به گزارش خبرگزاری ایمنا، بیماری هاری توسط ویروسی ایجاد می‌شود که بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر می‌گذارد و التهاب مغز یکی از عوارض اصلی آن است، سگ‌های خانگی، گربه‌ها و خرگوش‌ها و حیوانات وحشی مانند راسوها، راکون‌ها و خفاش‌ها می‌توانند این ویروس را از طریق گزش و خراش به انسان منتقل کنند و کلید مبارزه با ویروس پاسخ سریع است.
طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، سالانه تا ۵۹ هزار نفر در سراسر جهان بر اثر هاری جان خود را از دست می‌دهند که ۹۹ درصد این افراد توسط سگ دچار گاز گرفتگی شده‌اند؛ همچنین در سال ۱۴۰۲ بالغ بر ۳۷۰ هزار مورد حیوان گزیدگی در کشور داشتیم که به مراکز وزارت بهداشت مراجعه و اقدامات شست‌وشوی محل گزش و واکسن و سرم دریافت کرده‌اند.
تاریخچه بیماری هاری
ویروس هاری حدود ۲۳۰۰ سال قبل از میلاد شناخته شده است و به نظر می‌رسد سگ، ناقل اصلی این بیماری باشد، دانشمندانی مانند ابوعلی‌سینا، محمدابن زکریای رازی و سید اسماعیل جرجانی بیماری هاری را توصیف و آن‌را شرح داده‌اند، لوئی پاستور درمان ضد هاری و واکسیناسیون را در سال ۱۸۸۵ میلادی ارائه داد؛ در سال ۱۲۹۹ شمسی انستیتو پاستور ایران بنا نهاده شد و امروزه بیش از ۳۰۰ مرکز درمان ضد هاری در کشور به امر درمان هاری مشغول فعالیت است، همچنین بر اساس آمارهای ارائه شده در ایران سالانه بیش از ۱۰۰ هزار نفر به علت گزش حیوانات مشکوک به هاری به ویژه سگ، تحت درمان ضد هاری قرار می‌گیرند.
شیوع ویروس هاری
بیماری هاری در بسیاری از کشورهای جهان وجود دارد و در ایران نیز به شکل بومی یکی از مشکلات مهم بهداشت عمومی به شمار می‌رود، هاری در کشورهایی چون اسکاندیناوی، انگلستان، ایرلند، اسکاتلند، استرالیا و نیوزلند دیده نمی‌شود به عبارتی این عفونت در این کشورها ریشه‌کن شده است، این حالت بیشتر در ارتباط با وضعیت جغرافیایی این کشورها به ویژه محصور بودن آنها به وسیله آب است، اما در کشورهایی مانند ایالات متحده آمریکا، کانادا، اروپا، هند، روسیه، آفریقا و ایران، هاری شایع است، بیشتر حیوانات خونگرم نسبت به این بیماری حساس هستند و انتقال دهندگان اصلی بیماری سگ، گوشتخواران وحشی (به خصوص گرگ و شغال) و همچنین روباه‌ها محسوب می‌شوند.
تخمین زده می‌شود هاری سالانه باعث مرگ ۵۹ هزار انسان در بیش از ۱۵۰ کشور می‌شود که ۹۵ درصد موارد در آفریقا و آسیا رخ می‌دهد، بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، کشور هند عامل ۶۰ درصد از مرگ و میر هاری در آسیا و ۳۵ درصد از مرگ و میرها در جهان است و هاری از طریق خفاش بیشترین موارد بیماری هاری انسانی در قاره آمریکا را تشکیل می‌دهد.
علائم هاری در حیوانات
در هاری خشمگین، حیوانات وحشی ممکن است بسیار تهاجمی و تحریک‌پذیر باشند، گاز بگیرند یا ولع خوردن چیزهای غیرخوردنی مانند سنگ و آشغال از خود نشان بدهند و آب دهانشان زیاد و سرازیر است، در هاری بی‌حس، حیوان وحشی ممکن است آرام و ضعیف به نظر برسد و انگار هیچ ترسی از انسان‌ها ندارد.
علائم دیگری نیز در هاری وجود دارد، به عنوان مثال حیوان مست یا بی‌نهایت سست و شُل به نظر می‌رسد و تلوتلو می‌خورد، فلج می‌شود و انگار تعادلی ندارد، اما بیشتر این علائم می‌توانند نشانگر بیماری‌های دیگری مانند مسمومیت با سرب یا کج‌خلقی نیز باشند.
