به گزارش خبرگزاری ایمنا، پدافند هوایی ایران از دوران قبل از انقلاب اسلامی تا به امروز دستخوش تغییرات و تحولات بسیاری شده است. قبل از انقلاب اسلامی، ایران تحت رژیم پهلوی، به‌عنوان یکی از متحدان غرب و به‌ویژه ایالات متحده، به تجهیزات نظامی پیشرفتهای دسترسی داشت. در دهه‌های ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰، ایران تعدادی سامانه پدافند هوایی پیشرفته غربی، از جمله موشک‌های «هاوک» ساخت آمریکا و جنگنده‌های F-14 را وارد کرد. این تجهیزات، به ایران امکان دفاع در برابر تهدیدات هوایی را می‌دادند و در زمان خود از مدرن‌ترین سامانه‌های دفاع هوایی منطقه به شمار می‌رفتند.
با وقوع انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ و قطع روابط نظامی با غرب، به‌ویژه پس از آغاز جنگ تحمیلی (۱۳۵۹-۱۳۶۷)، نیاز به توسعه و بومی‌سازی سامانه‌های دفاع هوایی بیشتر احساس شد. در دوران جنگ، ایران از همان سامانه‌های قدیمی همچون هاوک و موشک‌های روسی استفاده می‌کرد، اما به دلیل محدودیت‌های تحریم‌ها و مشکلات تأمین قطعات، توان دفاع هوایی کشور کاهش پیدا کرده بود. در این زمان، تلاش‌های ابتدایی برای تعمیر و نگهداری سامانه‌های موجود آغاز شد، اما نیاز به بومی‌سازی فناوری‌ها به‌طور جدی مورد توجه قرار گرفت.
پس از جنگ تحمیلی و در دهه‌های بعد، ایران با تمرکز بر بومی‌سازی و توسعه فناوری‌های دفاعی، گام‌های بلندی در زمینه پدافند هوایی برداشت. توسعه سامانه‌های بومی از جمله سامانه‌های پدافند کوتاه و بلندبرد به اولویت دفاعی کشور تبدیل شد. از مهم‌ترین دستاوردهای این دوران می‌توان به سامانه‌های پیشرفتهای همچون «سوم خرداد»، «۱۵ خرداد» و «باور ۳۷۳» اشاره کرد. این سامانه‌ها قادر به شناسایی، رهگیری و انهدام طیف گسترده‌ای از اهداف هوایی شامل هواپیماهای پنهان‌کار، پهپادها و موشک‌های بالستیک و کروز هستند.
امروزه ایران با تکیه بر توانمندی‌های بومی خود، یکی از کشورهای پیشرو در زمینه پدافند هوایی در منطقه محسوب می‌شود. توسعه و تولید سامانه‌های پدافندی با فناوری‌های پیشرفته، توانسته دفاع هوایی کشور را به یکی از قدرتمندترین ساختارهای دفاعی منطقه تبدیل کند. سامانه‌های بومی همچون «باور ۳۷۳» و «سوم خرداد» نه تنها نیازهای داخلی کشور را برآورده می‌کنند، بلکه به ایران اجازه می‌دهند در برابر تهدیدات پیچیده بین‌المللی و منطقه‌ای واکنش مؤثر و سریع نشان دهد.
سامانه پدافند هوایی «باور ۳۷۳»
این پدافند یک سامانه پیشرفته و بومی دفاع هوایی است که توسط جمهوری اسلامی ایران توسعه یافته است. این سامانه به منظور مقابله با تهدیدات هوایی در ارتفاعات بالا و متوسط طراحی شده و به نوعی پاسخ ایران به سامانه‌های پیشرفته نظیر S-300 و S-400 روسی است. باور ۳۷۳ در سال ۱۳۹۸ رونمایی شد و به‌عنوان یکی از دستاوردهای مهم دفاعی ایران مطرح است.
این سامانه قابلیت شناسایی، رهگیری و نابودی انواع اهداف هوایی شامل هواپیماهای جنگی، پهپادها، موشک‌های کروز و بالستیک را دارد. یکی از ویژگی‌های بارز این سامانه استفاده از رادارهای پیشرفته با برد بالا و توانایی چندمنظوره است که امکان پوشش مناطق وسیعی را فراهم می‌کند. باور ۳۷۳ با توانایی رهگیری هم‌زمان چندین هدف، امکان پاسخگویی به حملات هوایی چندگانه را دارا است.
از نظر ساختار، باور ۳۷۳ شامل واحدهای شلیک موشک، رادارهای شناسایی و رادارهای ردگیری است که با همکاری سیستم‌های مختلف نرم‌افزاری و سخت‌افزاری، عملکردی هماهنگ و دقیق ارائه می‌دهد. این سامانه به موشک‌های قدرتمند و بومی مجهز است که با سرعت بالا به سمت اهداف پرتاب شده و در کمترین زمان ممکن آن‌ها را نابود می‌کنند.
