به گزارش خبرگزاری ایمنا، پاییز امسال دوران اوج افت و خیزهای حوضه آبخیز زاینده رود بود، از یک سو ذخیره مناسب سد در اواخر آبان بعد از سال‌ها باعث رهاسازی آب برای کشت اول پاییزه شد تا به گفته علیرضا الماسوندی معاون تلفیق شرکت مدیریت منابع آب ایران و سرپرست حوضه آبریز رودخانه زاینده‌رود، کشاورزان با اطمینان خاطر از آب زاینده‌رود استفاده کنند و مشکلات معیشتی و تولید کشاورزان به حداقل برسد و از سوی دیگر زمزمه‌های پیشرفت طرح انتقال آب از دریای عمان و بخشی از طرح احیای رودخانه زاینده‌رود مطرح شد که قرار است با اجرای مرحله نخست آن، برداشت آب از زاینده‌رود توسط صنایع قطع شده و در مرحله دوم علاوه بر آب صنایع، مازاد آب در بخش آشامیدنی، کشاورزی و حقابه محیط زیست به مصرف برسد.
عملیات اجرایی مرحله نخست این پروژه مهر ۱۴۰۱ در دولت سیزدهم آغاز شد و پس از پیشرفت در ۲۴ نقطه با حضور ۱۴ پیمانکار، عملیات اجرای گام دوم طرح انتقال آب از دریای عمان به استان اصفهان در مهرماه با حضور رئیس‌جمهور در اصفهان کلید خورد.
در میانه‌های فصل پاییز، دفتر منطقه‌ای مدیریت یکپارچه حوضه آبریز زاینده‌رود افتتاح شد و علیرضا الماسوندی؛ رئیس حوضه آبریز زاینده‌رود در آئین آغاز به کار آن اعلام کرد: زاینده‌رود چهار تا پنج سال آینده احیا می‌شود و جریان دائمی آب در آن را شاهد خواهیم بود.
وی از برنامه‌ریزی برای جریان حداقلی آب در تالاب بین‌المللی گاوخونی در این بازه زمانی خبر داد و اظهار کرد: ۳۰۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی، آب آشامیدنی چند استان، نیاز محیط زیست و صنایع بزرگ از این حوضه آبریز استفاده می‌کنند بنابراین اهمیت آن هر روز بیشتر مشخص می‌شود.
رئیس حوضه آبریز زاینده‌رود تأمین آب از دریای عمان به استان اصفهان و طرح‌های دیگر را در حال انجام دانست و گفت: توسعه بارگذاری که استفاده بیشتر از منابع آب در این منطقه را به دنبال داشته باشد، نخواهیم داشت؛ همچنین به دنبال تعادل بخشی مصارف و منابع خواهیم بود.
افتتاح بزرگترین طرح آبرسانی چهارمحال بعد از یک دهه و نیم
روز بعد و در آخرین روزهای آبان، طرح آبرسانی بن- بروجن (آبرسانی به نیمی از جمعیت استان چهارمحال و بختیاری) در دومین دور سفر رئیس‌جمهوری به این استان و پس از گذشت نزدیک به ۱۵ سال به بهره‌برداری رسید که بر اساس آن قرار است سالانه بیش از ۴۰ میلیون مترمکعب آب از حوضه آبریز زاینده‌رود با طی مسافتی به طول ۱۲۸ کیلومتر به حوضه آبریز کارون انتقال داده شود.
اجرا و تکمیل این طرح آبرسانی بارها با مخالفت و انتقاد مردم و مسئولان اصفهان روبه‌رو شده و عقب افتاده بود زیرا بهره‌برداران آب در پایین دست رودخانه زاینده‌رود بر این باورند که پیش از بهره‌برداری از طرح آبرسانی بن - بروجن باید تکلیف رودخانه زاینده‌رود روشن می‌شد.
بلافاصله استاندار اصفهان و معاونان وی برای بیان مطالبات مردم استان اصفهان در حوزه آب و احیای زاینده‌رود به تهران سفر و با وزیر کشور دیدار و گفتگو کردند، پس از ارائه مجدد مشکلات، چالش‌ها، راهکارهای عملیاتی و تشریح بحران‌های حوزه زاینده‌رود در این نشست قرار شد احمد وحیدی؛ وزیر کشور به همراه علی اکبر محرابیان؛ وزیر نیرو به اصفهان سفر کنند.
مأموریت پیدا کردن راهکار برای مطالبات اصفهان
پیگیری مطالبات اصفهان درباره احیای زاینده‌رود باعث شد که در بیست‌وهفتم آبان وزیر کشور و وزیر نیرو به اصفهان سفر کنند.
