به گزارش خبرگزاری ایمنا، حیات را راز نهایی بشریت خوانده‌اند، رازی فاش‌نشده که انسان هزاران سال است در پی توضیحی برای آن می‌گردد و قرن‌ها است که انسان‌های زمینی در پی یافتن نشانی از حیات فرازمینی به آسمان خیره شده‌اند. حیات فرازمینی به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود؛ بخش اول یافتن سیاره‌ای با ویژگی‌های حیاتی زمین است که می‌تواند برای زیست انسان محلی مناسب و خانه‌ای جدید باشد، در حالی که بخش دوم در پی موجودات فضایی در دیگر سیارات است.
داده‌های جمع‌آوری شده در بخش اول زیست فرازمینی که مربوط به قمرهای اورانوس در ژانویه سال ۱۹۸۰ است و در زمان پرواز بر فراز سیاره اورانوس جمع‌آوری شده‌اند نوید وجود ویژگی‌های حیات زمینی در سیارات خورشیدی را می‌دهند. یکی از اکتشافات این است که تعدادی از قمرهای بزرگ‌تر نه تنها پوسته‌هایی از یخ داشتند، بلکه ممکن است در زیر سطوح یخی آن‌ها اقیانوس‌های غول پیکری وجود داشته باشد که موجودات فرازمینی تک‌سلولی را در خود جای داده است.
برخی قمرهای مشتری و زحل نیز شواهدی از این موضوع را نشان دادند، اما داده‌های وویجر نشان می‌دهد که چهار قمر اورانوس به نام‌های، آریل، آمبریل، تیتانیا و اوبرون می‌توانند نه تنها آب، بلکه اقیانوس‌های کاملی در خود داشته باشند. بر اساس داده‌های ناسا، بزرگترین قمر اورانوس، تیتانیا، با قطر ۹۸۰ مایل (۱۵۸۰ کیلومتر) آنقدر بزرگ است که می‌تواند گرمای کافی تولید شده از طریق تجزیه عناصر رادیواکتیو برای نگهداری آب مایع را حفظ کند، با این حال در حال حاضر شبیه‌ترین سیاره خورشیدی به زمین سیاره مشتری است.
به علاوه در سال ۲۰۱۳ ستاره‌شناسان مأموریت کپلر گزارش دادند، سیاره‌ای همانند زمین موجود است که قابل سکونت است. دانشمندان می‌گویند این سیاره که به نام کپلر ۶۹ سی نامیده شده است، همچون سیاره‌های منظومه خورشیدی در مداری ویژه پیرامون ستاره‌ای می‌چرخد. این سیاره فراخورشیدی احتمالاً نخستین سیاره‌ای است که در آن زندگی خارج از زمین وجود دارد. دانشمندان اطلاعات زیادی درباره فرازمینی‌ها ندارند، اما معتقدند که می‌توانند اطلاعات زیادی درباره فرازمینی‌ها به دست بیاورند.
این مسئله که آیا زیست در جای دیگری از جهان وجود دارد و آیا ممکن است تمدن ماورای زمینی به دست موجودات فضایی وجود داشته باشد موضوع مهمی برای دانشمندان و عموم مردم در بخش دوم تحقیقات زیست فرازمینی بوده است. با وجود چنین واقعیتی که هیچ موجود زنده‌ای در خارج از سیاره زمین کشف نشده است، علوم طبیعی جدید به‌قدری پیشرفت کرده‌اند که اکنون می‌توان این مسئله را بر مبنای علمی استوار بنا نهاد.
