به گزارش خبرگزاری ایمنا، دیابت یا بیماری قندی یکی از بیماری‌ها مزمن غیرواگیر و شایع‌ترین بیماری مربوط به سوخت و ساز بدن در انسان است، بر اساس آمار موجود این بیماری در جهان روند صعودی و رو به افزایشی دارد.
روند رو به افزایش بیماری دیابت به گونه‌ای است که تعداد این بیماران در جهان از ۳۰ میلیون نفر در سال ۱۹۸۵ به ۲۸۵ میلیون نفر در سال ۲۰۱۰ رسیده است، این سیر صعودی یعنی ۱۰ برابر شدن تعداد بیماران در راستای ۲۵ سال، به شکل هشدار دهنده‌ای جامعه بشری را تهدید می‌کند، با توجه به این موضوع می‌توان گفت رشد بیماری دیابت در دنیای امروزی دیابت بزرگسالان یا دیابت نوع ۲ معادل ۲۴ درصد در سال است.
شیوع دیابت از مجموعه بیماری‌های کرونا، سل، ایدز و مالاریا بیشتر است و در سال ۲۰۲۱، ۷.۶ میلیون نفر بر اثر دیابت جان خود را از دست دادند، این در حالی است که در سه سال دوران کرونا این تعداد جان باخته در جهان گزارش شده است.
پرخوری، بی‌تحرکی، استرس و سیگار منجر به دیابت می‌شود، مبتلایان به دیابت در شرایط سختی قرار دارند و زخم پا، کوری چشم، نارسایی کبد و کلیه و سکته قلبی و مغزی از خطرات دیابت است، هر بیمار دیابتیک دو تا سه برابر افراد عادی در بیمارستان بستری می‌شود و خدمات بیمارستانی آنها پرهزینه است که در این میان کمبود تخت‌های CCU موضوع نگران کننده‌ای است.
در استان اصفهان حدود یک میلیون نفر مبتلا به دیابت و پره دیابت (پیش دیابت) گزارش شده است که از این تعداد ۱۰ هزار نفر به طور جدی نیاز به مراقبت شدید دارند، به مناسبت روز جهانی دیابت با منصور سیاوش، فوق تخصص بیماری‌های غدد درون ریز و متابولیسم و رئیس مرکز تحقیقات غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و رئیس کارگروه دیابت استان اصفهان به گفت‌وگو پرداختیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
ایمنا: تعریف بیماری دیابت چیست؟
سیاوش: بیماری دیابت با افزایش قند خون است و بر اساس شاخص قند بوده که یکی از این شاخص‌ها قند ناشتا است، همچنین شاخص‌های دیگری وجود دارد، برای فردی ممکن است پزشک معالج تست تحمل گلوکز خوراک انجام دهد، در این تست اگر قند دو ساعته فرد از ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر بالاتر باشد گفته می‌شود فرد به دیابت مبتلا است یا در شاخصی دیگر برای فرد قند سه ماهه چک می‌شود که اگر از ۶.۵ درصد بیشتر باشد این فرد نیز مبتلا به دیابت است.
اگر فردی علائم بیماری دیابت را داشته باشد یعنی اگر فرد پرنوشی یا پرادراری دارد یا بدون دلیل وزن از دست می‌دهد، اگر یک مرتبه قندخون وی چک شود و ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر بالاتر باشد این فرد نیز مبتلا به بیماری دیابت است.
ایمنا: چه زمانی می‌توان گفت فرد به دیابت مبتلا شده است؟
سیاوش: به صورت نرمال و طبیعی قندخون ناشتای افراد باید کمتر از ۹۲ باشد، اگر این عدد تا ۹۹ افزایش پیدا کند می‌توان آن را طبیعی تصور کرد، اما اگر قند ناشتای فرد ۱۰۰ یا بالاتر بود غیرطبیعی است، همچنین اگر قند ناشتا به ۱۲۶ رسید و به صورت مکرر این اتفاق رخ داد یعنی فرد مبتلا به دیابت است.
قند ناشتا بین عدد ۱۰۰ و ۱۲۵ مرحله‌ای است که قند فرد افزایش پیدا کرده است، اما هنوز به مرحله دیابت نرسیده است که به این مرحله پیش دیابت می‌گویند و افراد در معرض این هستند که در آینده مبتلا به بیماری دیابت شوند و در این مرحله نیز مستعد یک‌سری از عوارض قلبی عروقی هستند.
از نظر علمی شایع‌ترین دیابت در دنیا، دیابت نوع ۲ است اما انواع دیگری مانند دیابت نوع یک وجود دارد که به طور معمول شروع دیابت در افراد سنین پایین‌تر مشاهده می‌شود و نیازمند انسولین هستند، دیابت خاص دوران بارداری و سایر انواع دیابت که در یک نوع خاص طبقه‌بندی می‌شوند از انواع دیگر دیابت هستند، بنابراین در حال حاضر دیابت به چهار دسته تقسیم می‌شود، اما به صورت عمومی چون دیابت نوع ۲ شایع‌تر است، اکثر اوقات زمانی که در مورد دیابت صحبت می‌شود منظور دیابت نوع ۲ است.
