شمارش معکوس تا اعلام برندگان جوایز «نوبل ۲۰۲۴»

به گزارش خبرگزاری ایمنا و به نقل از وب‌سایت رسمی نوبل، زمان اهدای جوایز اعلام شد؛ آکادمی سلطنتی علوم سوئد وظیفه انتخاب برنده جایزه نوبل در رشته‌های فیزیک و شیمی و مؤسسه کارولینسکا وظیفه گزینش برنده جایزه نوبل در در رشته فیزیولوژی و پزشکی را برعهده دارد.

شاید از خود بپرسید چرا ریاضیات در میان جوایز نوبل جایی ندارد که در جواب باید گفت مدال فیلدز به‌عنوان معتبرترین جایزه در رشته ریاضیات را می‌توان نوبل ریاضی دانست. این جایزه هر چهار سال یک‌بار به دانشمندان این حوزه تقدیم می‌شود.

مراسم اعلام جوایز نوبل از تاریخ هفتم تا چهاردهم اکتبر ۲۰۲۴ برگزار خواهد شد که تاریخ دقیق اهدای جایزه هر بخش به شرح زیر است:

دوشنبه هفتم اکتبر: اهدای «جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی» ساعت ۱۱:۳۰ صبح به وقت ساعت تابستانی اروپای مرکزی (ساعت ۱۳:۰۰ ظهر به وقت تهران)

سه‌شنبه هشتم اکتبر: اهدای «جایزه نوبل فیزیک» ساعت ۱۱:۴۵ صبح به وقت ساعت تابستانی اروپای مرکزی (ساعت ۱۳:۱۵ ظهر به وقت تهران)

چهارشنبه نهم اکتبر: اهدای «جایزه نوبل شیمی» در ساعت ۱۱:۴۵ صبح به وقت ساعت تابستانی اروپای مرکزی (ساعت ۱۳:۱۵ ظهر به وقت تهران)

نوبل‌های ادبیات، صلح و جایزه یادبود نوبل علوم اقتصادی نیز در روزهای بعدی یعنی به ترتیب در روزهای پنجشنبه، جمعه و دوشنبه اهدا خواهند شد.

نگاهی به تاریخچه جایزه نوبل

جایزه نوبل در سال ۱۸۹۵ به وصیت یک کارخانه‌دار و شیمی‌دان سوئدی به نام آلفرد نوبل که بیشتر افراد تا آن زمان او را به مخترع دینامیت می‌شناختند، پایه‌گذاری شد. فکر ایجاد چنین جایزه‌ای زمانی به ذهن او خطور کرد که با یک آگهی فوت در یک روزنامه فرانسوی با عنوان «تاجر مرگ مرده است» مواجه شد. در واقع در آن زمان برادر نوبل از دنیا رفته بود، اما انتشار این خبر تلنگری برای آلفرد نوبل شد. این خبر، نوبل را مشوش کرد و موجب نگرانی او در این درباره شد که پس از مرگ، از او چگونه یاد خواهد شد، بنابراین در آخرین وصیت نامه خود، ثروتش را وقف اهدای جوایز به کسانی کرد که بیشترین خدمت را به مردم کرده باشند.

در سال ۱۹۰۱ میلادی نخستین جوایز در بخش‌های فیزیک، شیمی، پزشکی، ادبیات و صلح از سوی این بنیاد اهدا شد و اولین جایزه نوبل علوم اقتصادی نیز در سال ۱۹۶۸ اهدا شد.

تا به امروز چند جایزه نوبل اهدا شده است؟

تاکنون ۶۲۱ جایزه نوبل به ۹۶۵ نفر و ۲۷ سازمان اهدا شده است که از این تعداد ۱۱۷ جایزه مربوط به رشته فیزیک، ۱۱۵ جایزه متعلق به رشته شیمی و ۱۱۴ جایزه پزشکی بوده است، برخی از برندگان این جایزه معتبر موفق به دریافت بیش از یک نوبل شده‌اند.

در این میان آمریکا با ۴۱۳ نوبل در صدر جدول دریافت‌کنندگان این جایزه قرار دارد. پس از آن در رتبه دوم بریتانیا با ۱۳۸ برنده و در رتبه سوم آلمان با ۱۱۵ برنده حضور دارند.

