به گزارش خبرگزاری ایمنا، پدیده جهانی‌شدن شهرها در ابعاد مختلف زندگی به‌ویژه معماری شهرها، بعد خانواده و فرهنگ جوامع، مسئله‌ای است که ناخودآگاه ذهن تحلیل‌گران را به‌خود مشغول و بیشترین دغدغه آن‌ها را متمرکز بر آسیب‌های فرهنگی و خانوادگی کرده است.
در شهرها، هویت و فرهنگ جوامع بشری حرف اول را می‌زند و بررسی دگرگونی‌های آن با توجه به ایجاد و مواجهه با پدیده‌های طبیعی و غیرطبیعی ضروری است و برای آن فردای بهتری را رقم خواهد زد، چراکه جهانی‌شدن دارای اثراتی همچون نابرابری اجتماعی، نبود توافق و انطباق سنت و مدرنیته، نرخ بالای رشد جمعیت و هجوم برای شهرنشینی، شتاب در روند تخریب محیط زیست و نادیده گرفتن تناسب و تراکم آمایش سرزمین است، بنابراین در شناخت سازمان فضایی و کالبدی شهر علاوه‌بر بررسی عناصر کالبدی آن، نحوه ارتباط این عناصر در یک مجموعه منسجم و هدف‌مند مورد نظر است.
شهرنشینی به‌عنوان نشانه مستقیم مدرن بودن، به‌عنوان توسعه و رشد اقتصادی تلقی می‌شود و طی تاریخ، صنعتی‌شدن و شهرنشینی در کنار یکدیگر ظهور کرده‌اند، اما این رابطه ساده و یک‌نواخت که بیش از شش هزار سال یعنی از زمان ظهور نخستین شهرها برقرار بوده، طی چهار دهه گذشته دست‌خوش دگرگونی‌های بنیادی شده است.
جریان مدرنیته و جهانی‌شدن در جوامع منجر به تغییر نحوه زندگی مردم، خانواده و فرهنگ‌ها، اقتصاد، تحول در محیط زیست و کالبد مادی زندگی افراد و از هم‌گسیختگی نظم و ترتیب آمایشی در چیدمان و کاربری‌های اراضی شده که این تغییرات کالبدی، چهره شهرها و خانه‌ها را با گذر زمان دگرگون کرده است و می‌توان گفت این تحولات بیشتر در سال‌های پس از جنگ و طی دوران بازسازی و توسعه اقتصادی اتفاق افتاده است.
با تشدید فرایند جهانی‌شدن، کشورهای در حال توسعه به‌لحاظ الگوی مصرف، فرهنگ عمومی و محیط ساخته شده، بیشتر به همتاهای غربی خود شبیه می‌شوند؛ درواقع دو رخداد شهری‌شدن و ظهور شهرهای جهانی، بیشتر در کشورهای در حال توسعه نمود پیدا کرده و تحول شهرهای کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه را باید به‌صورت رابطه پیچیده در ارتباط با نظام شهری جهان تلقی کرد.
یکی از نمادهای جهانی‌شدن و شهرهای جهانی، رشد گردشگر و گردشگری شهری و گسترش اقامت‌گاه‌های مربوط به گردشگری است، در این راستا کشورهای توسعه‌یافته طی چندین سال گذشته دست به اصلاحات ساختاری وسیعی در سطح اداره هتل‌های خود زده‌اند که این اصلاحات در ابعاد گوناگونی همچون بازنگری در شیوه تبلیغات، ارائه خدمات نوین، کاهش تعرفه‌ها و طبقه‌بندی مشتریان بوده و همگی منوط به روابط و تبادلات الکترونیکی است.
لزوم توجه به اصالت و ارزش‌های بومی در جهانی‌شدن شهرها
علی صالحی، سخنگو و عضو هیئت رئیسه شورای اسلامی شهر اصفهان با بیان اینکه در جهانی‌شدن شهرها با دو رویکرد جدی پیرامون فضای تعاملات و ارتباطات شهری، همچنین شکل‌گیری فضای جهان‌شهرها مواجه هستیم، اظهار می‌کند: رویکرد نخست می‌تواند، پیروی شهرها از بعضی روش‌ها و الگوهای مشابه باشد، بدین صورت که شهرها هویت خود را از یاد برده و بر اساس نقشه‌های واحد پیش می‌روند.
