمک کند؟
حاجرسولیها: طرح اصلاح قانون انتخابات شوراها بهویژه برای دوره هفتم از جمله موضوعاتی است که نیاز به بررسی دقیق و همهجانبه دارد و این اصلاحات از جنبههای مختلف دارای اهمیت است، اما در همین حال پرسشهای مهمی در مورد ضرورت آن مطرح شده است.
از یکسو به نظر میرسد که بعضی از مفاد قانون قدیم کارآمد بوده و نیاز به تغییرات اساسی نداشته است؛ بهطور مثال مسئله آزمون گرفتن از نامزدها بهعنوان یکی از تغییرات پیشنهادی در قانون جدید مطرح شده است که به عقیده بسیاری از افراد نهتنها ضروری نیست، بلکه میتواند توهین به صلاحیت افراد محسوب شود.
برگزاری آزمون انتخابات سد راه افرادی میشود که قابلیتهای عملی و اجرایی خوبی دارند
اینکه کسی با مدارک تحصیلی معتبر و تجربه کافی همچنان نیاز به شرکت در آزمون داشته باشد، میتواند مورد انتقاد قرار گیرد، البته اگر هدف این باشد که افراد صلاحیت علمی و فنی بالاتری داشته باشند، باید در فرایندهای دیگری نظارت شود که بهشکل غیرمستقیم چنین هدفی را پیگیری کند، نه از طریق آزمونهای رسمی که میتواند نادرست و ناکارآمد باشد.
درباره توان اجرایی و پیادهسازی قانونهای جدید نگرانیهای جدی وجود دارد و بسیاری معتقد هستند که اجرای چنین آزمونهایی به جای رفع مشکلات واقعی مردم و بهبود امور اجرایی، تنها موجب افزایش پیچیدگیها و دستوپاگیریهای غیرضروری خواهد شد و این مسئله میتواند به نوعی سد راه افرادی شود که قابلیتهای عملی و اجرایی خوبی دارند، اما ممکن است در آزمونها موفق نباشند.
ایمنا: استقلال هیئت اجرایی مرکزی برای برگزاری انتخابات شوراهای اسلامی شهر چقدر مفید است و این استقلال چگونه میتواند به بهبود فرایند انتخابات و افزایش شفافیت کمک کند؟
حاجرسولیها: در حال حاضر انتخابات شوراها با محوریت وزارت کشور و نظارت نمایندگان مجلس برگزار میشود، از اینرو پیشنهاد استقلال هیئت اجرایی میتواند تا حدودی به شفافیت بیشتر و تمرکززدایی از فرایند انتخابات کمک کند، اما همچنان ابهاماتی در مورد نحوه اجرا و تأثیرگذاری این استقلال در بهبود کارایی انتخابات و مدیریت آن وجود دارد.
در نهایت شوراهای اسلامی شهر بهعنوان یکی از ارکان اصلی نظام سیاسی و اجرایی کشور، نقش مهمی در مدیریت شهری و رفع مشکلات مردم ایفا میکنند.
اینکه قانون جدید بتواند به این نهادهای مهم کمک یا مانعی برای کارآمدی آنها ایجاد کند، بستگی به کیفیت اصلاحات و نحوه اجرای آنها دارد، از اینرو باید با دقت بیشتری در این زمینه تصمیمگیری شود تا در نهایت این تغییرات بهنفع شهروندان و جامعه باشد.
ایمنا: وضعیت فعلی ساختوساز در شهر چگونه است و چه عواملی در این رکود تأثیر دارد؟
حاجرسولیها: در شرایط کنونی رکود ساختوساز به وضوح دیده میشود، حتی در حوزه صدور پروانه نیز شاهد کاهش آمار هستیم؛ به همین نسبت میزان عوارض و مالیاتهایی که از ساختوساز دریافت میشود، کاهش پیدا کرده است، از اینرو دولت تلاش دارد ارزش افزودهای را در این زمینه بهوجود آورد.
بهعنوان مثال عوارض تراکم ساختمان در بعضی مناطق تا شش هزار میلیارد تومان رسیده است و انتظار میرود تا پایان سال جاری، تحقق بودجه شهرداری اصفهان در بدترین حالت به ۸۰ درصد برسد.
ایمنا: دولت برای تحقق بودجه در حوزه ساختوساز چه تدابیری اندیشیده و چه درصدی از تحقق بودجه پیشبینی شده است؟
حاجرسولیها: ردیفهای مشارکتی وجود دارد که دولت در آنها تا ۵۰ درصد مشارکت میکند؛ بستههای تشویقی که طی سه ماه اخیر اعمال شده است نیز مؤثر بوده و گزارشها حاکی از این است که اجرای پلکانی بستههای تشویقی تا ۳۵ درصد موفقیت داشته است؛ با این حال این طرح به پایان رسیده و فرصتهایی در سال آینده برای اجرای مجدد آن وجود خواهد داشت.
