به گزارش خبرگزاری ایمنا، فضای مجازی، فضایی است مجازی که به واسطه ابزاری غیرفیزیکی، کارکردی دوگانه دارد و از سویی باعث ارتقای سطح فکری و از سویی دیگر باعث تشویش اذهان عمومی و شست و شوی مغزی می‌شود، تهدیداتی در دو حوزه سخت و نرم وجود دارد که تلاش می‌شود با مجموعه‌ای از سیاست‌ها و اقدامات غیرنظامی به مقابله با آنها بپردازیم تا کاهش آسیب‌پذیری و افزایش پایداری حاصل شود.
تاکنون رویکرد غالب در مطالعات و پژوهش‌های پدافند غیرعامل، تهدیدات سخت مانند حمله نظامی و اقدامات تروریستی بوده است و از این رو آنچه بیشتر به عنوان مؤلفه مورد تهدید مطرح می‌شده، فضای انسان ساخت و مراکز و تأسیسات حیاتی، حساس و مهمی بوده است که وظیفه خدمات‌رسانی به جامعه را بر عهده داشته است.
در این چارچوب بیشتر پژوهش‌های صورت گرفته در حوزه فنی مهندسی، برنامه‌ریزی شهری، معماری و شهرسازی و هدف اصلی این نوع پژوهش‌ها این بوده است که با رعایت اصول پدافند غیرعامل همچون استتار، اختفا، پوشش و مقاوم‌سازی، مراکز و تأسیسات شهری، حیاتی، حساس و مهم از گزند حملات نظامی و تروریستی دشمن محفوظ بماند.
امروزه تهدیدات جدیدی در قالب جنگ نرم متوجه افراد، جامعه، نظام سیاسی و حکومت است که بدون استفاده از شیوه‌ها و تجهیزات خشن سنتی و نظامی، با پیچیده‌ترین و ظریف‌ترین روش‌ها و با کمک ابزارهای مدرنی چون ماهواره و اینترنت به تخریب و تهدید می‌پردازند.
پدافند سایبری چیست؟
کامران شماعی، دکترای جغرافیای سیاسی اظهار کرد: در بین اصطلاحات حوزه فضای سایبری ۱۰ کلیدواژه مهم ستیز، حمله، پاتک، اقدام متقابل، پدافند، دفاع، توانایی دفاع، تهاجم، بهره‌کشی و بازدارندگی یا پیشگیری سایبری بسیار مورد توجه قرار دارد.
وی افزود: ستیز به حملات سایبری که توسط مهاجمان دولتی و نظامی علیه زیرساخت‌های سایبری در رابطه با مبارزه با دولت باشد، گفته می‌شود و منظور از حملات سایبری استفاده تهاجمی از سلاح‌های اینترنتی برای صدمه زدن به هدف تعیین شده است.
این دکترای جغرافیای سیاسی تصریح کرد: طبق استاندارد ناتو، حملات شبکه کامپیوتری از جمله اختلال، تفکر و کاهش یا از بین بردن اطلاعات می‌تواند نوعی از حمله سایبری و در بین این موارد، پاتک سایبری ممکن است نامتقارن باشد.
وی ادامه داد: نوع حمله توسط نوع سلاح تعریف می‌شود و به‌کارگیری توانایی و دفاعی سایبری خاص برای منحرف کردن یا تغییر مسیر حملات سایبری نیز در این حوزه تحت عنوان اقدام متقابل تعریف می‌شود.
شماعی گفت: قابلیت‌های سازمان‌یافته برای حفاظت در برابر کاهش اثرات و صدمات حملات سایبری و بازیابی سریع خرابی‌ها و اقدامات دفاعی صورت گرفته توسط یک کشور یا حزب برای حفاظت از منابع خود در پیش‌بینی از حمله به عنوان پدافند سایبری شناخته می‌شود و در این حوزه دو واژه پدافند غیرعامل و پدافند عامل مورد توجه قرار می‌گیرد.