سهم زنان در دریافت جوایز نوبل نسبت به مردان ۶۵ به ۹۰۵ بوده است که از دلایل این تفاوت آشکار می‌توان به دسترسی نداشتن مناسب زنان به خدمات آموزش عالی در گذشته، وجود نگرش‌های جنسیتی در جوامع علمی و حضور کمتر زنان در حوزه‌های فنی و علمی اشاره کرد.

بنیاد نوبل به دلیل اهدای بیشترین جوایز به مردان، مورد انتقاد قرار گرفته است و برای مثال در سال ۲۰۲۱ زنان هیچ سهمی از جوایز نوبل شیمی، فیزیک و پزشکی نداشتند، اما گوران هانسون دبیرکل آکادمی نوبل در واکنش به این موضوع می‌گوید: «می‌پذیرم که زنان بسیار کمی در این رقابت هستند اما این جایزه در نهایت به کسانی که واقعاً شایسته این جایزه هستند، تعلق می‌گیرد. ما تصمیم گرفته‌ایم در آکادمی نوبل سهمیه‌بندی جنسیتی یا نژادی نداشته باشیم. ما می‌خواهیم جوایز به دور از هرگونه سهمیه‌بندی نژادی و جنسیتی و به افرادی که کشف مهمی انجام داده‌اند اهدا شود و این رویکرد هم‌راستا با روح آخرین وصیت "آلفرد نوبل" است.»

با این وجود طی چند دهه گذشته با مقابله با این کلیشه‌ها و تفکرها و افزایش حضور زنان در زمینه علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات تلاش بسیاری صورت گرفته است که این رویکردها مفید نیز بوده است. تعداد زنانی که طی این سال‌ها به مشاغل حوزه علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات علاقه‌مند شده و به تحصیل در رشته‌های علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات در کالج پرداخته‌اند، افزایش پیدا کرده است.

افراد معروفی که برنده نوبل شدند

بسیاری از دانشمندانی که امروزه نام آن‌ها را در کتب درسی می‌بینیم و بسیاری از فناوری‌ها و علوم امروزی را مدیون نخستین گام‌های آن‌ها هستیم، روزگاری از برندگان جوایز نوبل بوده‌اند که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.

ماری کوری، اولین زن برنده نوبل ۱۹۰۳ و ۱۹۱۱ و تنها کسی است که در دو رشته فیزیک و شیمی این جایزه را کسب کرد. او به خاطر تلاش‌هایش در زمینه رادیواکتیویته شناخته می‌شود و نقش مهمی در پیشرفت علوم فیزیکی و شیمیایی ایفا کرده است.

آلبرت اینشتین برنده نوبل ۱۹۲۱ است که این جایزه را برای توضیح فتوالکتریک که یکی از نتایج مهم نظریه کوانتوم است، دریافت کرد.

جایزه نوبل به دانشمندانی که فوت کرده‌اند اهدا نمی‌شود و مرگ این جایزه را از دست دو تن از مهم‌ترین دانشمندان عصر خود، ربود.

مایکل فارادی یکی از بزرگ‌ترین فیزیکدانان و شیمی‌دانان قرن نوزدهم بود که به دلیل وجود نداشتن جایزه نوبل در زمان حیاتش هیچ‌گاه موفق به دریافت این جایزه نشد.

یکی دیگر از کسانی که این جایزه را هیچ‌گاه دریافت نکرد، استیون هاوکینگ بود. نوبل در فیزیک بیشتر بر اساس کشفیات تجربی اهدا می‌شود در حالی که بسیاری از مطالعات او نظری بودند، بنابراین هاوکینگ نیز هیچ‌گاه به این جایزه دست پیدا نخواهد کرد.

برندگان جوایز نوبل چگونه تعیین می‌شوند؟

برای مشخص شدن برندگان این جوایز نخست، کسانی که صلاحیت معرفی نامزدها را دارند فهرست نامزدهای خود را تا تاریخ یکم فوریه همان سال ارائه می‌دهند. سپس کمیته نوبل نروژ با بررسی فهرست نامزدها، فهرست کوتاه‌تری شامل ۲۰ تا ۳۰ نفر از میان آن‌ها انتخاب می‌کند. در گام بعد گروهی از مشاوران نروژی و بین‌المللی گزارش‌هایی درباره‌ی نامزدهای لیست نهایی ارائه می‌دهند که اعضای کمیته نروژی با استفاده از این گزارش‌ها و دیگر مستندات تعداد نامزدها را به چندین نفر محدود می‌کنند.