هماکنون فرصت مناسبی برای ساختوساز وجود دارد، همچنین بعضی مناطق حتی تا ۱۲۰ درصد از تحقق بودجه خود خبر دادهاند و با ارائه اطلاعات کامل به مردم در مورد وضعیت اقتصادی، میتوان فعالیتهای ساختوساز را دوباره رونق داد.
ایمنا: چه موانعی بر سر راه رونق صنعت ساختمان وجود دارد و چگونه میتوان این موانع را برطرف کرد؟
حاجرسولیها: در حال حاضر حوزههای ارز، طلا و مسکن بهعنوان سه محور اصلی اقتصاد در رقابت با یکدیگر است و اگر صنعت ساختمان فعال شود، اثرات مثبتی بر دیگر بخشهای اقتصادی نیز خواهد داشت.
موانعی جدی بر سر راه ساختوساز وجود دارد، اما در حال حاضر مالیاتهای مضاعف و عوارض سنگین، بزرگترین موانع توسعه مسکن است، در این راستا دولت میتواند با بازگشت به سیاستهای هفت یا هشت سال گذشته، مسیر را برای توسعه مسکن هموار کند، زیرا در آن زمان، ارزش افزوده ۱۰ درصدی برای مسکن وجود داشت، اما در حال حاضر وضعیت به جایی رسیده است که حتی خرید مسکن بهویژه برای گروههای کمدرآمد به یک مشکل اساسی تبدیل شده است.
درآمد پایدار برای شهرها از طریق ساختوساز تعریف شود
در حوزه بیمههای ساختمانی نیز مشکلاتی وجود دارد که اعداد بالای این هزینهها فشار زیادی به سازندگان مسکن وارد کرده است؛ مالیاتهای مضاعف نیز چالشی بزرگ بهشمار میآید، بهویژه اینکه در نقل و انتقالات مسکن نیز بهجای مالیاتهای مقطوع، مالیاتهای سنگینی از سازندگان و خریداران دریافت میشود، از اینرو با رفع این موانع، وضعیت مسکن بهبود پیدا خواهد کرد.
دولت باید نقدینگی لازم را برای اعطای وام به سازندگان انبوه را فراهم کند که این نقدینگی میتواند سهمی از بودجه شهرها باشد تا بهصورت وام به سازندگان پرداخت شود؛ هدف این است که درآمد پایداری برای شهرها از طریق ساختوساز تعریف شود و رونق این صنعت به بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی کشور کمک کند.
ایمنا: روند پیشرفت خط ۲ قطار شهری اصفهان را چگونه ارزیابی میکنید؟
حاجرسولیها: تمام دغدغه مدیریت شهری در این دوره، تکمیل خط دو قطار شهری اصفهان است؛ طی دو ماه آینده نیز باید عملیات احداث خط سه قطار شهری این کلانشهر را آغاز کنیم، در این راستا پیمانکاران تمام ایستگاهها انتخاب و پروژهها تعریف شده است و هماکنون به موازات اجرای خط دو باید به خط سه نیز رسیدگی کنیم.
احداث هر ایستگاه قطار شهری معادل احداث چند خیابان هزینه دارد، اما باید بر این مرزبندیها نظارت کنیم؛ بهتازگی گروههای مختلف دانشگاهی، فرهنگی و جهادی از این پروژه بازدید کردهاند و امیدواریم بتوانیم فاز نخست خط دو را در این دوره راهاندازی کنیم.
ایمنا: چقدر بودجه برای تکمیل فاز نخست خط دو قطار شهری اصفهان اختصاص پیدا کرده است و چه موانعی بر سر راه این پروژه وجود دارد؟
حاجرسولیها: سال جاری حدود هفت هزار میلیارد تومان بودجه برای قطار شهری در نظر گرفتهایم؛ با وجود مشکلات نقدینگی و شوکهایی که بهدلیل تغییرات دولت به دستگاههای بزرگ وارد شده است، امیدواریم بتوانیم پروژهها را به سرانجام برسانیم.
دولت جدید تعهداتی همچون ارائه اوراق مشارکت و تسهیلات وام داده است، اما در حال حاضر نقدینگی دچار مشکلاتی شده که بر اقتصاد شهر و شهرداری نیز تأثیرگذار بوده است؛ اگر جریان نقدینگی به حرکت درآید، خط دو قطار شهری اولویت نخست مدیریت شهری خواهد بود.
ایمنا: راهکار مدیریت شهری اصفهان برای تأمین منابع مالی مورد نیاز احداث خط دو قطار شهری چیست؟
حاجرسولیها: قراردادهای مربوط به خط دو بهطور کامل منعقد شده است و امیدواریم با تحرک در اقتصاد کشور، این پروژهها با سرعت بیشتری پیش بروند.