وی اضافه کرد: پدافند غیرعامل در واقع دفاعی مؤثر است که به طور خودکار در سیستم‌های الکترونیک به طور معمول براساس تشخیص نفوذ، گزارش، بهبود و خنثی‌سازی انجام می‌شود و پدافند عامل، توانایی برای جذب ابزار یک جمله که ممکن است یک استراتژی دفاعی مؤثر باشد.
این دکترای جغرافیای سیاسی افزود: توانایی مؤثر محافظت یا دفع در برابر استثمار و یا حمله سایبری که ممکن است به عنوان یک عامل بازدارنده سایبری مورد استفاده قرار گیرد، تحت عنوان دفاع سایبری شناخته می‌شود.
وی ادامه داد: بهره‌کشی سایبری به منظور استفاده از فرصت‌ها در فضای مجازی برای رسیدن به یک هدف است که این فرصت می‌تواند با قدرتی که در مهاجم وجود دارد یا با استفاده از آسیب‌پذیری‌های دشمن رخ دهد؛ توانایی برای شروع یک حمله سایبری که ممکن است به عنوان یک عامل بازدارنده سایبری مورد استفاده قرار گیرد.
دادستان‌ها بر اجرای قانون سازمان پدافند غیرعامل نظارت کنند
حجت‌الاسلام محمد موحدی، دادستان کل کشور، پدافند غیرعامل را از ضروریات کشور دانست و اظهار کرد: اینکه ما در تقویم خود هفته‌ای را به این موضوع اختصاص داده‌ایم نشان‌دهنده اهمیت وجود این سازمان است.
وی با اشاره به فرموده مقام معظم رهبری در خصوص پدافند غیرعامل افزود: همانطور که رهبر انقلاب فرموده‌اند، پدافند غیرعامل یک اصل برای همیشه است و نباید با هیچ بهانه و توجیهی متوقف شود؛ لذا هشتم آبان سالروز فرمان مقام معظم رهبری برای تشکیل کمیته دائمی پدافند غیرعامل است و این روز در تقویم رسمی کشور نیز با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی بنام روز پدافند غیرعامل نام گذاری شده است.
دادستان کل کشور با بیان اینکه ذات اقدامات این سازمان پیشگیرانه است، گفت: تکالیف سازمان پدافند و دادستانی کل در موضوع پیشگیری یک تکلیف واحد است، ما به دنبال پیشگیری از وقوع جرم و آسیب‌های اجتماعی هستیم و سازمان پدافند غیرعامل به دنبال پیشگیری و مقابله با تهدیدات دشمن در ابعاد مختلف است.
وی با اشاره به قانون جدیدالتصویب در خصوص سازمان پدافند غیرعامل ادامه داد: براساس قانون تشکیل سازمان پدافند غیرعامل کشور که در شهریورماه سال جاری تصویب و ابلاغ شده است، تمام دستگاه‌ها موظف هستند نسبت به انجام تکالیف خود اهتمام بیشتری داشته باشند.
دانش و آگاهی مردم و مسئولان باید در خصوص پدافند غیرعامل افزایش یابد
حجت‌الاسلام موحدی خاطرنشان کرد: یکی از کارهای مهمی که باید سازمان پدافند غیرعامل دنبال کند، ارتقا و افزایش آگاهی‌های عمومی مردم درباره کارکرد و اهمیت پدافند غیرعامل است، مردم کشور ما در جایی که اقناع و توجیه شده باشند همکاری و هم‌افزایی بسیار خوبی برای دنبال کردن برنامه‌های نظام خواهند داشت و باید با استفاده از اطلاع‌رسانی اصولی، شفاف‌سازی و اجرای برنامه‌های مختلف فرهنگی اهمیت پدافند غیرعامل برای مردم روشن شده و از ظرفیت‌های مردمی برای پیگیری اهداف سازمان استفاده کرد.
وی ادامه داد: این مسئله از آن میزان اهمیتی برخوردار است که شاید بتوان در کتب درسی مقاطع مختلف تحصیلی هم به این موضوع پرداخته شود، باید نسل جوان و نوجوان با ابعاد مختلف پدافند غیرعامل آشنا شوند و آموزش‌های مناسب را کسب کنند.
