اهمیت اسپرینکلر یا آبپاش در ایمنی خانه

فعالیت اسپرینکلر مکانیکی است به همین دلیل احتمال وقوع خطا در آن کم بوده و مطابق برنامه ریزی عمل می کند.

اهمیت سیستم های اسپرینکلر در ایمنی خانه

اسپرینکلر در واقع جزئی از سیستم اطفای حریق است که عملکرد هوشمند دارد. وقتی علائم آتش سوزی به سنسورهای سیستم برسد، اسپرینکلر باعث تخلیه آب شده و به آتش را خاموش می کند. سیستم های اسپرینکلر محافظ خوبی برای ساختمان های مسکونی، اداری، تجاری و... هستند و از صدمات زیادی جلوگیری می کنند. در این مقاله قصد داریم به بررسی سیستم اطفای حریق و عملکرد اسپرینکلر در آن بپردازیم. پس تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.

نحوه عملکرد سیستم های اسپرینکلر

اسپرینکلر یکی از اجزای سیستم پاششی اطفای حریق است. زمانی که دما از حد مجاز بیشتر شود و سنسورها علائم آتش سوزی را دریافت کنند، اسپرینکلر آغاز به کار کرده و آب را در محیط پخش می کند. سازمان های آتش نشانی در بسیاری از کشورهای جهان، اسپرینکلر را جز بهترین امکانات آتش نشانی می دانند. چرا که سالانه جان افراد زیادی را از سوختن در آتش نجات می دهد. نحوه عملکرد اسپرینکلر متفاوت است اما اساس کار برای همه آن ها یکی بوده و با یک هدف مورد استفاده قرار می گیرند.

زمانی که حرارت در محیط زیاد شود، سیستم جیوه ای متصل به اسپرینکلر شکسته شده و حجم زیادی از آب وارد فضا می شود تا آتش سوزی را مهار کند. بسته به محیط های مختلف و ارتفاع آن ها، دمایی که اسپرینکلر را تحریک می کند متفاوت است. طراحی قدیمی اسپرینکلر شامل مخزن آب، لوله کشی، شیر پخش آب و محفظه حاوی جیوه بود. اما در مدل های امروزی سیستم اطفای حریق دارای سنسور است که توانایی تشخیص آتش سوزی را در مدت زمان کوتاه دارد. 6 نوع شیشه جیوه برای اسپرینکلر به کار می رود که دارای 6 رنگ بود و هر یک در دمای خاصی واکنش نشان می دهند:

• رنگ نارنجی 57 درجه سانتی گراد
• رنگ قرمز 68 درجه سانتی گراد
• رنگ زرد 70 درجه سانتی گراد
• رنگ سبز 93 درجه سانتی گراد
• رنگ آبی 141 درجه سانتی گراد
• رنگ بنفش 182 درجه سانتی گراد

شیشه های جیوه ای که در شیر قرار دارند ممکن است از لحاظ قطر نیز متفاوت باشند. قطر شیشه جیوه دو نوع Quick و Standard نصب می شود. شیشه که از قطر Quick برخوردار است سرعت عمل بالاتری از قطر Standard دارد.

سیستم اطفای حریق اسپرینکلر برای آتش سوزی های الکتریکی مناسب نیست. چرا که آب رسانای برق بوده و خطرات بیشتری به وجود می آورد.

چقدر زمان می برد تا اسپرینکلر فعال شود؟

حداکثر 3 دقیقه پس از شروع آتش سوزی اسپرینکلر آغاز به کار می کند. در این مدت مکان آتش سوزی مشخص می شود و به پیم حریق به مراکز آتشنشانی می رسد. البته شرط آن اتصال سیستم اعلام حریق به آتش نشانی است. در این صورت مدت زمان رسیدن آتش نشانی و تجهیزات آن به محل حادثه کوتاه خواهد شد. بنابراین می توان گفت حداکثر 5 دقیقه پس از آتش سوزی سیستم اسپرینکلر فعال است. زمانی اسپرینکلر آب را از سقف در فضا پخش می کند، از صدمات جانی و مالی جلوگیری شده یا میزان آن را به حداقل می رساند.