احمد وحیدی؛ وزیر کشور در نشست هم اندیشی مسائل زاینده‌رود با جمعی از کشاورزان، متخصصان حوزه آب و مسئولان استان اظهار کرد: رئیس جمهور حساسیت بسیاری بر مساله آب اصفهان دارد و پروژه‌ها در این حوزه با قدرت دنبال خواهد شد، از خدا می‌خواهیم که به مردم اصفهان خدمت کنیم، آیت الله رئیسی به مردم اصفهان سلام رساندند و خواستار رفع دغدغه‌های مردم اصفهان شدند.
وی با تاکید بر اینکه طرح آبی بن- بروجن جز برای مصرف آشامیدنی استفاده نمی‌شود و بارگذاری اضافه‌ای بر زاینده رود انجام نشده است، گفت: هیچ نگرانی برای مردم استان اصفهان وجود ندارد و پروژه‌ای که منجر به کاهش سهم مردم استان شود اجرا نشده است، دولت و رئیس جمهوری به ما مأموریت دادند که سخنان کشاورزان و مطالبه گران اصفهان را بشنویم و راهکارها را در نظر بگیریم.
رفع بخش قابل توجهی از ناترازی‌های آبی
علی اکبر محرابیان؛ وزیر نیرو نیز به عنوان مهمان دیگر نشست «بررسی مسائل حوضه آبریز زاینده‌رود» از پیش‌بینی سه پمپاژ قوی در پروژه سد و تونل کوهرنگ سه خبر داد و گفت: امیدواریم پمپاژ پروژه کوهرنگ ۳ به سمت زاینده رود از فصل بارشی امسال و جاری شدن روان آب‌ها آغاز شود.
وی با اشاره به آغاز مطالعات درباره ساختگاه سد کوهرنگ ۳ اطمینان داد: نتایج این مطالعات نشان داد که این سد مشکلی ندارد و پیمانکار پروژه هم پای کار است و می‌توانیم عملیات اجرایی آن را هر چه سریع‌تر آغاز کنیم.
وزیر نیرو با بیان اینکه اگر هر سه ایستگاه پمپاژ این طرح فعال شود می‌تواند ۶۰ درصد حقابه آن را منتقل کند، خاطرنشان کرد: منابع مالی خوبی را برای این طرح در نظر گرفتیم تا بتوانیم در حداقل زمان آن را فعال کنیم و از مردم می‌خواهیم که در پیشبرد این پروژه به ما اعتماد کنند.
محرابیان با اشاره به انجام مطالعات جدیدی درباره ایجاد ساختگاه سد در سرشاخه‌های داخل استان اصفهان ادامه داد: ساختگاهی با وضعیت منابع آب مناسب در داخل این استان پیدا شده است که می‌تواند کسری منابع موجود را تأمین کند در صورتی که این مطالعات مثبت باشد می‌توانیم امیدوار باشیم سدی در استان اصفهان خواهیم داشت که بخش قابل توجهی از ناترازی‌ها را با مدیریت استان برطرف می‌کند.
۱۰ میلیون متر مکعب از برنامه منحرف نشدیم
وی با اشاره به جلسه‌ای که آبان سال ۱۴۰۰ با نمایندگان کشاورزان در اصفهان داشت، یادآور شد: در این جلسه پنج موضوع مهم مطرح شد که شامل اعتراض به چگونگی تقسیم آب بین کشاورزی و صنعت، تبعیض در بالادست، میان دست و پایین دست حوضه زاینده‌رود، چگونگی مصارف آب آشامیدنی در سه استان اصفهان، یزد و چهارمحال و بختیاری، فعال نبودن برخی از طرح‌های آبرسانی و فقدان برنامه منسجم، شفاف و مشخص و تراز منابع و مصارف بود.
وزیر نیرو از پیش‌بینی دو راهکار برای حل هر یک از این مسائل خبر داد و گفت: نخست باید برنامه مشخصی برای هر یک از آنها داشته باشیم و دوم اینکه اقدام مشخص سازه‌ای یا مدیریتی برای آن انجام شود که در گام نخست، برنامه حوضه آبریز زاینده رود بمنظور ایجاد تعادل بین منابع و مصارف تصویب شد.