دادستان کل کشور تشریح و تبیین موضوع پدافند غیرعامل را برای مدیران و مسئولان ضروری دانست و گفت: از زمان پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون دشمن هیچگاه از دشمنی با ملت ایران دست بر نداشته و به دنبال ضربه زدن به کشور بوده؛ لذا تبیین و تشریح جایگاه پدافند غیرعامل برای مسئولان و مدیران کشوری یک ضرورت دائمی است.
وی با تاکید بر ایجاد حساسیت برای همه مردم و مسئولان اضافه کرد: در وهله اول مسئولان و در وهله دوم مردم باید نسبت به این موضوع حساس شوند و این کار بر عهده مدیران سازمان پدافند غیرعامل است، همه دستگاه‌های کشور، وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و بخش‌های مختلف کشور باید نسبت به تهدیدات دشمن به ویژه تهدیدات نوین آشنا شوند و اقدامات پیشگیرانه را با سرعت در دستور کار قرار داده و تهدیدات را به فرصت تبدیل کند.
سازمان پدافند غیرعامل به پشتوانه قانون در حال فعالیت است
حجت‌الاسلام موحدی با تاکید بر اینکه سازمان پدافند غیرعامل به پشتوانه قانون در حال فعالیت است، گفت: یکی از وظایف قوه قضائیه نظارت بر اجرای قانون است و ما از دستگاه‌های مختلف این موضوع را مطالبه خواهیم کرد، دادستان‌های ما موظف هستند اجرای این قانون را پیگیری و بر اجرای درست آن نظارت کنند.
وی عنوان کرد: یکی از تکالیف ما در دادستانی کل کشور صیانت از حقوق عامه است و در موضوعاتی که حقوق عامه مطرح باشد پیگیری و مطالبه خواهیم کرد که دستگاه‌های مختلف تکالیف خود را در امر پدافند غیرعامل دنبال کنند.
دادستان کل کشور با قدردانی از خدمات و برنامه‌های صورت گرفته از سوی سازمان پدافند غیرعامل ادامه داد: در راستای عمل به وظایف خود و به منظور صیانت از حقوق عامه مردم در کنار سازمان پدافند غیرعامل است و از اقدامات صورت گرفته در جهت تأمین یک امنیت پایدار و در مقابله با تهدیدات دشمن حمایت خواهیم کرد.
هر ثانیه یک تهدید سایبری علیه ایران اتفاق می‌افتد
سردار منصور سعد، معاون حقوقی سازمان پدافند غیر عامل کشور، اظهار کرد: کشور ایران به دلایل مختلفی چون موقعیت ژئوپلیتیک، حلقه وصل شرق و غرب دنیا، انبوه نعمت‌های خدادادی و منابع انرژی مهم، قدرت نفوذ انقلاب در جهان همواره مورد توجه دنیا خاصه مستکبران باشد و از این بابت تهدید دشمنان علیه ایران در طول تاریخ جاری بوده است.
وی با بیان اینکه کشور ایران فصل مشترک همه افرادی است که در این مرز و بوم زندگی می‌کنند، افزود: بر این اساس در قبال کشور خود مسئول هستیم؛ در واقع مردم نباید نسبت به سرنوشت کشور بی‌تفاوت باشند.
معاون حقوقی سازمان پدافند غیر عامل کشور با اشاره به اینکه ایران جزو چند کشور اول جهان از لحاظ حوادث طبیعی چون زلزله است، گفت: حوادث خطرآفرین انسان‌ساز که منشأ آنها دشمنان هستند، مدنظر سازمان پدافند غیرعامل است که در این بین تهدیدات سایبری در رأس آن قرار دارد.
وی با بیان اینکه نباید کشورمان در برابر تهدیدها آسیب ببیند، تصریح کرد: تهدیدات سایبری امروز بزرگترین تهدید علیه ایران است که در صورت تحقق می‌تواند کشور ایران را چون دیگر کشورهای جهان فلج کند.