نقش اسپرینکلر در جلوگیری از آتش و کاهش خسارات مالی

امکان نصب اسپرینکلر خشک یا تر در بیشتر ساختمان ها وجود دارد. برای مثال اگر منطقه سردسیر باشد و امکان یخ زدن سیستم وجود داشته باشد، اسپرینکلر خشک نصب می کنند. برخی برای راحتی سیستم اسپرینکلر تر را برای جلوگیری از یخ زدن در فصل زمستان تخلیه می کند. اما این کار باعث غیرفعال شدن سیستم اطفای حریق شده و خساراتی را در پی خواهد داشت. زمانی که ساختمانی دچار حریق می شود، تا رسیدن نیروهای آتش نشانی خساراتی متوجه ساختمان خواهد شد. اگر افرادی که در ساختمان حضور داشته باشند خسارت جانی نیز به خسارت مالی افزوده می گردد. اما وجود سیستم اطفای حریق اسپرینکلر به دلیل اینکه از لحظات ابتدایی آتش سوزی شروع به فعالیت می کند، بخش زیادی از آتش را مهار کرده و کار آتشنشان ها راحت می شود.

از تصورات غلطی که در مورد اسپرینکلر وجود دارد این است که در مواردی سنسورها ممکن است تشخیص اشتباه داشته باشند و دستور تخلیه آب صادر کنند. در این صورت ساختمان مسکونی ممکن است با اندکی زیان مواجه شود. اما همانطور که گفتیم دستگاه اسپرینکلر عملکرد مکانیکی دارد و احتمال بروز اشتباه در آن بسیار پایین است. از دیگر تصورات اشتباه فعال شدن همزمان اسپرینکلر در تمام طبقات ساختمان است. اما اینطور نبوده و سنسورها تنها در محل حادثه فعال می شود و پاشش آب را در همان اتاق یا فضا انجام می دهند.

اگر اسپرینکلر یا آبپاش در ساختمان های مسکونی نصب شود، هزینه بیمه برای آن ها تا 20 درصد کاهش می یابد و این به معنای صرفه اقتصادی است. علاوه بر آن نصب سیستم اطفای حریق ارزش بیشتری به ساختمان ها می دهد و برای مالکان آورده خواهد داشت. در واقع شما با نصب سیستم اسپرینکلر علاوه جلوگیری از خسارت های مالی، سبب افزایش ارزش اماکن نیز خواهید شد.

نصب اسپرینکلر اختیاری است یا اجباری

به صورت کلی نصب اسپرینکلر در ساختمان های مسکونی اختیاری بوده و به مالکان واحدها بستگی دارد. اما در مراکز صنعتی و ساختمان های تجاری بسته به شرایط نصب اسپرینکلر اجباری می شود. برای مثال انبارهایی که در آن کالا انباشت شده نیازمند سیستم اسپرینکلر هستند تا در صورت بروز حادثه سریعا اقدامات اولیه انجام گرفته و از خسارات هنگفت جلوگیری شود. نبود سیستم اطفای حریق اسپرینکلر در امکان تجاری، علاوه بر صاحب کسب و کار برای همسایگان نیز خطرساز خواهد بود. موارد بسیاری از آتش سوزی وجود دارد که حادثه ای در یک مغازه کوچک سبب درگیر شدن مغازه های کنار شده و خسارت زیادی به بار آورده است. در چنین شرایطی نصب اسپرینکلر ضروری است.

اسپرینکلرهایی که برای انبارهای بزرگ نصب می شود تفاوت هایی با اسپرینکلر ساختمان های معمولی دارد. از آنجایی که در این انبارها کالا ذخیره شده، وقوع آتش سوزی با شدت بالایی بوده و سریعا پیشرفت می کند. بنابراین برای کنترل و مهار آتش نیاز به حجم زیادی آب است. نصب اسپرینکلر در مکان های این چنینی علاوه بر هزینه نیازمند وقت و کارشناسی بیشتری خواهد بود. اما از آنجایی که می تواند خسارت مالی و جانی را کاهش دهد ارزش نصب دارد.

اسپرینکلرهایی که در ساختمان های مختلف نصب می شوند، حداقل سالی یکبار توسط کارشناسان مربوطه بازدید شده و سلامت عملکرد آن ها مورد بررسی قرار می گیرد.

نتیجه گیری

اسپرینکلر از اجزای مهم سیستم اطفای حریق است که در ساختمان های زیادی قابلیت نصب دارد. عملکرد کلی اسپرینکلر به این صورت است که با افزایش دمای محیط محفظه شیشه حاوی جیوه آن شکسته شده و آب از مخزن به درون محیط پاشیده می شود. عملکرد اسپرینکلر حداکثر 5 دقیقه پس از شروع آتش سوزی آغاز می شود و فعالیت آن مکانیکی است؛ به همین دلیل احتمال وقوع خطا در آن کم بوده و مطابق برنامه ریزی عمل می کند. نوعی از اسپرینکلر که آدرس پذیر است پس از فعال شدن پیامی به مرکز آتش نشانی ارسال می کند و نیروها در کمترین زمان به محل حادثه حضور می یابند.