هدف ما این است که تا پایان دوره ششم مدیریت شهری، فاز نخست خط دو قطار شهری به بهرهبرداری برسد، همچنین رینگ چهارم ترافیکی آماده خواهد شد و بخش شرقی شهر نیز تکمیل خواهد شد، همچنین در رابطه با مترو و نقدینگی، حتی در شرایط فعلی نیز مرتب پروژهها پیگیری میشود و بازدیدهای منظمی صورت میگیرد.
برای تکمیل خط ۲ قطار شهری اصفهان حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است
برای تکمیل خط دو قطار شهری حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است که امیدواریم با قرارداد مپنا، بتوانیم ریلگذاری را به پایان برسانیم؛ سه ایستگاه از خط دو قطار شهری یعنی از دارک تا زینبیه، هماکنون آماده ریلگذاری است و هرچند این کار هزینه بالایی دارد، ما به پیشرفت آن متعهد هستیم.
برای راهاندازی فاز نخست خط دو قطار شهری اصفهان لزوماً نباید تمام ایستگاههای این فاز تکمیل شود، زیرا میتوان با افتتاح چند ایستگاه، بهرهبرداری لازم را انجام داد و در طول زمان دیگر ایستگاهها را آماده افتتاح کرد.
ایمنا: چه اقداماتی برای آغاز عملیات اجرایی خط ۳ قطار شهری اصفهان در نظر گرفته شده است؟
حاجرسولیها: برای احداث خط سه قطار شهری اصفهان قراردادهای لازم با پیمانکاران منعقد شده است و دستگاه تیبیام برای حفاری در این دوره بهکار گرفته خواهد شد، همچنین مراحل مربوط به ریلگذاری، خرید واگن و سیستمهای سیگنالینگ طی قراردادی که با شرکت مپنا منعقد کردهایم، در حال پیگیری است.
ایمنا: روند پیشرفت پروژه رینگ چهارم ترافیکی در شرق اصفهان چگونه است و چند درصد آن تکمیل شده است؟
حاجرسولیها: پروژه رینگ چهارم جایگاه ویژهای دارد که امیدواریم تا پایان دوره ششم مدیریت شهری بخشی از پروژه در قسمت شرق اصفهان به پایان برسد.
بخشهایی از پروژه رینگ چهارم ترافیکی در شهرهای درچه و خمینیشهر بیش از ۵۰ درصد پیشرفت داشته است که امیدواریم این پروژه نیز به پایان برسد.
ایمنا: در این دوره مدیریت شهری شعار «در خانه پروانه بگیرید» با هدف تسهیل در شرایط دریافت پروانههای ساختمانی مطرح، اما محقق نشد. دلیل آنچه بود؟
حاجرسولیها: طی سالهای اخیر، برخی شهروندان معترض هستند که برای دریافت پروانه ساختمانی، تنها با مراجعه حضوری به نتیجه میرسند و از نبود امکان دریافت پروانه بهصورت غیرحضوری گلایه دارند؛ این در حالی است که زیرساختهای دریافت پروانه در خانه در حال فراهم شدن است، اما این روند بهطور کامل اجرا نشده است.
در سه سال اخیر که شعار «در خانه پروانه بگیرید» مطرح شده است، میزان تحقق آن به دلایل مختلفی تنها ۱۰ تا ۲۰ درصد بوده و خواستههای شهروندان بهطور کامل عملیاتی نشده است؛ یکی از مشکلات مهم که مانع تحقق کامل این شعار شد، نبود ظرفیت کافی برای اجرای آن بوده است.
معتقدم ظرفیتهای موجود میتواند این فرایند را تسهیل کند، اما نیاز است افراد باسابقه و آگاه در این زمینه مشارکت کنند تا از موانع عبور شود.
ایمنا: نقش تحقق مدیریت واحد شهری در اجرای کامل طرح «در خانه پروانه بگیرید» چیست؟
حاجرسولیها: اگر شهردار بهعنوان رئیس کمیسیون ماده ۵ منصوب شود و استاندار دیگر در این فرایند دخالت نداشته باشد، احتمال دارد که مشکلات مرتبط با این مسئله نیز حل شود؛ یکی از دلایل موفق نشدن کامل این طرح، محقق نشدن مدیریت واحد شهری است، در حال حاضر تنها ۳۰ درصد از این مدیریت واحد شهری به نتیجه رسیده است و به دلیل موانع روزانه و تصمیمات مختلف، این فرایند بهشدت کند پیش میرود.