باور ۳۷۳ نماد پیشرفت ایران در زمینه تولید تجهیزات دفاعی بومی و نشان‌دهنده توانمندی‌های فنی و نظامی کشور در مقابله با تهدیدات هوایی پیشرفته است. توسعه این سامانه یکی از تلاش‌های مهم ایران برای افزایش خودکفایی در زمینه دفاع هوایی به شمار می‌رود و اهمیت استراتژیک زیادی برای امنیت ملی کشور دارد.
سامانه پدافند هوایی «سوم خرداد»
یکی از سامانه‌های دفاعی زمین به هواست که توسط صنایع نظامی ایران ساخته شده و به نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تعلق دارد. این سامانه برای دفاع از مناطق استراتژیک و زیرساخت‌های حیاتی کشور در برابر تهدیدات هوایی طراحی شده است. یکی از ویژگی‌های کلیدی این سامانه، توانایی رهگیری و انهدام طیف گسترده‌ای از اهداف هوایی شامل پهپادها، جنگنده‌ها و موشک‌های کروز است.
سوم خرداد در سال ۱۳۹۳ برای نخستین بار رونمایی شد و به دلیل توانمندی‌های عملیاتی بالا، به سرعت به یکی از ارکان اصلی دفاع هوایی ایران تبدیل شد. این سامانه دارای رادارهای چندمنظوره و قابلیت رهگیری هم‌زمان چند هدف است که به نیروهای مسلح ایران اجازه می‌دهد در برابر حملات هوایی چندگانه واکنش مؤثر نشان دهند. این سامانه همچنین به گونه‌ای طراحی شده که قابلیت تحرک بالا داشته باشد، به‌طوری‌که به سرعت می‌تواند در نقاط مختلف مستقر شده و به اهداف تهدیدکننده پاسخ دهد.
یکی از نقاط قوت سامانه سوم خرداد، موفقیت آن در سرنگونی پهپاد پیشرفته «گلوبال هاوک» آمریکا در سال ۱۳۹۸ بود. این اتفاق موجب شد سامانه سوم خرداد به یکی از نقاط عطف در نمایش قدرت دفاع هوایی ایران تبدیل شود. علاوه بر این، موشک‌های استفاده‌شده در این سامانه دارای بردی تا ۷۵ کیلومتر هستند و می‌توانند اهدافی را در ارتفاعات بالا با دقت بالا منهدم کنند.
سامانه سوم خرداد با ترکیب فناوری‌های پیشرفته و قابلیت‌های عملیاتی مؤثر، به یکی از مهم‌ترین ابزارهای دفاع هوایی ایران تبدیل شده و نقش مهمی در تأمین امنیت هوایی کشور ایفا می‌کند.
سامانه پدافند هوایی «۱۵ خرداد»
یکی از جدیدترین و پیشرفته‌ترین سامانه‌های دفاع هوایی بومی ایران است که توسط وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح توسعه داده شده است. این سامانه در سال ۱۳۹۸ رونمایی شد و توانسته جایگاه مهمی در ارتقای قدرت دفاع هوایی کشور به‌دست آورد. ۱۵ خرداد به‌ویژه برای مقابله با تهدیدات هوایی پیشرفته از جمله هواپیماهای جنگنده، پهپادهای رزمی و موشک‌های کروز طراحی شده است.
یکی از ویژگی‌های بارز سامانه ۱۵ خرداد، توانایی شناسایی و رهگیری اهداف در بردهای بسیار بالا است. این سامانه قادر است اهداف هوایی را در فاصله ۱۵۰ کیلومتری شناسایی و در برد ۱۲۰ کیلومتری به‌طور هم‌زمان شش هدف را رهگیری و مورد حمله قرار دهد. موشک‌های استفاده‌شده در این سامانه، از جمله موشک‌های صیاد -۳، توانایی انهدام اهداف در ارتفاعات ۲۷ کیلومتری را دارند که این ویژگی امکان مقابله با تهدیدات در سطوح بالای جو را فراهم می‌کند.
سامانه ۱۵ خرداد به رادارهای پیشرفته و کاملاً بومی مجهز است که قابلیت تشخیص و ردگیری اهداف پنهان‌کار را نیز دارا هستند. این سامانه می‌تواند به‌سرعت در محل‌های مختلف مستقر شود و از آن‌جایی که به سامانه‌های پرتابگر متحرک مجهز است، امکان واکنش سریع به تهدیدات در مناطق مختلف را فراهم می‌کند.