وی می‌افزاید: در این رویکرد، موضوع الگوهای جهانی و ارائه آن برای توسعه و نقشه راه مشترکِ شهرها، برای همه شهرهایی است که به‌رغم ویژگی‌های متفاوتی که دارند، تجویز می‌شود.
سخنگو و عضو هیئت رئیسه شورای اسلامی شهر اصفهان با اشاره به اینکه امروز یک تجربه شکست‌خورده و یک نقشه نامتناسب برای پیشرفت و شکل‌گیری جهان‌شهرها وجود آمده است، تصریح می‌کند: این نقشه نامتناسب بر اساس ایده‌هایی که به صورت الگوهای استخراج شده در شهرها توسط صاحب‌نظران همان شهرها استفاده می‌شده، شکل گرفته است، ایده‌هایی که در آن ارزش‌های بومی، نگرش‌ها، مؤلفه‌های تأثیرگذار و تاریخچه آن شهرها نادیده گرفته شده و این موضوع موجب شکل‌گیری شهرهای ناسازگار با اصالت‌ها، ویژگی‌های بومی و سبقه تاریخی شهر شده است.
صالحی ادامه می‌دهد: امروز در الگوهای اصلاح شده، بازگشت به گذشته را شاهد هستیم و شهرهایی را می‌بینیم که بر مبنای یک محور توسعه جدید، شکل جدیدی به خود گرفته است و شهرهایی که ویژگی‌های گذشته خود را فراموش کرده‌اند، امروز بر اساس مدل‌های جدید، توسعه را بر هسته مرکزی شهر قرار دادند، همچنین در حال حاضر شاهد تغییر این الگوها هستیم به‌گونه‌ای که این شهرها در حال چند مرکزی‌شدن هستند.
وی اضافه کرد: بر مبنای مزیت‌های هر شهر، مراکزی در آن شکل می‌گیرد و توسعه و پیشرفت هر شهر حول محور این مراکز بومی و مزیت‌های دیرینه آن شکل خواهد گرفت.
سخنگو و عضو هیئت رئیسه شورای اسلامی شهر اصفهان با اشاره به رویکرد دوم در جهانی‌شدن شهرها گفت: این رویکرد بر اساس نوع تمایلات، ارتباطات و استفاده از تجارب مشترک در عین حفظ اصالت و توجه به ویژگی‌های بومی هر شهر است.
صالحی ادامه می‌دهد: اگر بتوانیم تعاملات بین شهرها را در ابعاد مختلفی همچون حوزه حمل‌ونقل، حوزه فرهنگی و خدمات شهری به حداکثر برسانیم، همچنین از تجارب زیسته شهرها به‌عنوان یک تجربه ارزشمند استفاده و در عین حال آن را با ویژگی‌های بومی و الگوهای اصیل منطبق کنیم، در نهایت با جهان‌شهرهای با اصالتی مواجه خواهیم شد که از تجربه‌های موفق خود با حداقل هزینه استفاده کرده و در عین حال اصالت، هویت و تمدن خود را نیز حفظ خواهند کرد.
وی می‌افزاید: این موضوع کمک خواهد کرد تا شهروندان بیشترین کیفیت زندگی در شهرهای خود را داشته باشند، یعنی با تاکید بر اصالت و مؤلفه‌های تمدنیِ خود در این مدار حرکت کنند و بتوانند با استفاده از به‌روزترین تجربه‌های ارائه خدمات و تعامل شهر با شهروند بهره ببرند.
صالحی بیان می‌کند: ارتباطات شهرهای جهان باید به‌طور مستمر بر مبنای وظایف حوزه‌های شهری و دغدغه‌ها برقرار باشد و گروه‌های مختلف بتوانند از دیدگاه‌ها و تجارب یکدیگر در اداره شهر و ارتباط شهر با شهروندان، همچنین ارتباط زیرساخت‌ها با کیفیت زندگی استفاده کنند.
وی خاطرنشان می‌کند: این درست‌ترین و موفق‌ترین راه است تا نیازهای خود را بومی، محلی و منطقه‌ای احصا کنیم، جهانی فکر کنیم و بر مبنای اصالت و ویژگی‌های ملی و محلی قدم برداریم تا بتوانیم به یک الگوی پیشرفته، پایدار و سازگار با فرهنگ، محیط زیست و منابع خود برای حفظ و ارتقای بسترهای توسعه‌ای و زیرساخت‌ها دست پیدا کنیم.
