به گزارش خبرگزاری ایمنا، امروزه آلودگی هوا به یکی از مهم‌ترین معضلات کلان‌شهرهای کشور تبدیل شده است؛ موضوعی که با افزایش آلایندگی‌های زیست‌محیطی، بارها استان‌ها را به تعطیلی کشانده و تعداد زیادی از هم‌وطنان را به‌دلیل بیماری‌های قلبی-عروقی و تنفسی راهی مراکز درمانی کرده است؛ نمونه بارز آن همین تعطیلی‌های پی‌درپی مدارس و ادارات طی هفته جاری در برخی کلان‌شهرهای کشور از جمله اصفهان، تهران و تبریز بوده است.
طبق مطالعات انجام شده در مرکز تحقیقات آلودگی هوای پژوهشکده محیط‌زیست دانشگاه علوم پزشکی تهران و یافته‌های سایر محققان، وضعیت کیفیت هوا در مناطق مختلف کشور فاصله چشمگیری با مقادیر استاندارد دارد و به‌طور معمول هیچ‌گاه به آنچه در خصوص کیفیت هوا مدنظر بوده است، نرسیده‌ایم؛ در این بین اصفهان از جمله استان‌هایی است که هر سال با موضوع آلودگی هوا دست به گریبان است.
«سیاهه انتشار» یکی از ورودی‌های اصلی برای مدل‌های ریاضی جهت تخمین و پیش‌بینی کیفیت هوا است؛ اثرات بالقوه اقدامات نظارتی بر کیفیت هوا را می‌توان با اعمال کاهش انتشارهای برآورد شده روی داده‌های سیاهه انتشار در مدل‌های کیفیت هوا پیش‌بینی کرد. روند انتشار در طول زمان با به‌روزرسانی‌های دوره‌ای موجودی انتشار، می‌تواند مشخص شود، همچنین می‌توان از سیاهه انتشار برای افزایش آگاهی عمومی در مورد منابع آلودگی هوا استفاده کرد.
تاکنون سه سیاهه انتشار در سال‌های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۶ توسط شهرداری تهران و فقط برای شهر تهران و سال ۱۴۰۰ برای هشت کلان‌شهر ایران برای نخستین‌بار و بنا به درخواست سازمان حفاظت محیط زیست انجام شده است؛ سیاهه انتشار آلودگی هوای اصفهان را دانشگاه اصفهان در سال ۱۳۹۶ و پروژه منشایابی ذرات معلق را دانشگاه صنعتی دنبال کرد.
چند سال پیش دو قرارداد توسط شهرداری اصفهان با دانشگاه اصفهان و دانشگاه صنعتی اصفهان منعقد شد و قرار بود که این دو دانشگاه به منشأیابی و سهم بندی ذرات معلق و سیاهه انتشار آلودگی هوا بپردازد، پس از بررسی‌ها قرار شد تا پروژه منشایابی ذرات معلق توسط دانشگاه صنعتی و سیاهه انتشار آلودگی هوای اصفهان توسط دانشگاه اصفهان دنبال شود.
برآورد دانشگاه اصفهان از انتشار آلاینده‌ها از خروجی‌ها (دودکش صنایع و خودروها) در منطقه کلان‌شهر اصفهان و پیرامون آن بود، همچنین آلاینده‌های معیار که شاخص آلودگی هوا بر اساس آن‌ها اندازه‌گیری می‌شود، از جمله گازهای آلاینده، اکسیدهای نیتروژن، گوگرد، ازن، مونوکسید کربن و ذرات معلق مورد بررسی قرار گرفت؛ در منشایابی و سهم‌بندی منابع آلاینده که مهم‌ترین عامل بر کیفیت هوا است، از نقاط مختلف نمونه‌برداری شده است و آن اطلاعات هرسال نیاز به به‌روزرسانی دارد.
تمام مطالعات برای پاسخ به یک سوال!
جمشید لقایی، مسئول امور کنترل کیفیت هوا در معاونت حمل‌ونقل شهرداری اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: اولین گام در رابطه با آلودگی هوا این است که آسیب را بشناسیم و سپس به صورت ویژه‌تر در رابطه با آن آسیب صحبت کنیم.
