به گزارش خبرگزاری ایمنا، برخلاف ساختار موجی بعضی از الگوهای دورپیوندی، نوسان اطلس شمالی یا به اختصار نائو یک دو قطبی شمالی-جنوبی است که با بی‌هنجاری هم‌زمان و با فاز مخالف بعضی کمیت‌های هواشناختی در نواحی جنب حاره‌ای و شمال اقیانوس اطلس مشخص می‌شود، این نوسان به باز توزیع جرم هوا، بین منطقه قطب شمال و نواحی جنب حاره‌ای اقیانوس اطلس اشاره دارد و دارای دو فاز مثبت و منفی است به طوری که گذار این نوسان از یک فاز به فاز دیگر سبب تغییرات بزرگی در مناطق هم‌جوار آن خواهد شد، روش یکسانی وجود ندارد.
بر اساس تحقیقات کارشناسان و صاحبنظران؛ یکی از نائو برای تعریف این روش‌ها که از نظر مفهومی نیز ساده است، استفاده از نقشه‌های همبستگی تک‌نقطه‌ای است، در این روش، نائو با مناطقی که بیشینه همبستگی منفی در حوزه اقیانوس اطلس شمالی با یکدیگر دارند، تعریف می‌شود، در فاز مثبت این نوسان، فشار سطحی بیش از میانگین در جنوب عرض ۵۵ درجه شمالی و یک کم‌فشار بی‌هنجار در ناحیه وسیعی در اطراف قطب شمال، سبب تشدید گرادیان نصف‌النهاری فشار خواهد شد که بیشترین دامنه بی‌هنجاری‌های آن در اطراف جزیره ایسلند و شبه‌جزیره ایبریا رخ می‌دهد، همراه با جریان‌های نائو فاز مثبت سطحی غربی قوی‌تر از میانگین در عرض‌های میانی اقیانوس اطلس به سمت اروپا، جریان بی‌هنجار جنوبی در شرق ایالات متحد آمریکا و جریان بی‌هنجار شمالی در نواحی قطبی کانادا و مدیترانه است.
طبق نظر متخصصان امر؛ بیشتر بررسی مربوط به نائو در زمستان نیمکره شمالی، که جو به لحاظ دینامیکی و رشد پریشیدگی‌ها بسیار فعال و دارای بیشینه دامنه است، تمرکز دارد. هنگامی که شاخص نائو مثبت است، تقویت شارهای غربی روی اقیانوس اطلس در فصل زمستان سبب جابه‌جایی هوای نسبتاً گرم و مرطوب اقیانوس اطلس روی اروپا و مناطق دورتر در پایین دست آن می‌شود، در همین زمان بادهای قوی شمالی، هوای سرد را روی گرینلند و شمال شرق کانادا منتقل می‌کنند و سبب کاهش دمای سطحی و دمای سطح دریا در شمال شرق اقیانوس اطلس می‌شوند، در همین مرحله دمای کمتر از میانگین در شمال آفریقا و خاورمیانه و بیشتر از میانگین در آمریکای شمالی ناشی از شار ساعت گرد قوی‌تر از میانگین در اطراف مرکز پرارتفاع آزورز مشاهده خواهد شد که مورد توجه بعضی از محققان قرار گرفته است.
بنابراین تغییر در الگوی گردش میانگین روی اقیانوس اطلس شمالی به دلیل نائو با تغییر در شدت و تعداد طوفان‌ها، مسیر حرکت آن‌ها و وضعیت آب و هوای ناشی از آن‌ها همراه است، به‌طور کلی در زمستان‌هایی که فاز نائو مثبت است، مسیر طوفان اطلس به سمت شمال شرق جابه‌جا و فعالیت آن در شمال اروپا تقویت و در نواحی جنوبی تضعیف می‌شود.
با وجود جریان ال‌نینو شانس بارندگی‌های نرمال و بیش از نرمال وجود دارد
احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور با تاکید بر اینکه نوسانات دورپیوند متفاوتی بر بارندگی‌های کشور تأثیر می‌گذارند و بسیاری از آن‌ها نیز تنها در یک بازه زمانی دو هفته‌ای قابل پیش‌بینی هستند، اظهار کرد: اقلیم ایران به‌طور مستقیم تحت تأثیر «ال‌نینو» و «لانینا» قرار نمی‌گیرد و شاخص‌های دیگری نیز می‌توانند بر آن تأثیر گذارند.
وی درباره جریان‌های دورپیوندی که بر بارش‌های زمستانه تأثیر می‌گذارند، گفت: کشور ایران جزو مناطقی است که همبستگی چندان زیادی با جریان دورپیوند ال‌نینو و لانینا (ان‌سو) یا نوسان جنوبی ندارد، این جریانات بر بارش‌ها می‌توانند تأثیرگذار باشند، اما تنها عامل تأثیرگذار نیستند و عوامل بسیار زیادی می‌تواند بر میزان بارندگی‌ها و دمای اقلیم سرزمین ما تأثیر گذارد.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور افزود: به‌طور معمول با وجود جریان ال‌نینو شانس بارندگی‌های نرمال و بیش از نرمال وجود دارد، اما ممکن است همچون شرایطی که در سال جاری رخ داد، عوامل دیگری نیز تأثیرگذار باشند و بر ال‌نینو غلبه کنند که این اتفاق افتاد و پاییز کم بارشی داشتیم.