تصمیم درباره برنده نهایی در آخرین جلسه کمیته گرفته می‌شود که معمولاً در اواخر ماه سپتامبر یا اوایل ماه اکتبر برگزار می‌شود. اگر اعضا به اجماع نرسند، رأی اکثریت به حساب می‌آید.

اگرچه اسامی نامزدهای دریافت جایزه نوبل تا یک سال پس از اهدای جایزه به فرد برنده اعلام نمی‌شود و هیچ اطلاعات رسمی از گزینه‌های احتمالی وجود ندارد، اما در زمان نزدیک شدن به اعلام برنده‌ها بازار پیش‌بینی‌ها داغ است که در ادامه به برخی پیش‌بینی‌های انجام شده در مورد برندگان سه رشته نوبل پزشکی، فیزیک و شیمی امسال می‌پردازیم.‌

پیش‌بینی برندگان نوبل پزشکی ۲۰۲۴

پیش‌بینی می‌شود نوبل پزشکی سال جاری به دانشمندانی که درمان با سلول تی کایمریک گیرنده آنتی‌ژن را مورد مطالعه قرار داده‌اند، اهدا شود. نوعی روش درمان سرطان است که از روش‌های سلول درمانی با پایه ایمونوتراپی و مهندسی ژنتیک جهت بهبود بیماران مبتلا به انواع سرطان‌های خونی، با استفاده از سلول‌های خونی خود فرد بیمار انجام می‌شود.

مایکل سادلین (Michel Sadelaine)، کارل جون‌ام‌دی (Carl JuneMD)، زلیگ اشهار (zelig Eshhar) از دانشمندانی هستند که برای مطالعه و انجام این درمان پیشگام بوده‌اند و ممکن است یکی از آن‌ها یا هر سه موفق به دریافت نوبل پزشکی شوند.

پیش‌بینی برندگان نوبل فیزیک ۲۰۲۴

تا اعلام نتایج برندگان نوبل فیزیک سال جاری زمان زیادی باقی نمانده و این سوال پیش می‌آید که چه کسانی در چه بخش‌هایی ممکن است برنده سال جاری نوبل باشند. از آنجا که یک فاصله هفت ساله از اهدای آخرین جایزه به بخش فیزیک ماده چگال وجود دارد، این احتمال می‌رود که این رشته برنده نوبل سال جاری باشد، البته ممکن است شاهد دو سال اهدای جایزه پیاپی به فیزیک اتمی، مولکولی و نوری نیز باشیم. با توجه به آنچه گفته شد، پیش‌بینی می‌شود لینا هو (Lina Howe) از مؤسسه فناوری ماساچوست جایزه نوبل سال جاری را برای کارش در نور آهسته برنده شود. از طرف دیگر ماده متراکم حوزه دیگری است که پیش‌بینی می‌شود جایزه نوبل به آن اهدا شود. جان پندری(ohn Pendry) از امپریال کالج لندن و فدریکو کاپاسو (Federico Capasso) از دانشگاه هاروارد نیز گزینه‌های بعدی پیش‌بینی برندگان نوبل فیزیک ۲۰۲۴ هستند.

پیش‌بینی برندگان نوبل شیمی ۲۰۲۴

در روز _چهارشنبه نهم اکتبر_ یک یا سه شیمی‌دان از استکهلم تماس دریافت خواهند کرد.

براساس نظرسنجی‌ها در میان رشته‌های حوزه شیمی، بیشتر افراد بر این باور بودند که رشته بیوشیمی برنده بخش نوبل شیمی خواهد شد و چندین شیمیدانی که بیشترین توافق نظر بر احتمال انتخاب شدن آن‌ها وجود داشت شامل شانکار بالاسوبرامانیان (Shankar Balasubramanian)، استاد شیمی‌دارویی در دپارتمان شیمی در دانشگاه کمبریج، شیء هوای وانگ (Chi-Huey Wong) زیست‌شیمی‌دان بنیاد ملی علوم و عمر مونس یاغی(Omar M. Yaghi)، استاد شیمی در دانشگاه کالیفرنیا برکلی می‌شود.