وی اضافه می‌کند: شناخت آسیب مستلزم این بود که ابتدا تعدادی ایستگاه‌های سنجش زمینی داشته باشیم، هرچند اطلاعات کوتاه‌مدت این ایستگاه‌های سنجش فایده زیادی ندارد، از این‌رو باید چند سال منتظر باشیم و جواب را از داده‌های بلندمدت حداقل پنج تا ۱۰ ساله دریافت کنیم.
مسئول امور کنترل کیفیت هوا در معاونت حمل‌ونقل شهرداری اصفهان تاکید می‌کند: این مطالعات به‌صورت هم‌زمان انجام شد و پس از سنجش‌های زیاد، اطلاعات مفیدی برای نخستین‌بار جمع‌آوری شد.
لقایی با بیان اینکه دانشگاه صنعتی و دانشگاه اصفهان در پاسخ به یک سوال دو مطالعه جداگانه را آغاز کردند، می‌گوید: مطالعه دانشگاه اصفهان این بود که منشاهای آلاینده کجاست و هرکدام چه مقدار آلودگی تولید می‌کند و دانشگاه صنعتی اصفهان در خصوص ذرات معلق در منطقه شهری مطالعه می‌کرد، بنابراین بررسی شد که هر محدوده شهری تحت تأثیر چه آلاینده‌هایی و آلودگی آن منطقه چه میزان است.
وی ادامه می‌دهد: بخشی از آلاینده‌ها در مطالعات قبلی شناسایی شده و بخشی از آن‌ها آلاینده‌های ثانوی بود.
اصفهان همچون ظرفی است که بیش از حد مجاز در آن وسیله قرار داده‌ایم
مسئول امور کنترل کیفیت هوا در معاونت حمل‌ونقل شهرداری اصفهان با بیان اینکه باید به سوال مطالعه که علت آلودگی هوا بود، توجه شود، خاطرنشان می‌کند: در نهایت طبق این مطالعات منشاهای آلودگی هوا شناسایی شد و اطلاعات این مطالعات از مراجع قانونی و رسمی از جمله صنعت و معدن، کارگاه‌های فعال، ریخته‌گری‌های دارای مجوز، کارگاه‌های آجرپزی و تمام صنایع دریافت شد، اما حجم زیادی از فعالیت‌های غیرمجاز را در حاشیه شهر داریم که ثبت و ضبط نشده است.
لقایی با بیان اینکه نظارتی روی فعالیت کارگاه‌های غیرمجاز وجود ندارد و اطلاعاتی در رابطه با این کارگاه‌ها وجود ندارد، می‌گوید: فعالیت‌های غیرمجاز در این مطالعات به چشم نیامده است.
وی اضافه می‌کند: به طور طبیعی در شرایط آلودگی قرار داریم، مگر اینکه عوامل جوی از جمله باد و باران، اصفهان را از این شرایط خارج کند؛ اصفهان همچون ظرفی است که بیش از حد مجاز در آن وسیله قرار داده‌ایم.
مسئول امور کنترل کیفیت هوا در معاونت حمل‌ونقل شهرداری اصفهان تصریح می‌کند: بخشی از صنایع آلاینده که در حومه شهر قرار دارد از حوزه فعالیت شهرداری خارج است و سازمان محیط زیست باید با آن‌ها برخورد کند، اما پراکندگی این صنایع مشکلات زیادی را برای سازمان محیط زیست به‌وجود آورده و کار نظارت را سخت‌تر کرده است.
لقایی با بیان اینکه راهکارهایی برای کاهش آلودگی هوا توسط این مطالعات پیدا شد که باید توسط دستگاه‌های مختلف به بهترین شکل ممکن اجرایی شود، ادامه می‌دهد: اینگونه مطالعات باید به صورت مداوم و در فواصل زمانی یک تا دو سال انجام شود، زیرا کیفیت خودروها، تعداد صنایع، فعالیت صنایع، کیفیت سوخت و توسعه ساخت و سازهای شهری هرسال تغییر می‌کند.