وی با تاکید بر اینکه دورپیوندهای بسیاری بر بارندگی‌ها تأثیر می‌گذارند، ادامه داد: از جمله این دورپیوندها می‌توان به دوقطبی اقیانوس هند، نوسان اطلس شمالی، شرایط نوسانی در پهنه اقیانوس هند و آرام و مجموعه عوامل دیگر اشاره کرد که اقلیم ما را تحت تأثیر قرار می‌دهند، اگر این دورپیوندها در فاز مناسبی باشند، می‌توانیم بارندگی‌های مناسبی داشته باشیم، اما در بعضی مواقع در فاز منفی قرار می‌گیرند و جریان‌های مثبت را خنثی می‌کنند.
وظیفه تصریح کرد: بسیاری از این دورپیوندها به‌صورت فصلی پیش‌بینی نمی‌شوند و تنها برای بازه زمانی دو هفته‌ای قابل پیش‌بینی هستند و در صورتی که طی آن دو هفته تغییر فازی رخ دهد می‌توانند در فاز مخالف بعضی دورپیوندهای دیگر همچون ال‌نینو قرار گیرند و اثر آن را خنثی کند.
وی گفت: اقلیم سرزمین ما همانند بعضی مناطق دیگر همچون اقیانوس آرام، کشورهای اندونزی، فیلیپین و استرالیا تحت تأثیر ال‌نینو و لانینا قرار نمی‌گیرد، وضعیت بارش این مناطق را می‌توان با احتمال زیادی پیش‌بینی کرد، اما پیش‌بینی‌های منطقه ایران می‌تواند با خطای بیشتری نسبت به مناطق ذکر شده همراه شود.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور با تاکید بر اینکه موضوع جریانات دورپیوند علمی است، افزود: دورپیوندی با عنوان نوسان قطبی با دو فاز مثبت و منفی وجود دارد که طی چند ماه گذشته در فاز خنثی قرار داشته است و اگر فاز آن منفی شود، فعالیت‌های سرد قطب به عرض‌های جنوبی‌تر همچون ایران کشیده می‌شود و هوای سرد را به این مناطق منتقل می‌کند.
وی اظهار کرد: سامانه‌های جوی که عبور می‌کنند می‌توانند فعالیت بیشتری داشته باشند و موجب سرمای هوا و ریزش برف و باران به‌خصوص در ارتفاعات شوند البته این پدیده‌ها حداقل طی بازه زمانی دوهفته‌ای قابل پیش‌بینی می‌شود.
جریان‌های نائو چگونه بر بارش‌ها تأثیر می‌گذارد؟
صادق ضیاییان، رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا کشور با بیان اینکه تأثیرات جریان‌های دور پیوند ثابت نیست و می‌تواند متفاوت باشد، اظهار کرد: در صورتی که جریان نائو در فاز مثبت باشد، موجب بارش‌های مناسب زمستانه در ایران می‌شود.
وی درباره جریان‌های دورپیوندی که وضعیت جوی را در سراسر دنیا تحت تأثیر قرار می‌دهد، گفت: منظور از دور پیوند عوامل اقلیمی و هواشناختی هستند که در یک منطقه از کره زمین رخ می‌دهند و بر نقاط دیگر کره زمین تأثیر مستقیم یا غیرمستقیم دارند.
رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا افزود: تاکنون دانشمندان دورپیوندهای زیادی را کشف کرده‌اند که تعداد آن‌ها به بیش از ۹۰ مورد می‌رسد، بعضی از این دورپیوندها تأثیر منطقه‌ای دارند و بعضی دیگر نیز بخش وسیعی از کره زمین را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
وی اضافه کرد: از معروف‌ترین دورپیوندها می‌توان به نوسان جنوبگان ENSO با دو فاز مشخص لانینا و ال‌نینو اشاره کرد که در اقیانوس آرام و در مناطق استوایی اتفاق می‌افتد و تأثیر خود را بر بخش زیادی از کره زمین می‌گذارد.
ضیاییان تصریح کرد: یکی دیگر از مهم‌ترین دورپیوندها نوسان اطلس شمالی یا NAO است که در اقیانوس اطلس و نیمکره شمالی رخ می‌دهد و برخلاف جریان‌های دورپیوند «ال‌نینو» که نوسان جنوبگان بود و در اقیانوس آرام اتفاق می‌افتاد و یکی از مهم‌ترین دورپیوندها محسوب می‌شود، «نائو» است که بر اثر اختلاف فشار بین منطقه واقع در نزدیکی جزایر «آزورز» و کم فشار ایسلندی ایجاد می‌شود. به لحاظ اقلیمی یک کم‌فشار دائمی روی ایسلند و یک پرفشار دائمی روی جزایر آزورز وجود دارد که شاخص NAO در اثر اختلاف فشار میان آن‌ها تعریف می‌شود.