سعد تاکید کرد: براساس آخرین آمارها، امروز در هر ثانیه یک حمله سایبری به ایران می‌شود که اغلب آنها خنثی می‌شود؛ از گذشته تاکنون یک سرباز برای جنگیدن در برابر تهدیدات دشمنان هم به سلاح تهاجمی همچون شمشیر و هم سلاح دفاعی چون زره برای محافظت از اندام‌های حیاتی و حساس نیاز دارد.
وی اظهار کرد: امروزه به شمشیر در دست سرباز «دفاع عامل» و به زره «پدافند غیرعامل» می‌گوئیم، نیروهای مسلح، انواع موشک‌ها، قدرت بی‌نظیر پهپادی، نیروهای دریایی و پدافند هوایی، شمشیر برنده این نظام و کشور در برابر دشمنان است.
معاون حقوقی سازمان پدافند غیر عامل کشور با بیان اینکه زره ایران همان پدافند غیرعامل در برابر دشمنان است که باید برای محافظت از کشور ایجاد شود، گفت: پدافند غیرعامل باید اقدامات و پیش‌بینی‌هایی داشته باشد تا سرمایه‌ها، دارایی‌ها، نقاط حساس و مراکز حیاتی ایران از حمله و تهدید دشمن مورد محافظت قرار گیرد.
وی تصریح کرد: امروز برای محافظت و حراست از جان و مال مردم در کشور، قرارگاه‌های متعددی چون قرارگاه پرتویی، کالبدی، شیمیایی، زیستی و هسته‌ای زده‌ایم تا در مقابل تهدیدات دشمن مستحکم بایستیم.
پدافند غیرعامل راه را بر تهدیدهای دشمن می‌بندد
احمد وحیدی، وزیر کشور، اظهار کرد: یکی از مسائلی که امروزه در غزه نمایش داده می‌شود و فلسطینیان در برابر تهاجمات صهیونیست‌ها مقاومت می‌کنند، اتکا به خداوند، مقاومت نظامی آنها و پدافند غیرعامل است.
وی با تاکید بر اینکه تونل‌های زیرزمینی در غزه یک عامل پایدار در برابر رژیم صهیونیستی است، افزود: پدافند غیرعامل یک عنصر بسیار مهم است؛ پیش از این در اقدامات حزب‌الله و مقاومت جنوب لبنان تجربه کردیم که در کنار پایداری مردم، رشادت‌ها، تدابیر و ورزیدگی‌های نظامی، پدافند غیرعامل نیز اثرگذار بوده است.
وزیر کشور ادامه داد: پیش‌تر تصور می‌شد دوران پدافند غیرعامل گذشته است و دشمن بمب‌هایی دارد که تا عمق ۱۰۰ متر وارد زمین می‌شود یا اینکه امروزه همه‌چیز را با ماهواره‌ها کنترل و شناسایی می‌کنند و به‌موقع حمله می‌کنند، بنابراین این پدافند غیرعامل ارزشی ندارد یا شدنی نیست یا با سلاح‌های امروز مفهوم جدی محسوب نمی‌شود.
وی یادآور شد: یک نظر دیگر این بود که موضوع پدافند غیرعامل، همچنان یک مفهوم جدی است و باید بازنمایی و بازتعریف شود، این کار در همه حوزه‌ها می‌تواند مصداق عملی خود را بیاید و یک عنصر تعیین‌کننده در عرصه نبرد باشد که این تفکر از سوی رهبر معظم انقلاب در قالب پدافند غیرعامل در سال‌های ۸۴ و ۸۵ ابلاغ شد و علت هم این بود که تهدیدهای نظامی علیه کشور می‌شد.
وحیدی تصریح کرد: این تهدیدها اکنون منتفی شده است، به‌ویژه پس از ضرباتی که دشمنان از رزمندگان مقاومت خورده‌اند، این حرف‌ها کمتر در سال‌های اخیر مطرح می‌شود. در صحبت‌های اخیر هم تهدیدهایی کردند، اما زود الفاظ خود را تغییر دادند، در موضوع اخیر فلسطین نیز به محض تهدید، سریع موضع خود را تغییر می‌دهند که علت آن قدرت‌نمایی اخیر فلسطینیان است.