پروژه سیاهه انتشار، میزان آلایندگی منابع را مشخص کرد
شراره محمودی، کارشناس ارشد محیط زیست در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه مطالعه سیاهه انتشار بر اساس داده‌های سال ۱۳۹۶ انجام شد، اظهار می‌کند: بررسی‌های میدانی درباره آلایندگی خودروهای سنگین و سبک و موتورسیکلت انجام شده است و میزان انتشار آلودگی این خودروها و منابع اصلی آلاینده اصفهان شامل مونوکسید کربن، دی‌اکسید گوگرد، اکسیدهای نیتروژن و ذرات معلق را شناسایی کردیم.
وی با بیان اینکه پروژه سیاهه انتشار برای هرکلان‌شهر الزامی است و باید منابع اصلی آلاینده را بشناسیم، ادامه می‌دهد: در این پروژه قرار شد تمام ارگان‌ها و نهادها میزان انتشار آلایندگی خود را در اختیار دانشگاه اصفهان قرار دهد تا این پروژه به‌راحتی بتواند میزان انتشار آلایندگی صنایع، منابع متحرک و دیگر منابع را بررسی کند.
کارشناس ارشد محیط زیست با بیان اینکه پروژه سیاهه انتشار تنها میزان انتشار را در اختیار دانشگاه اصفهان قرار داد، تاکید می‌کند: پس از بررسی میزان انتشار آلایندگی هر منبع باید به تأثیرگذاری هر منطقه و کارخانه در آلودگی هوا بپردازیم، همچنین پیگیری کنیم که چه مقدار از این آلایندگی‌ها به شهر و شهروندان آسیب می‌رساند.
استفاده از نتایج پروژه سیاهه انتشار که تأثیر زیادی در کاهش آلودگی هوای شهر دارد، نیازمند عزم جدی از سمت مدیریت شهری است
محمودی می‌گوید: پروژه سیاهه انتشار سهم کامیون، خودروی سواری، اتوبوس و موتورسیکلت در آلودگی هوا را بررسی کرد، همچنین سهم عوامل گازی از جمله دی اکسید گوگرد، مونواکسید گوگرد و اکسیدهای نیتروژن در آلودگی هوا مشخص شد.
وی با اشاره به اینکه پروژه سیاهه انتشار کمک زیادی به تصمیم‌گیری‌های مدیریتی کرد، اضافه می‌کند: استفاده از نتیجه این پروژه نیازمند عزم جدی از سمت مدیران شهری است و راهکارهای پیشنهاد شده در این پروژه باید مورد بررسی قرار گیرد تا بتوانیم از توسعه بیش از حد منابع آلاینده در شعاع ۵۰ کیلومتری اصفهان جلوگیری کنیم.
کارشناس ارشد محیط زیست با بیان اینکه شرایط کوهستانی اصفهان اجازه گردش هوا در شهر را نمی‌دهد، خاطرنشان می‌کند: توسعه حمل‌ونقل عمومی، کیفیت خودروها و کیفیت سوخت تأثیر زیادی در آلودگی هوای شهر دارد و اقلیم اصفهان نیز این آلودگی را تشدید می‌کند.
به گزارش ایمنا، در فصول سرد سال آسمان نصف‌جهان بیشتر به رنگ خاکستری دیده می‌شود و کمتر روزی در نیمه دوم سال بدون اینکه آسمان از آلودگی ملتهب باشد، به ثبت می‌رسد و در این بازه زمانی غیرممکن است خبری از پاکی هوا به گوش برسد، مگر اینکه باد بوزد یا گلوی آسمان نیمه جان شهر تَر شود؛ طبق قانون هوای پاک، سازمان حفاظت محیط زیست باید شهرهای در معرض آلودگی هوا را شناسایی و با استقرار تجهیزات و سامانه‌های سنجش آلاینده‌های هوا وضعیت شهرها را پایش کند.
نتایج پروژه منشأیابی و سهم‌بندی ذرات معلق نشان می‌دهد میزان تأثیرگذاری منابع آلاینده در فصول مختلف متفاوت است و هدف هیچ‌کدام از پروژه‌های تحقیقاتی این نبود که با انجام پروژه مشکل آلودگی هوای شهر اصفهان رفع شود، بلکه هدف این بود اطلاعاتی در اختیار مسئولان، مدیران و تصمیمگیران قرار داده شود تا اولویت‌بندی‌ها انجام و به سمت برنامه‌ریزی و رفع مشکل حرکت شود.
نظر شما