سامانه ۱۵ خرداد با بهره‌گیری از فناوری‌های روز دنیا و تطبیق با نیازهای دفاعی ایران، نقش کلیدی در تقویت لایه‌های دفاعی کشور در برابر تهدیدات هوایی دارد. این سامانه با ترکیب قابلیت‌های پیشرفته و انعطاف‌پذیری عملیاتی، به یکی از ستون‌های اصلی پدافند هوایی ایران تبدیل شده و تأثیر بسزایی در تقویت امنیت هوایی کشور ایفا می‌کند.
سامانه پدافند هوایی «مجید»
یکی از سامانه‌های دفاع هوایی کوتاه‌برد بومی ایران است که به‌منظور مقابله با تهدیدات هوایی همچون پهپادها، موشک‌های کروز و هواپیماهای کم‌سرعت طراحی شده است. این سامانه در سال‌های اخیر توسط وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ایران توسعه یافته و به‌طور خاص برای مقابله با تهدیدات در ارتفاعات پایین و درگیری‌های نزدیک مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سامانه مجید به یک رادار الکترواپتیکی مجهز است که به آن اجازه می‌دهد در شرایط مختلف جوی و حتی در شب به شناسایی و رهگیری اهداف بپردازد. این سامانه دارای موشک‌هایی است که با دقت بالا به سمت اهداف شلیک می‌شوند و می‌توانند با سرعت و واکنش سریع، تهدیدات هوایی را در بردهای کوتاه و متوسط نابود کنند. یکی از ویژگی‌های مهم سامانه مجید، تحرک‌پذیری بالای آن است که امکان استقرار سریع در مناطق مختلف و واکنش فوری به تهدیدات را فراهم می‌کند.
سامانه مجید با طراحی ساده و مؤثر خود، بخشی از راهبرد دفاعی ایران برای مقابله با تهدیدات مدرن به شمار می‌رود و با توجه به ویژگی‌های فنی آن، نقش مهمی در تأمین امنیت هوایی در لایه‌های دفاعی نزدیک کشور دارد.
سامانه‌های پدافند هوایی «رضوان»، «نه دی» و «طبس» از جمله سامانه‌های دفاعی بومی ایران هستند که به‌منظور مقابله با تهدیدات مختلف هوایی توسعه داده شده‌اند. این سامانه‌ها، هر یک در لایه‌های مختلف دفاعی هوایی کشور نقش دارند و با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته، توانایی‌های متفاوتی را ارائه می‌دهند.
سامانه رضوان یکی از سامانه‌های جدید و پیشرفته پدافند هوایی ایران است که به‌طور خاص برای مقابله با تهدیدات موشکی طراحی شده است. این سامانه توانایی شلیک موشک‌های دوربرد را دارد و می‌تواند اهداف بالستیک و کروز را در ارتفاعات و فواصل دور شناسایی و نابود کند. سامانه رضوان، بخشی از استراتژی تقویت دفاع هوایی کشور در برابر تهدیدات پیچیده به شمار می‌رود و با استفاده از موشک‌های برد بلند، امکان دفاع مؤثر در مقابل اهداف پرسرعت را فراهم می‌کند.
سامانه نه دی به‌عنوان یک سامانه پدافند کوتاه‌برد و متوسط‌برد شناخته می‌شود که به‌ویژه در مقابله با تهدیدات هوایی کم‌ارتفاع همچون پهپادها و هواپیماهای کوچک و موشک‌های کروز مؤثر است. این سامانه با قابلیت‌های شناسایی سریع و واکنش فوری، امکان دفاع در لایه‌های نزدیک‌تر را فراهم می‌کند و به دلیل تحرک‌پذیری بالا، می‌تواند در مناطق مختلف به‌سرعت مستقر شود.
سامانه طبس نیز یک سامانه پدافند موشکی میان‌برد است که به‌طور خاص برای مقابله با هواپیماهای جنگی، موشک‌های کروز و پهپادهای پیشرفته طراحی شده است. این سامانه از موشک‌های بومی بهره می‌برد و با دقت بالا و برد متوسط، امکان دفاع از مناطق حساس را فراهم می‌کند. طبس با ترکیبی از فناوری‌های پیشرفته راداری و موشکی، به یکی از عناصر اصلی دفاع هوایی ایران تبدیل شده است.
این سه سامانه، در کنار یکدیگر، بخش‌های مختلفی از دفاع هوایی ایران را پوشش می‌دهند و توانایی مقابله با تهدیدات هوایی از لایه‌های نزدیک تا دوردست را فراهم می‌کنند.
سامانه پدافند هوایی موشکی صیاد
این سامانه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین و پیشرفته‌ترین سامانه‌های دفاع هوایی ایران، طراحی شده است تا به‌ویژه برای مقابله با تهدیدات هوایی در ارتفاعات و بردهای مختلف مؤثر باشد. این سامانه به طور خاص برای انهدام اهداف هوایی شامل هواپیماهای جنگی، پهپادها و موشک‌های کروز و بالستیک توسعه یافته است.