وی افزود: گفتمان پدافند غیرعامل به یک سازمان تبدیل شد که با ساختار قوی توانست این جریان را رهبری کند و نتیجه آن شهرک‌های بزرگ زیرزمینی از جمله موشکی و فرودگاهی است.
وزیر کشور با اشاره به اینکه به پدافند غیرعامل باید در زمان صلح پرداخته شود تا در زمان جنگ بهره‌برداری شود، افزود: هواپیماها و موشک‌ها در این شهرک‌های زیرزمینی هستند و به یک موضوع در دست اجرا تبدیل شده‌اند.
وی خاطرنشان کرد: شاید اگر جلوتر برویم حجم تحقیقات ما در حوزه پدافند غیرعامل گسترده‌تر شود و به دیگر حوزه‌ها هم تسری پیدا کند که از جمله آنها می‌توان به پدافند غیرعامل در حوزه دریا اشاره کرد.
وحیدی گفت: این مفهوم در همه حوزه‌ها در دست تحقیق است و رشته‌های متناسب با پدافند غیرعاملی در حوزه دکتری تعریف شده و پایان‌نامه‌های آن توانسته است راه‌های نوین ما به سمت تحقق هرچه بیشتر پدافند غیرعامل باشد.
وی اظهار کرد: در سیاست‌های کلی هم در خصوص سیاست‌های آمایشی و آینده‌نگری، پهنه‌بندی‌های کشور در زمینه توسعه و حوزه‌های پروژه محور ردپای پدافند غیرعامل قابل مشاهده است که افق مهمی از حوزه دانشی برای ما ایجاد می‌کند.
وزیر کشور اضافه کرد: به عنوان مثال در ابتدای راه اندازی مجموعه عسلویه، بحث پدافند غیرعامل در آن لحاظ نشده بود، اما اگر بخواهید آن را اجرا کنید به حدود هزار میلیارد دلار هزینه و دانش گسترده نیاز دارد، از این‌رو باید شاخص‌های متعددی را مشخص کرده است و سپس با تحلیل این شاخص‌ها به نتیجه مطلوب دست یافت که البته کار بسیار بزرگی است.
وی با تأکید بر اینکه لازم است پدافند غیرعامل به لحاظ دانشی یک نهاد پیشرو باشد، تصریح کرد: از آنجا که دشمن مرتباً تکنیک‌ها و استراتژی‌ها را عوض می‌کند، باید این تکنیک‌ها را بشناسیم و به این دانش مجهز باشیم سپس چگونگی ارزیابی آن متناسب با هر پروژه بسیار مهم است، از این‌رو باید پدافند غیر عامل با محاسبه حوزه‌های هزینه-فایده لحاظ شود.
وحیدی ادامه داد: البته باید پدافند غیر عامل را یک تولید ثروت در نظر گرفت ولو اینکه در کوتاه‌مدت سودآور نباشد، این خود دانشی قوی می‌خواهد، بعضی کارهایی که در کشور می‌شود شاید کسی ادعا کند از لحاظ هزینه‌ای به صرفه نباشد، اما ممکن است ارزش‌های راهبردی را در نظر نگرفته باشد، بنابراین تشخیص این موارد بسیار مهم است.
وی گفت: اگر بخواهیم میرایی یا پیش‌روندگی یک سازمان را بسنجیم باید میزان دانش آن را ملاک قرار دهیم سازمان پدافند غیرعامل از این دست سازمان‌ها است برخی ممکن است این برداشت اشتباه را در خصوص سازمان پدافند غیرعامل داشته باشند، اما در طول زمان مشخص شد که سازمان رو به جلویی است.
وزیر کشور با اشاره به تصویب ایجاد سازمان پدافند غیرعامل در مجلس اظهار کرد: درک از پدافند غیر عامل در طول زمان می‌تواند متحول شود و کاهش آسیب‌پذیری و پایداری اجتماعی را در پی داشته باشد.