نگاهی به برندگان سال گذشته

سال گذشته سه جایزه نوبل پزشکی، فیزیک و شیمی به هشت دانشمند اهدا شد که در ادامه به‌طور خلاصه نگاهی به آن داریم.

نوبل پزشکی ۲۰۲۳

جایزه نوبل پزشکی ۲۰۲۳ به کاتالین کاریکو و درو وایسمن تعلق گرفت.

کاتالین کاریکو و درو وایسمن برای اکتشافاتشان در مورد تغییرات پایه نوکلئوزیدی که امکان ساخت واکسن‌های آران‌ای پیامرسان (mRNA) مؤثر علیه کووید -۱۹ را فراهم کرد، برنده جایزه نوبل پزشکی سال ۲۰۲۳ شدند.

اکتشافات این دو برنده جایزه نوبل برای توسعه واکسن‌های آران‌ای پیام‌رسان مؤثر علیه بیماری کووید -۱۹ در طول همه‌گیری که در اوایل سال ۲۰۲۰ آغاز شد، حیاتی بود.

برندگان این جایزه از یافته‌های پیشگامانه خود درک ما را از نحوه تعامل آران‌ای پیام‌رسان با سیستم ایمنی به‌طور اساسی تغییر داد و به نرخ بی‌سابقه توسعه واکسن در بحبوحه یکی از بزرگترین تهدیدها برای سلامت انسان در دوران مدرن کمک کردند.

نوبل فیزیک ۲۰۲۳

جایزه نوبل فیزیک ۲۰۲۳ به «پیر آگوستینی»، «فرنس کراوس» و «آن لوهولیر» اهدا شد.

جایزه نوبل فیزیک ۲۰۲۳ به «پیر آگوستینی»، «فرنس کراوس» و «آن لوهولیر» برای پژوهش در مورد «روش‌های تجربی که پالس‌های اتوثانیه‌ای نور را برای مطالعه دینامیک الکترون در ماده تولید می‌کنند» اهدا شد.

سه برنده جایزه نوبل فیزیک ۲۰۲۳ به خاطر آزمایش‌هایی شناخته می‌شوند که راه‌های جدیدی را برای کاوش در دنیای الکترون‌های درون اتم‌ها و مولکول‌ها در اختیار بشریت گذاشته‌اند.

نوبل شیمی ۲۰۲۳

جایزه نوبل شیمی ۲۰۲۳ به مونگی باوندی، لوئیس بروس و الکسی اکیموف اهدا شد.

کمیته نوبل جایزه نوبل شیمی ۲۰۲۳ را به مونگی باوندی، لوئیس بروس و الکسی اکیموف به پاس پژوهش‌هایشان در مورد «کشف و کاوش و ترکیب نقاط کوانتومی» اعطا کرد.

امروزه نقاط کوانتومی بخش مهمی از جعبه ابزار فناوری نانو هستند. برندگان جایزه نوبل ۲۰۲۳ در رشته شیمی همگی پیشگامان اکتشاف در جهان نانو بوده‌اند.

لوئیس بروس و الکسی اکیموف برندگان شیمی سال جاری در اوایل دهه ۱۹۸۰ به‌طور مستقل از یکدیگر موفق به ایجاد نقاط کوانتومی شدند که نانوذرات بسیارریزی هستند که اثرات کوانتومی ویژگی‌های آن‌ها را تعیین می‌کنند.

مونگی باوندی نیز در سال ۱۹۹۳ روش‌های ساخت نقاط کوانتومی را متحول کرد و کیفیت آن‌ها را بسیار بالا برد که یک پیش‌نیاز حیاتی برای استفاده از آن‌ها در فناوری نانو امروزی است.

جایزه نوبل شیمی ۲۰۲۳ نیز به کشف و توسعه نقاط کوانتومی، نانوذراتی به قدری ریز که اندازه آن‌ها خواص آن‌ها را تعیین می‌کند، اختصاص پیدا کرد..

به لحظه سرنوشت‌ساز اعلام نتایج نزدیک می‌شویم

زمان زیادی تا اعلام اسامی برندگان نوبل ۲۰۲۴ باقی نمانده است و به لحظاتی نزدیک می‌شویم که همه‌ی چشم‌ها به مقر آکادمی سلطنتی علوم سوئد است تا مشخص شود چه کسانی این جایزه ارزشمند را به خانه خواهند برد.