وی گام دوم را شامل سه اصل شفافیت، عدالت و قانونگرایی در برنامه‌ها اعلام کرد و افزود: عدالت حکم می‌کند که برداشت در هر نقطه از این حوضه، متناسب با تخصیص و بر اساس عدالت باشد به همین دلیل استفاده از فناوری‌های جدید، کنتورهای هوشمند و دیسپاچینگ ملی در دستور کار قرار گرفت که به طور هفتگی برای زاینده‌رود جلسه برگزار کردیم و حتی ۱۰ میلیون متر مکعب از برنامه خود منحرف نشدیم و عده‌ای برای تخصیص آب بیشتر به ما مراجعه کردند اما قبول نکردیم.
اجرای پله به پله انتقال آب دریا، آب جنوب اصفهان و کوهرنگ سه
وی اجرای طرح «سد خِرسان» را یکی از اقدامات سازه‌ای جدید معرفی و اظهار کرد: بخش‌هایی از این پروژه به صورت شبانه روزی فعال است و برای تأمین مالی آن از اعتبارات ایران در چین و به صورت گشایش ال‌سی اقدام شد.
به گفته محرابیان سهم هر فرد از منابع آب تجدیدپذیر کشور از ۶ هزار و ۵۰۰ متر مکعب در ۴۰ سال گذشته به یک هزار و ۲۰۰ متر مکعب در زمان حاضر کاهش یافته که رشد جمعیت، کاهش بارش‌ها و افزایش شدید مؤلفه‌های اقتصادی، کشاورزی و صنعتی از جمله دلایل پیدایش این وضعیت است.
وی مسائل و مشکلات حوضه آبریز زاینده رود را قابل حل توصیف کرد و ادامه داد: می‌توانیم به نقطه‌ای برسیم که ناترازی در این حوضه برطرف شود برای همه طرح‌ها مانند انتقال آب دریا، آب جنوب اصفهان و کوهرنگ سه برنامه‌ریزی کردیم و پله به پله پیش می‌رویم، با مدیریت صورت گرفته سال به سال وضعیت بهتر خواهد شد و می‌توانید برای سخنان ما و زمان اجرا شدن برنامه‌ها و طرح‌ها، شمارشگر بگذارید.
آغاز پُمپاژ آب از کوهرنگ ۳ در آینده‌ای نزدیک
وزیر کشور با بیان اینکه مسائل آب اصفهان به طور پیوسته و مُستمر مورد توجه مسؤولان قرار دارد، افزود: در این زمینه پُمپاژ آب از کوهرنگ ۳ با فوریت در آینده‌ای نزدیک اجرا می‌شود، همچنانکه سد خرسان نیز با پیش بینی منابع مالی قابل توجه و بر اساس اعلام مسئول پروژه تا پایان ۱۴۰۴ راه‌اندازی خواهد شد.
وی تصریح کرد: در کنار این پروژه‌ها؛ طرح انتقال آب از دریای عمان به فلات مرکزی نیز ۵۰۰ کیلومتر پیشرفت داشته است که نسبت به مدت زمان پیش بینی شده از سرعت مناسب برخوردار است.
رویایی به درازای یک ربع قرن
عملیات اجرایی تونل سوم کوهرنگ در سال ۱۳۷۷ با هدف تأمین آب به میزان حدود ۲۵۵ میلیون مترمکعب در سال برای تأمین بخشی از کمبود آب منطقه مرکزی ایران آغاز شد.
قرارداد ساخت سد تونل سوم کوهرنگ نیز در سال ۱۳۸۹ بسته شد و قرار بود سال ۹۳ به بهره برداری برسد اما این پروژه در زمان اجرا با مشکلات فراوانی روبه‌رو شد. عملیات ساخت تونل سوم کوهرنگ با وجود همه این چالش‌ها ادامه یافت اما اجرای سد مخزنی این تونل در چند سال اخیر به مسؤولان امر به دلیل مشکلاتی از جمله منابع مالی متوقف مانده بود که نیاز به عزم مسئولان ملی برای تکمیل آن داشت.
خروج مهمترین پروژه انتقال آب به زاینده‌رود از بن بست
در تابستان سال ۱۳۹۹ مسعود میرمحمد صادقی؛ مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اصفهان پیشرفت فیزیکی سد کوهرنگ ۳ را حدود ۴۶ درصد اعلام کرد و گفت: عملیات ساخت این سد ۲ قوسی به ارتفاع ۱۲۰ متر تا ۲ سال آینده به اتمام خواهد رسید.
وی این طرح را مهمترین پروژه انتقال آب به حوضه آبریز زاینده رود توصیف کرد و ادامه داد: طول این تونل به علاوه دسترسی آن ۲۴ کیلومتر است در سال قبل و امسال به صورت موقت در این تونل حدود ۵۰ میلیون مترمکعب پمپاژ آب انجام شد و با توجه به ویژگی سدهای بتنی می‌توان آن را قبل از اتمام آبگیری کرد و پس از آن به بهره برداری رساند.