وی گفت: اگر این اختلاف زیاد باشد، نائوی مثبت و در صورت کم بودن نائوی منفی رخ می‌دهد، در صورتی که اختلاف فشار زیاد باشد، بادهایی بسیار قوی روی اقیانوس اطلس شکل می‌گیرد و به سمت شمال غرب حرکت می‌کند، بنابراین وقتی باد روی اقیانوس اطلس شدید باشد، رطوبت بسیار زیادی را به اروپا به‌ویژه اروپای شمالی منتقل می‌کند و بارش‌های بسیار زیادی را در آن منطقه رقم می‌زند.
رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا افزود: هنگامی که این اختلاف فشار ضعیف باشد، بادها دیگر جهت شمال غربی ندارند و به صورت غربی و ضعیف‌تر هستند، در این صورت شمال اروپا خشک و جنوب اروپا و شمال آفریقا مرطوب خواهد شد و در این شرایط بارش‌های خوبی در جنوب اروپا و شمال آفریقا رخ می‌دهد.
وی تصریح کرد: این جریان‌های دورپیوند بر مناطق بسیار زیادی به‌ویژه بر نیمکره شمالی تأثیر می‌گذارد که بر اساس تحقیقات انجام شده و با بررسی توزیع مکانی بارش در پهنه کشور متوجه می‌شویم که در نائوی مثبت میزان بارش‌ها در کشور بیشتر از فاز منفی است، البته این تأثیرات همیشگی و دائمی نیست.
ضیاییان ادامه داد: این دورپیوندها یکی از صدها عاملی هستند که موجب بارش در کشور می‌شوند و همیشه تاثیرشان یکسان نیست تا با قاطعیت بگوییم موجب افزایش یا کاهش بارندگی‌ها می‌شوند.
وی گفت: جریان «نائو» منطقه‌بندی نشده است که چه نقاطی از کشور و با چه شدتی درگیر آن خواهند شد، اما می‌توان گفت که مثبت بودن فاز آن موجب ایجاد سیستم‌های بارشی بیشتری در کشور می‌شود.
رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا خاطر نشان کرد: با تغییر الگوهای موجود در تراز میانی جو و هم‌زمان با فاز مثبت نائو تعداد سامانه‌های کم فشار در ایران بیشتر می‌شوند. هنگامی که نائو منفی باشد، تعداد سامانه‌های پرفشار در کشور بیشتر می‌شود، جریان دور پیوند «نائو» بیشتر بر بارش‌های زمستانه در ایران تأثیر می‌گذارد و مثبت بودن آن موجب افزایش بارندگی‌ها می‌شود.
کره زمین سال جاری گرم‌ترین بهار، گرم‌ترین تابستان، گرم‌ترین پاییز خود را از زمان ثبت رکوردهای جوی تاکنون دیده است
سحر تاج‌بخش مسلمان، رئیس سازمان هواشناسی کشور اظهار کرد: کره زمین سال جاری گرم‌ترین بهار، گرم‌ترین تابستان، گرم‌ترین پاییز و به‌طور احتمال گرم‌ترین زمستان خود را از زمان ثبت رکوردهای جوی تاکنون دیده است و سال ۲۰۲۳ گرم‌ترین سال زمین است و آنچه بدیهی است، لزوم استفاده از ظرفیت‌های موجود کشور برای برنامه‌ریزی مدیریت منابع آب است، چراکه سناریوهای بلندمدت نشان از پیامدهای منفی زیاد تغییر اقلیم در این حوزه دارد.
وی افزود: گرمایش زمین اثرات و پیامدهای متعددی داشته است، یکی از آن‌ها که در تمام مناطق کره زمین رخ داده و می‌دهد، افزایش رخداد پدیده‌های حدی است، افزایش خشکسالی و طوفان‌های گردوخاک و تغییر نوع بارش‌ها نمونه‌های ملموس از پیامدهای تغییر اقلیم است که در کشور ما نیز مشاهده شده است.
رئیس سازمان هواشناسی کشور ادامه داد: افزایش خشکسالی‌ها در کشور سبب شده است تا منابع آب زیرزمینی به‌شدت برداشت شود و بسیاری از مناطق کشور با چالش فرونشست و پیامدهای آن مواجه شوند.
وی گفت: ممکن است مقادیر بارش در طول سه دهه تغییر نکند، اما تیپ بارش متفاوت می‌شود، تجربه نشان می‌دهد که بیشتر بارش‌های کشور به سمت سیلابی شدن حرکت کرده، اگر چه در کشور مقدار بارش نیز کاهش پیدا کرده است.
نظر شما