وی با تاکید بر اینکه پدافند غیر عامل حرکت ماندگاری است و مانایی آن از پدافند عامل بیشتر است، اظهار کرد: اگر پدافند غیرعامل به خوبی اجرا شود نیمی از راه را در برابر تهدیدها رفته‌اید، چون اگر دشمن احساس کرد که نمی‌تواند موفق باشد، در تصمیم خود برای عملی کردن تهدیدها بازنگری می‌کند، دشمنان بارها می‌خواستند تأسیسات زیرساختی ما را بزنند، اما همین پراکندگی ساخت آنها مانع شده است.
وحیدی ادامه داد: دشمنِ عاقل وارد حوزه‌ای که می‌داند موفق نمی‌شود، نخواهد شد، دشمن ناچار می‌شود دست از تهدید بردارد و دفاع ما به لحاظ بازدارندگی در نقطه اوج است و دستاوردهای کشور در همه حوزه‌ها قابل تحسین است.
وی با اشاره به اینکه نیروهای ما در کمال طراوت و تجربه هستند و نیروهای مسلح در نقطه اوج قرار دارد، اضافه کرد: وقتی در پدافند غیرعامل هم به اوج برسیم، دشمن دیگر دست از تهدید برمی‌دارد، تهدید برای زمانی است که امکان پیروزی در آن باشد، اما زمانی که امکان شکست در آن محتمل است و حتی احتمال آسیب‌پذیری نیست، خود به خود از تهدید دست برمی‌دارد.
وزیر کشور خاطرنشان کرد: وزارت کشور و استانداران ما آمادگی اجرای پدافند غیرعامل را دارند و این یک موضوع مشترک بین پدافند غیرعامل و مدیریت بحران است که باید طرح‌های مشترک در این زمینه برنامه‌ریزی شود و این دو مفهوم را بر اساس سیاست‌های کلی ابلاغی دنبال می‌کنیم.
تهدیدات سایبری، اولویت پدافند غیرعامل
محمدتقی محمدی، مدیرکل پدافند غیرعامل گلستان، اظهار کرد: از سوم تا دهم آبان به عنوان «هفته پدافند غیرعامل» نام‌گذاری شده که شعار امسال گرامیداشت این هفته «ایران پایدار به وسعت ایمان به بلندای امید» است.
وی با بیان اینکه هدف از نواختن زنگ پدافند غیرعامل در مدارس را شناساندن وظایف این حوزه و آگاهی بخشی به دانش آموزان به عنوان آینده‌سازان کشور است، افزود: امسال اجرای حدود ۶۰۰ برنامه در استان پیش‌بینی شده که مهمترین آنها برگزاری رزمایش مقابله با حوادث شیمیایی، بازدید از طرح‌های استانی مثل لایروبی خلیج گرگان و بازدید صنایع شیمیایی مواد پرخطر، برپایی کارگاه‌ها و مانورهای تخصصی است.
مدیرکل پدافند غیرعامل گلستان با اشاره به اینکه پدافند غیرعامل برنامه‌ریزی برای مصونیت از خطر در هر حوزه و پیشگیری از آسیب‌پذیری در برابر خطرات است، خاطرنشان کرد: با اجرای الزامات و دستورالعمل‌های پدافند غیرعامل می‌توان تا حد قابل توجهی از آسیب‌های ناشی از تهدیدات و بحران‌ها کم کرد و در جهت حفظ منابع کشور گام‌های مثبت برداشت.
وی با تأکید بر لزوم آگاه‌سازی جامعه در مبحث مهم پدافند غیرعامل توضیح داد: هر اندازه میزان آشنایی دانش‌آموزان، دانشجویان، خانواده‌ها و اقشار مختلف جامعه در این زمینه افزایش یابد، به همان اندازه در زمان بروز بحران از حوادث و مخاطرات مرتبط جلوگیری به عمل می‌آید.
محمدی با اشاره به اینکه بر اساس مطالعات، تهدیدات مبنا در استان گلستان به سبب منابع طبیعی، جنگل، دریا، زراعت، دامداری و شیلات و تهدیدات زیستی است، تصریح کرد: در سال‌های اخیر به ویژه در دو سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲، به علت وابستگی به فضای مجازی و تمرکز دشمن بر این بخش، تهدیدات سایبری در اولویت قرار گرفته است.
نظر شما