با این وجود لازم به ذکر است همزمان که اخترشناسان به جست‌وجوی حیات در خارج از مرزهای جهان ما می‌پردازند، زیست‌شناسان سرگرم کنکاش و تجدید نظر در معنای کلمه حیات هستند؛ چراکه در حال حاضر پایه تمام این جست‌وجوها برای زیست فرازمینی آدم فضایی‌ها یافتن حیاتی مشابه حیات زمین در آن‌سوی سیارات است. حیاتی که به عنوان یک سامانه شیمیایی خودپایدار با توانایی انجام عملکردهایی مانند غذا خوردن، متابولیسم، تنفس، حرکت، رشد، تولید مثل و واکنش به محرک‌های خارجی شناخته می‌شود، اما اگر بنا را بر این بگیریم که حیاتی متفاوت از آنچه روی زمین دیده می‌شود در جای دیگر وجود دارد، سوال این است که چگونه باید آن را تشخیص داد؟ این سوال و هزاران سوال دیگر سال‌ها است ذهن پژوهشگران را به خود مشغول کرده و شرکت‌های بزرگ را به چاره‌اندیشی وادار کرده است.
زمینیان در پی خانه‌ای جدید برای خود باشد!
علیرضا بیات، پژوهشگر فضایی و نویسنده کتاب «چشمان ما در آسمان» (راهنمای ورود به دنیای ماهواره) در پاسخ به سوالات رایج جامعه در راستای زیست فرازمینی به خبرنگار ایمنا می‌گوید: زیست فرازمینی به معنای حیات هر نوع موجود زنده در خارج از کره زمین است. زیست فرازمینی گسترده وسیعی از موجودات ساده چون تک‌سلولی‌ها و باکتری‌ها تا موجودات پیچیده‌ای همچون انواع مختلف جانوران، گیاهان یا حتی موجودات هوشمند غیرشناخته شده را در بر می‌گیرد.
وی می‌افزاید: باید توجه داشت زیست فرازمینی به معنای حیاتی کاملاً شبیه حیات انسان نیست؛ چراکه ویژگی‌های حیاتی همه موجودات عالم لزوماً همانند ویژگی‌های حیاتی زمین نبوده و ممکن است از فاز طبقاتی کاملاً متفاوتی برخوردار باشند.
این پژوهشگر فضایی درباره وجود حیات بر سیارات خورشیدی اذعان می‌کند: سیارات منظومه شمسی به دو دسته اصلی سیارات سنگی و سیارات گازی تقسیم می‌شود که از این میان دسته سیارات گازی به علت نبود مقاومت سنگی و متزلزل بودن شرایط مناسب سکونت موجودات فضایی را نداشته و در همان ابتدا از لیست تحقیقات زیست فرازمینی دانشمندان خارج شده است. برخلاف سیارات گازی که شرایط زندگی موجودات فرازمینی را ندارند قمرهای این سیارات مانند قمر تایتان سیاره زحل و دو قمر آیو و اروپا سیاره مشتری حالت سنگی داشته و داده‌های جمع شده از آن‌ها نوید احتمال وجود حیات را بر این قمرها می‌دهد.
وی در راستای سفر به منظومه‌های دیگر اظهار می‌کند: سرعت نور به عنوان بالاترین حد سرعت در هستی شناخته می‌شود با این حال ارتباط رادیویی و رد و بدل کردن داده با منظومه قنطورس به عنوان نزدیک‌ترین منظومه ستاره‌ای به زمین حدود ۹ سال نوری زمان نیاز دارد. لازم به ذکر است این در حالی است که ما از وجود موجودات فرازمینی در این منظومه و دریافت پیام توسط این موجودات مطمئن باشیم، اما بشر هنوز به اطلاعات خاصی در زمینه وجود حیات در این منظومه دست نیافته است.
بیات ادامه می‌دهد: برای سفر به منظومه قنطورس به عنوان نزدیک‌ترین منظومه به زمین با تکنولوژی حال حاضر دنیا چیزی حدود ۸۰ هزار سال زمان نیاز است. زمانی که کاملاً از عمر انسان خارج بوده و سفر به منظومه‌های فرازمینی را مستلزم دستیابی به فناوری‌های فوق پیشرفته در آینده کرده است.
وی تاکید می‌کند: تا امروز هیچ نشانه قطعی از حیات موجودات فرازمینی چه در سیارات منظومه شمسی و چه در دیگر نقاط کیهان کشف نشده است و تمام نظریه‌های جهانی در راستای زیست فرازمینی فرضیه‌سازی بیش نیست. فرضیه‌هایی که بر پایه تجزیه و تحلیل اطلاعات تلسکوپ‌های فضایی بزرگ جهان و بررسی جو سیارات مختلف بنا شده‌اند.