ویژگی‌های سامانه صیاد
۱. موشک‌های بومی: سامانه صیاد به موشک‌های بومی مجهز است که می‌توانند با سرعت و دقت بالا به اهداف خود شلیک کنند. این موشک‌ها قابلیت‌های مانورپذیری خوبی دارند و می‌توانند در برابر سیستم‌های پدافندی دشمن عبور کنند.
۲. رادارهای پیشرفته: این سامانه شامل رادارهای چندمنظوره برای شناسایی و رهگیری اهداف در فواصل مختلف است. رادارها می‌توانند چندین هدف را به‌طور هم‌زمان شناسایی و رهگیری کنند.
۳. تحرک‌پذیری: سامانه صیاد به‌طور خاص با هدف تحرک‌پذیری طراحی شده است تا بتواند در میدان جنگ به سرعت مستقر شود و به تهدیدات پاسخ دهد.
۴. عملکرد در شرایط سخت: سامانه پدافند هوایی صیاد قابلیت عملکرد در شرایط جوی نامناسب و در شب را دارد، که این ویژگی آن را در برابر تهدیدات پیشرفتهای که ممکن است در شرایط مختلف به کشور حمله کنند، مقاوم‌تر می‌کند.
کاربردها: سامانه صیاد در عملیات‌های پدافند هوایی و دفاع از مناطق حساس و زیرساخت‌های کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سامانه همچنین بخشی از شبکه دفاع هوایی یکپارچه ایران است که شامل سامانه‌های مختلف با قابلیت‌های متفاوت است.
سامانه پدافند هوایی «آذرخش»
یکی از سیستم‌های دفاعی بومی ایران است که به‌منظور مقابله با تهدیدات هوایی طراحی و توسعه یافته است. این سامانه به‌ویژه برای شناسایی و انهدام اهداف در ارتفاعات پایین و میان‌برد همچون پهپادها و موشک‌های کروز کاربرد دارد.
آذرخش شامل مجموعه‌ای از رادارهای پیشرفته برای شناسایی و رهگیری اهداف هوایی است و توانایی شلیک به‌صورت هم‌زمان به چندین هدف را دارد. این ویژگی به نیروهای مسلح ایران این امکان را می‌دهد که در برابر حملات هوایی چندگانه به‌طور مؤثر واکنش نشان دهند.
موشک‌های به‌کار رفته در سامانه آذرخش با دقت و سرعت بالا طراحی شده‌اند و قابلیت مانورپذیری خوبی دارند. این سامانه همچنین به‌طور خاص برای استقرار سریع و تحرک‌پذیری در میدان جنگ طراحی شده است تا بتواند در مواقع ضروری به سرعت به تهدیدات پاسخ دهد.
سامانه آذرخش به‌عنوان بخشی از راهبرد کلی ایران در تقویت پدافند هوایی و افزایش توان دفاعی در برابر تهدیدات هوایی، نقش کلیدی در تأمین امنیت هوایی کشور ایفا می‌کند و به‌عنوان یکی از دستاوردهای مهم نظامی ایران شناخته می‌شود.
جدیدترین سامانه پدافند موشکی ایران
جدیدترین پدافند، سامانه «فتاح» است. این سامانه در سال ۱۴۰۲ رونمایی شد و به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین دستاوردهای دفاعی ایران شناخته می‌شود. سامانه فتاح در دسته موشک‌های هایپرسونیک قرار می‌گیرد و به دلیل سرعت بسیار بالا، قابلیت‌های مانورپذیری پیشرفته و توانایی عبور از سامانه‌های دفاعی دشمن، به یکی از مهم‌ترین و راهبردی‌ترین سامانه‌های دفاع موشکی ایران تبدیل شده است.
موشک‌های هایپرسونیک فتاح می‌توانند با سرعتی بیش از ۱۲ ماخ (حدود ۱۴۸۰۰ کیلومتر بر ساعت) حرکت کنند و این ویژگی باعث می‌شود که رهگیری آن توسط سامانه‌های پدافندی فعلی بسیار دشوار باشد. این موشک‌ها قادر به حمله به اهداف ثابت و متحرک هستند و می‌توانند به راحتی از سد پدافندهای هوایی و موشکی پیشرفته عبور کنند.
سامانه فتاح با هدف افزایش توان بازدارندگی ایران در برابر تهدیدات خارجی طراحی شده و بخشی از راهبرد کلی ایران برای تقویت دفاع هوایی و موشکی خود است. این سامانه به طور خاص برای مقابله با تهدیدات سنگین و پیشرفته طراحی شده و از آخرین فناوری‌های موشکی و راداری بهره می‌برد تا امنیت هوایی و دفاعی کشور را به شکل موثرتری تأمین کند.
نظر شما