و سرانجام آغاز پمپاژ آب از کوهرنگ سه
شمارش معکوس برای اجرای وعده‌های وزرای نیرو و کشور در حالی رو به پایان بود که در پانزدهم بهمن مهران زینلیان؛ معاون استاندار اصفهان از آغاز پُمپاژ پروژه کوهرنگ سه از مهمترین طرح‌های آبی اصفهان طبق وعده وزیر نیرو خبر داد و گفت: با این طرح بخشی از اضافه مصارفی که بر حوضه آبریز زاینده رود تحمیل شده است جبران خواهد شد.
وی کوهرنگ ۳ را یکی از پروژه‌های بر زمین مانده و مطالبه دیرین مردم استان اصفهان دانست و افزود: این پروژه که مصوبات بالادستی متعددی نیز دارد، سال‌ها بلاتکلیف مانده بود، اجرای این پروژه مورد تأکید رهبر معظم انقلاب نیز بوده است بنابراین از ابتدای دولت سیزدهم و آغاز به کار مدیریت استان جلسات متعددی برگزار شد تا این مطالبه بحق مردم اصفهان محقق شود.
معاون استاندار اصفهان افزود: با پیگیری جدی و پس از سفر وزیران نیرو و کشور در ماه‌های گذشته به اصفهان، مقرر شد تا پمپاژ کوهرنگ سه به زودی آغاز شود که پمپاژ آب در کوهرنگ سه مدتی است که شروع شده و اکنون به وضعیت پایدار رسیده است، پمپاژ متناسب با آوردِ رودخانه زاینده‌رود و بر اساس ملاحظات زیست محیطی متغیر خواهد بود.
وی با اشاره به همکاری مدیران دو استان همجوار در اجرای این طرح تصریح کرد: اگرچه آب زیادی در حال حاضر در دسترس نیست و بخشی هم آب مورد نیاز استان چهارمحال و بختیاری را تأمین می‌کند اما بر این باوریم این آب باید به حوضه زاینده‌رود اضافه می‌شد که اتفاق افتاد.
پیشرفت ۵۰ درصدی انتقال آب دریا ظرف یک و نیم سال
زینلیان از پیشرفت ۵۰ درصدی طرح تأمین آب استان از دریای جنوب کشور نیز ظرف مدت یک سال و نیم خبر داد و گفت: این پروژه بر اساس برنامه اولیه قرار بود هفت تا ۱۱ سال به درازا بکشد اما با پیگیری مسؤولان استان، تاکنون ۵۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است.
طرح‌های بلند مدت و کوتاه مدت انتقال آب، حفظ منابع آبی و کاهش هدر رفت‌ها برای برون رفت از مشکلات در حوضه آبریز زاینده‌رود قدمت چند دهه‌ای دارند از جمله طرح ۹ ماده‌ای احیای حوضه آبریز زاینده‌رود، سد و تونل سوم کوهرنگ، طرح سامانه دوم آبرسانی اصفهان و طرح انتقال آب بهشت آباد که با وجود نیاز شدید چند استان به تأمین آب هر بار برای مدتی به جریان افتاده و متوقف شده‌اند.
وابستگی آب شرب میلیون‌ها نفر به زنده‌رود
در دهه‌های گذشته جمعیت حوضه زاینده رود رشد قابل توجهی یافته و آمار نشان می‌دهد در نیم قرن اخیر جمعیت این حوضه بیش از سه برابر شده که در کنار محدودیت منابع آب موجب شده تا سرانه آب تجدیدپذیر حوضه به کمتر از یک هزار متر مکعب کاهش یابد در حالی که سرانه آب تجدیدپذیر کشور به کمتر از یک هزار و ۷۰۰ متر مکعب به ازای هر نفر کاهش رسیده است.
از سوی دیگر حوضه آبی زاینده‌رود، به دلیل اجرای طرح‌های انتقال (ورودی و خروجی) استان‌های خوزستان، فارس، یزد و کهگیلویه و بویراحمد را در بر می‌گیرد بنابراین اجرای طرح انتقال آب بهشت‌آباد در کنار مدیریت مصرف بهینه آب برای منطقه مرکزی ایران ضروری است، زیرا نگاهی به منطقه مرکزی ایران و میزان منابع آبی در دسترس آن نشان می‌دهد که طرح‌هایی مانند انتقال آب بهشت آباد نیز باید با جدیت دنبال و اجرا شوند زیرا ثمره آن تنها برای یک شهر و استان نیست و منطقه وسیعی را شامل می‌شود.
نظر شما