پژوهشگر فضایی در راستای شرایط حیاتی زمین می‌گوید: در بین سیارات منظومه شمسی تنها سیاره زمین است که در منطقه کمربند حیات قرار گرفته است. این منطقه به جهت فاصله مناسب نسبت به زمین دمای کاملاً متعادلی داشته که در نتیجه آن آب به عنوان مایع حیات موجودات زمینی به سه حالت جامد، مایع و گاز قابل بهره‌برداری است.
وی عنوان می‌کند: فرآیند بزرگ شدن ستاره‌ها از زمانی آغاز می‌شود که یک ستاره از میانه عمر خود عبور می‌کند این به معنای افزایش حجم ستاره و درنهایت افزایش گرمای تولید شده توسط آن است. با افزایش دمای ستاره، دمای تمام سیارگان اطراف آن نیز به مرور افزایش می‌یابد و دچار تغییرات متعددی می‌شود. فرایندی که زنگ خطر موجودات زمینی را در پی بقای جاودان به صدا در آورده است؛ چراکه روزی ستاره خورشید به قدری بزرگ و گرم خواهد شد که حیات روی زمین غیرممکن شده است و باید به دنبال خانه‌ای جدید و سیاره‌ای جایگزین جهت ادامه حیات باشیم.
بیات سیاره جایگزین زمین را برای ادامه حیات را این‌گونه معرفی می‌کند: سیاره جایگزین حیات بشر که در زمان افزایش گرمای خورشید در کمربند حیات قرار خواهد گرفت، سیاره مریخ است. این امر موجب شده است انسان آینده‌نگر در اندیشه فردایی دور، به دنبال کشف ویژگی‌های محیطی سیاره مریخ تحقیقات خود را بر این سیاره روزبه‌روز گسترش دهد. لازم به ذکر است در حال حاضر فضای مریخ هنوز برای زندگی بشر مناسب نبوده است و الزامات حیاتی بشر مانند اکسیژن و دمای مناسب را ندارد.
وی در راستای مشکلات سیاره مریخ اظهار می‌کند: نبود اکسیژن در مریخ از بزرگترین مشکلات زندگی بر این سیاره است که باید جهت حل آن چاره‌ای اندیشید. در حال حاضر مریخ‌نورد پرسیونیس با کمک محموله (MOXIE) یا همان درخت ناسا، دی‌اکسید کربن موجود در جو مریخ را دریافت کرده است و به اکسیژن تبدیل می‌کند. قراردادن چندین محموله (MOXIE) روی مریخ و تولید اکسیژن مورد نیاز اولین راه پیشنهادی انسان جهت فراهم‌سازی شرایط زندگی و سفر روی مریخ است هرچند باید در نظر داشت این راه‌حل کافی نیست، چراکه نمی‌تواند اکسیژن مورد نیاز بشر را به‌طور کامل تولید کند. باید به دنبال راهی نو، پرسرعت، کم‌حجم و سبک جهت تولید اکسیژن در این سیاره شگفت‌انگیز در حال توسعه بود.
پژوهشگر فضایی در پایان تاکید می‌کند: در فرآیند تکمیل جهان در نهایت روزی خواهد رسید که شرایط محیطی و جوی زمین دست به دست یکدیگر می‌دهد و بشر را مجبور به ترک خانه مادری خود خواهد کرد. دیر نیست زمانی که این سیاره حیات بخش، توان تحمل انسان و آلودگی‌های او را از دست داده و رو به نابودی می‌رود.