سخنگو و عضو هیئت رئیسه شورای اسلامی شهر اصفهان تاکید می‌کند: این رویکرد کیفیت زندگی در شهرها را افزایش می‌دهد و منجر می‌شود تا تجربه‌های ناموفقی که در بعضی شهرها انجام شده است، دوباره با هزینه‌های گزاف تکرار نشود.
جهانی‌شدن رابطه مستقیم و پیچیده‌ای با سبک زندگی اجتماعی و فرهنگی در شهرها دارد
سارا شهریاری، کارشناس ارشد آمایش سرزمین با تاکید بر اینکه در عصر جهانی‌شدن، چگونگی، سطح، کمیت، کیفیت و حتی ماهیت تعاملات و ارتباطات انسانی به کلی متحول و دگرگون شده و با گذشته قابل مقایسه نیست، اظهار می‌کند: جهانی‌شدن ارتباطات و تعاملات جوامع انسانی را تسهیل می‌کند و از طرفی بر پیچیدگی‌های آن می‌افزاید، از این‌رو در تأثیر فرایند جهانی‌شدن در حوزه قومیت‌ها و قوم‌گرایی، دو رویکرد اصلی و در عین حال متعارض وجود دارد و برخی صاحب‌نظران معتقد به درآمیختگی و حتی محو شدن خرده‌فرهنگ‌ها و هویت‌های قومی، محلی و ملی در فرهنگ غالب و مسلط جهانی هستند.
وی می‌افزاید: در مقابل عده‌ای از اندیشمندان مسائل اجتماعی و سیاسی، فرایند جهانی‌شدن را سبب‌ساز افزایش گرایش‌ها و تمایلات قومی، محلی و ملی می‌دانند که به‌واسطه افزایش آگاهی‌های اجتماعی و از طریق بهره‌مندی از ابزار، امکانات و فرصت‌های ناشی از فرایند جهانی‌شدن، صورت می‌گیرد.
کارشناس ارشد آمایش سرزمین تصریح می‌کند: سبک زندگی به‌عنوان مفهومی اجتماعی و فرهنگی، ارتباط نزدیک و پیچیده‌ای با مفاهیمی چون، جهانی‌شدن، فرهنگ، گروه‌های منزلتی، پایگاه اجتماعی، طبقه، تغییرات اجتماعی، مصرف و سطح زندگی دارد، بنابراین می‌توان از آن به‌عنوان نشانه‌ای از تغییرات اجتماعی و فرهنگی استفاده کرد.
شهریاری با بیان اینکه جهانی‌شدن می‌تواند توانایی‌های دولت ملی را برای کنترل آن‌چه در محدوده قلمرو خود اتفاق می‌افتد، کاهش دهد، می‌گوید: جریان مدرنیته و جهانی‌شدن در جامعه ما منجر به تغییر نحوه زندگی مردم، خانواده‌ها، فرهنگ‌ها، اقتصاد، از هم پاشیدگی ساختار خانواده و در نتیجه تحول در محیط زیست و کالبد مادی زندگی ایرانیان شده است.
وی با اشاره به برآوردهای آماری اضافه می‌کند: با وجود اینکه جهانی‌شدن در بعضی زمینه‌ها موجب ازهم‌پاشیدگی اعتقادات، افکار و حتی برخوردهای انسانی افراد شده است، اما در استفاده از حسینیه‌ها، تکایا، مساجد، همراهی در هیئت‌های مذهبی و اموری از این دست، مظاهر جهانی‌شدن رخنه نکرده است و از طرفی مساجد نیز توانسته‌اند با برخورداری از گستردگی برنامه‌های فرهنگی و پهنه‌بندی وسیع و متناسب به ازای هر نفر، از نمود جهانی‌شدن اسلامی عقب نمانند و پیشرفت کنند.
به گزارش ایمنا، جهانی‌شدن، فرایندی پیچیده و تأثیرگذار بوده که مقابله با آن بی‌فایده است، همچنین بی‌توجهی نسبت به آن نیز چاره‌ساز نبوده و چالش‌ها و تهدیداتی را به‌همراه خواهد داشت، از این‌رو باید علاوه‌بر بهره‌گیری از این فرصت و برنامه‌ریزی برای استفاده درست از آن، از تهدیدات این فرایند نیز غافل نشد و برای عبور از مشکلاتی که این موضوع می‌تواند به‌وجود آورد، برنامه‌های مدونی طرح و سپس به مرحله اجرا گذاشته شود.
نظر شما