تا زمانی که مدیریت واحد شهری بهطور کامل محقق پیدا نشود، امکان تحقق شعار «در خانه پروانه بگیرید» وجود ندارد
تا زمانی که مدیریت واحد شهری بهطور کامل تحقق پیدا نکند، امکان اجرای کامل شعار «در خانه پروانه بگیرید» وجود ندارد؛ تضعیف مدیریت شهری فعلی نیز یکی از چالشهای اساسی در مسیر تحقق این اهداف است و تلاش برای مدیریت واحد شهری باید بهعنوان یک اولویت در نظر گرفته شود.
ایمنا: چالشهای اصلی معماری سنتی اصفهان چیست و چرا این بافتها به سمت فراموشی میرود؟
حاجرسولیها: با این نظر موافقم، زیرا معماری سنتی اصفهان که روزگاری بهعنوان یک نماد از تاریخ و فرهنگ غنی این شهر شناخته میشد، امروزه به سمت فراموشی میرود.
در حال حاضر توجه معماران و سازندگان بیشتر به معماری مدرن جلب شده است، در حالی که اصفهان بهعنوان یک شهر تاریخی، نیازمند توجه ویژه به بافتهای قدیمی و سنتی خود است؛ در این راستا، احیای بافتهای تاریخی و توجه به گذرگاههای تاریخی شهر اهمیت ویژهای پیدا کرده است و یکی از چالشهای موجود در این بافتها، محدودیتهای ارتفاعی است که برای ساختمانها تعیین شده است.
ایمنا: چگونه محدودیتهای ارتفاعی برای ساختمانها بر رونق اقتصادی و اجتماعی بافتهای تاریخی تأثیر میگذارد؟
حاجرسولیها: بهطور ویژه، کد ارتفاعی برای ساختوسازها به پنج طبقه محدود شده است که این مسئله موجب میشود رونق اقتصادی و اجتماعی این بافتها دچار مشکل شود و بهعنوان مثال در صورت نیاز به ساخت واحدهای مسکونی، این محدودیت به نوعی موجب کاهش جذابیت و کیفیت زندگی در این مناطق میشود.
از طرف دیگر، بافتهای تاریخی اصفهان در شرایطی به حال خود رها شده است که در بسیاری از مناطق دیگر، بافتهای جدید با ارتفاعات بیشتر شکل گرفته و این موضوع موجب نگرانی اهالی این مناطق شده است.
در واقع شورای اسلامی شهر در بعضی از دورهها محدودیتهای بیشتری برای ساختوسازها اعمال کرده است که این موضوع موجب نارضایتی در میان مردم شده است.
بسیاری از شهروندان نارضایتی خود را از این وضعیت ابراز میکنند که در صورت نیاز به نوسازی یا بازسازی، به دلیل محدودیتهای ارتفاعی با مشکلاتی مواجه میشوند و بهنظر میرسد با تحقق مدیریت واحد شهری، بسیاری از این مشکلات قابل حل باشد.
در حال حاضر این موضوع در بسیاری از کلانشهرها از جمله تهران مشاهده میشود، اما اصفهان هنوز به این مرحله نرسیده است.
ایمنا: چه اقداماتی میتواند به احیای بافت تاریخی اصفهان کمک کند و نقش شورای اسلامی شهر و شهرداری در این فرایند چیست؟
حاجرسولیها: تعریف بافت تاریخی به گونهای است که میتواند فضای لازم برای ساخت یک یا دو طبقه اضافی بهمنظور تأمین نیازهای اقتصادی خانوادهها را فراهم آورد و این موضوع باید بهگونهای مدیریت شود که منظر و نما حفظ و نیازهای اقتصادی جامعه تأمین شود.
بهبود وضعیت معماری سنتی شهر اصفهان نیازمند همکاری و تعامل بیشتر میان شورای اسلامی شهر و شهرداری است
بهبود وضعیت معماری سنتی شهر اصفهان نیازمند همکاری و تعامل بیشتر میان شورای اسلامی شهر و شهرداری است و در حال حاضر به نظر میرسد این دو نهاد به دلیل نبود تعامل مؤثر، نتوانستهاند شرایط بهتری را برای اهالی شهر فراهم آورند.
با توجه به وضعیت کنونی در مکانهایی همچون میدان امام علی (ع)، میدان امام خمینی (ره) و گذرهای علی قلیآقا و جلفا که تحت نظارت شهرداری قرار دارد، تلاشهایی برای بهبود و بازسازی صورت گرفته است، اما در کل اصفهان بهعنوان یک شهر تاریخی، نیازمند توجه و برنامهریزی دقیقتری است تا بتواند به هویت واقعی خود بازگردد.
لازم است شهروندان نیز در این فرایند مشارکت بیشتری داشته باشند تا با همکاری و همفکری، بتوانند به احیای این هویت تاریخی کمک کنند و از تخریب بافتهای سنتی جلوگیری کنند.
نظر شما