محدودیت‌ها جریان رودخانه تحقیقات فرازمینی را سد کرده است
محسن منتظری، عضو هیئت مدیره رصدخانه لارستان و دبیر مؤسسه بیکران هستی در راستای حیات فرازمینی و ویژگی‌های آن به خبرنگار ایمنا می‌گوید: اکسیژن و آب، دو عامل اصلی در جست‌وجوی حیات مشابه زمین در دیگر سیارات است، اما پژوهشگران هنوز نمی‌دانند آیا موجودات فرازمینی زیستی شبه زیست انسان دارند یا زیست آن‌ها کاملاً متفاوت با بشر است. با این حال گستردگی حدسیات، پژوهشگران را وادار کرده است فرضیات تحقیقاتی خود را محدود کنند و در حال حاضر تنها به دنبال نشانه‌های زیست‌فرازمینی مشابه حیات زمین باشند.
وی می‌افزاید: در کنار اکسیژن و آب وجود هیدروژن، کربن، فسفر و نیتروژن نیز جهت کشف حیات فرازمینی مشابه زمین مهم و از عوامل اصلی هستند.
عضو هیئت مدیره رصدخانه لارستان اذعان می‌کند: شناسایی نسبی منظومه شمسی و منظومه‌های اطراف آن موضوع اصلی و داغ مجامع بین‌المللی فضا و نجوم و امری دست‌یافتنی برای بشر است، اما بشر هنوز موفق به شناخت اجرام فراتر از منظومه شمسی در فواصل دورتر نشده است و تنها ابزار پیشنهاد شده تا امروز جهت دستیابی به این هدف تلسکوپ جیمزوب است.
وی درباره حیات فرازمینی بر دیگر سیارات اظهار می‌کند: تا امروز چندین هزار سیاره کاندیدای وجود حیات هستند، اما از این تعداد تنها چند سیار با ویژگی‌های مشابه زمین شناسایی شده است. لازم به ذکر است فاصله سیارات فراخورشیدی از زمین بسیار زیاد بوده و هزاران سال طول می‌کشد تا نور بعضی از ستارگان به زمین برسد، به همین جهت اطلاعات به دست آمده از برسی تشعشات نور مربوط به گذشته چندین هزار ساله آن سیاره است و اگر در این فاصله سیاره نابود شده باشد ما از آن مطلع نخواهیم شد.
منتظری تشریح می‌کند: ضخامت هواکره، تغییرات دمایی، وجود حالت‌های مختلف آب، تفاوت دمای شب و روز، سرعت گردش سیاره به دور ستاره خود، فعالیت‌های سطحی، وجود مواد سمی همچون سولفور که قابلیت نابودی حیات را دارد و وجود فسفر جهت ساخت (DNA)، بعضی از ویژگی‌های مورد برسی کاندیدهای سیاره‌ای حیات است. وجود تمام شرایط حیات در یک سیاره دلیل بر وجود زیست فرازمینی موجودات بر آن سیاره نمی‌شود، چراکه همانگونه که تشکیل حیات بر روی زمین فرایندی تکاملی بوده است و پس از میلیاردها سال فراهم‌بودن شرایط حیاتی شکل گرفته حیات بر دیگر سیارات نیز ممکن است تکاملی و دارای مراحل مختلف باشد.
وی در پایان در راستای فناوری جست‌وجوی زیست فرازمینی تاکید می‌کند: جست‌وجوی حیات فرازمینی به‌قدری گسترده و با جزئیات است که امکان صحبت قاطعانه در ارتباط با وجود حیات در سیاره‌ها را از بشر سلب کرده است. این جست‌وجو به فناوری‌های پیشرفته‌ای مانند تلسکوپ‌های رادیویی نیاز دارد که تنها چند شرکت ابرقدرت فضایی مانند ناسا و اسپیس ایکس که توانایی پرداخت هزینه‌های سرسام‌آور تحقیقات فرازمینی را دارند از آن برخوردار هستند.
به گزارش ایمنا، زیست فرازمینی سال‌ها است که نقل مجلس مجامع بین‌المللی فضایی شده است، اما محدودیت‌های زمانی و مکانی بشر به سنگی بزرگ بر سر راه جریان رودخانه تحقیقات فرازمینی شده است. حال باید دید انسان سازننده‌ای که از ابتدای خلقت به دنبال حرکت فراتر از محدودیت‌های خود بوده است، چگونه با این مشکل برخورد کرده است و این سنگ عظیم را کنار خواهد زد.
نظر شما