هاری چگونه منتقل می‌شود؟
انتقال هاری از راه گزش
این راه انتقال در بین حیوانات اتفاق می‌افتد و ویروس می‌تواند سبب ایجاد بیماری شود، بزاق حاوی ویروس حیوان مبتلا به هاری از طریق سوراخ‌هایی که هنگام گزش در پوست و عضلات ایجاد می‌شود سبب تزریق ویروس به بدن قربانی می‌شود، عامل بیماری هاری قادر به عبور از پوست سالم نیست، اما ریختن ترشحات بزاقی دام آلوده روی خراش‌های دست سبب هاری می‌شود.
در گربه‌سانان نیز از طریق کشیدن پنجول ممکن است این بیماری منتقل شود.، درصدی آلودگی برای ترشحات حیوان هار در غدد اشکی، بزاق، خلط و ترشحات بینی بوده است و تاکنون وجود ویروس هاری در خون و مدفوع حیوان هار گزارش نشده است.
انتقال هاری از راه‌های غیرگزش
۱- انتقال از راه پوست
بیماری هاری از راه پوست سالم قابل سرایت نیست، اما اگر کوچک‌ترین خراش یا زخمی در پوست وجود داشته باشد قابل انتقال خواهد بود.
۲- انتقال از راه مخاطات
انتقال بیماری از راه مخاطات امکان پذیر است، بنابراین سگ‌ها و گربه‌های به ظاهر سالم در اواخر دوره کمون بیماری می‌توانند از طریق لیسیدن لب، چشم و بینی کودکانی که با آنها بازی می‌کنند صاحبان خود را به بیماری هاری مبتلا کنند.
۳- انتقال از راه تنفس
راه دیگر انتقال از طریق استنشاق ذرات آلوده یا آئروسل‌ها است، ابتلاء به هاری از طریق استنشاق، در شرایطی عارض می‌شود که غلظت ویروس در هوا به حد بسیار بالایی برسد تا شرایط برای سرایت بیماری مهیا شود وگرنه آلودگی از این راه در شرایط عادی آزمایشگاه‌های هاری بسیار ضعیف و توسط عده‌ای از دانشمندان تأیید نشده است.
۴- انتقال از راه پیوند اعضا
ویروس هاری در سلول‌های طحال، کلیه، پانکراس و مایعات بدن شخص هار نیز پخش شده است، همچنین انتقال ویروس هاری در اثر پیوند قرنیه چشم گزارش شده است که موجب مرگ شده است.
۵- انتقال از راه دستگاه گوارش
انتقال از این راه بعید است، اما حیوان گوشت خوار ممکن است به ندرت از طریق خوردن لاشه حیوان‌های مرده در اثر ابتلاء به هاری، به این بیماری مبتلا شود، به هر حال باید از خوردن گوشت و فرآورده‌های دام‌های مبتلا به هاری خودداری کرد.
علائم هاری در انسان
در بیماری هاری به دوره بین گاز گرفتگی و شروع علائم، دوره کمون یا نهفتگی گفته می‌شود که چهار تا ۱۲ هفته طول می‌کشد تا پس از آلوده شدن فرد، علائم هاری در او ظاهر شود، با این حال، دوره کمون می‌تواند از چند روز تا شش سال هم باشد.
شروع اولیه هاری با علائم شبیه آنفلوآنزا شروع می‌شود، از جمله:
- تب
- ضعف عضلانی
- مور مور شدن
- همچنین ممکن است در محل گاز گرفتگی احساس سوزش کنید.
با ادامه حمله ویروس به سیستم عصبی مرکزی، دو نوع بیماری مختلف ایجاد می‌شود.
الف) هاری خشمگین
افراد آلوده‌ای که به هاری خشمگین مبتلا می‌شوند، بیش فعال و تحریک پذیر خواهند بود و ممکن است رفتارهای نامنظمی از خود بروز دهند، علائم دیگر عبارتند از:
- بی‌خوابی
- اضطراب
- گیجی
- تحریک پذیری
- توهم
- ترشح زیاد بزاق
- مشکلات بلع
- ترس از آب
ب) هاری ساکت (فلجی)
این نوع هاری مدت زمان بیشتری طول می‌کشد، اما اثرات آن به همان شدت است، افراد آلوده به آرامی فلج می‌شوند، سرانجام به کما می‌روند و جان خود را از دست می‌دهند، طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، ۳۰ درصد موارد هاری از نوع ساکت است.
چه تست‌هایی برای تشخیص هاری انجام می‌شود؟
- تست بزاق دهان
- بیوپسی پوست
- تست مایع نخاعی
- آزمایش خون
- ام‌آرآی
در صورت حیوان گزیدگی چه باید کرد؟
هرگاه فردی دچار حیوان گزیدگی شود باید در اسرع وقت به مراکز پیشگیری و درمان هاری شهرستان محل سکونت مراجعه کند، این مراکز به صورت ۲۴ ساعته آماده ارائه خدمات به موارد حیوان گزیدگی به صورت رایگان هستند.
نظر شما