ایمنا: تفاوت علائم انواع دیابت با یکدیگر چیست؟
سیاوش: در مورد بیماری دیابت به دنبال علائم نیستیم، زیرا زمانی علائم ایجاد می‌شود که بیماری پیشرفت کرده است، اما علائم دیابت می‌تواند ناشی از افزایش قندخون باشد که در انواع مختلف دیابت مشترک است یا ممکن است علائم ناشی از عوارض دیابت باشد که امیدواریم افراد قبل از اینکه دچار عوارض دیابت شوند (نابینایی، زخم پا و سکته قلبی) به پزشک مراجعه کنند.
لازم است افراد قبل از ابتلاء به دیابت خطرسنجی شوند و میزان قند آنها سنجیده شود و پیشگیری و درمان را به سرعت شروع کنند تا دچار عوارض نشوند.
ایمنا: افرادی که قند خون طبیعی دارند هر چند وقت یک بار باید خطرسنجی کنند؟
سیاوش: شعار امسال روز جهانی دیابت «بدان چقدر در معرض خطر ابتلاء به دیابت هستی و اینکه در مقابل این خطر چه مسئولیتی داری» بود، به نوعی این شعار یادآور می‌شود که تمام افراد بزرگسال اگر عوامل خطر بیماری دیابت را دارند به عنوان مثال اضافه وزن، بی‌تحرکی و سابقه قند بالا داشتند یا به لحاظ قومی و نژادی در معرض دیابت هستند یا بستگان درجه یک آنها بیماری قند دارد و خود افراد فشارخون و چربی خون بالا دارند، اگر این عوامل خطر ابتلاء به بیماری دیابت را دارند باید به پایگاه‌های سلامت مراجعه و قندخون خود را بررسی کنند.
اگر فردی هیچ یک از عوامل خطر را ندارد باید از ۳۰ تا ۳۵ سالگی به بعد به پایگاه‌های سلامتی مراجعه و قندخون خود را بررسی کند، سپس اگر قندخون فرد طبیعی بود هر دو سال یک بار خطرسنجی کند، حتی فردی که قندخون طبیعی دارد باید دو سال یک بار خطرسنجی شود.
اما اگر قندخون فردی بالا بوده و دیابت دارد باید این بیماری را درمان کند، اگر فردی افزایش قند داشته و پزشک معالج تشخیص دیابت داد، نباید فرد بیماری خود را انکار کند یا افسرده شود، در عین حال باید این بیماری را جدی گرفته و به دنبال درمان آن باشد تا به اهداف مربوطه برسد.
همچنین اگر قندخون فردی افزایش پیدا کرده بود و به مرحله دیابت نرسید، باید از ابتلاء به بیماری دیابت جلوگیری کند یعنی کاهش وزن و ۱۵۰ دقیقه ورزش در هفته، اصلاح سبک زندگی، ترک دخانیات و دوری از استرس را مدنظر قرار دهد.
ایمنا: ارتباط بین دیابت، فشارخون و بیماری‌های قلبی چیست؟
سیاوش: اگر یک‌سری ویژگی پیدا کنیم، مستعد حالتی می‌شود که به آن کاردیومتابولیک می‌شود، کاردیومتابولیک یعنی اگر وزن فرد افزایش پیدا کند، هم‌زمان با افزایش وزن به انسولین مقاومت پیدا می‌کند و مستعد بیماری دیابت می‌شود، همچنین با افزایش وزن مستعد چربی خون و به دلیل چربی خون مستعد بیماری قلبی عروقی می‌شود و با چاق شدن تغییرات دیگری در بدن پیدا می‌شود از جمله اینکه مستعد فشارخون و به دلیل فشارخون نیز مستعد بیماری‌های قلبی عروقی می‌شود، بنابراین مجموعه چاقی و دیابت و مشکلات قلبی عروقی مثلثی می‌شوند که هرکدام فرد را مستعد دو بیماری دیگر قرار می‌دهد.
ایمنا: بهترین دستگاه ارزیابی قندخون چیست؟
سیاوش: اگر فردی بیماری دیابت داشته باشد، ممکن است پزشک معالج تجویز کند که فرد برای کنترل بهتر و تنظیم قندخون از دستگاه‌های گلوکومتر استفاده کند، داشتن دستگاه گلوکومتر از اقدامات بسیار خوبی بوده که طی چهار دهه گذشته رخ داده تا افراد می‌توانند در منزل قندخون خود را بررسی کنند.
بسته به اینکه بیمار آیا با انسولین قندخون خود را کنترل می‌کند یا با داروهای خوراکی و اینکه شدت کنترل یا کنترل نکردن آن به چه صورت است، پزشک معالج ممکن است برنامه‌های مختلفی را برای چک کردن قندخون در منزل یا محل زندگی برای فرد تدوین کند.
به عنوان مثال مادر باردار مبتلا به دیابت نوع یک باید به صورت مکرر در طول روز قندخون خود را بررسی کند، اما ممکن است فردی که داروی ساده مانند متفورمین دریافت می‌کند و قند سه ماهه آن کمتر از ۶.۵ درصد است نیازی ندارد که قندخون خود را به صورت مکرر چک کند، بنابراین پزشک تصمیم می‌گیرد که بیمار چه اندازه نیاز به بررسی قندخون دارد.
ایمنا: چرا مادران باردار بیماری دیابت را تجربه می‌کنند و آیا بعد از اتمام بارداری، دیابت درمان می‌شود؟
سیاوش: برخی از زنان قبل از بارداری به بیماری دیابت مبتلا هستند، اما اطلاعی از آن ندارند، بنابراین توصیه می‌شود هر زنی که قصد بارداری دارد حداقل از سه ماه قبل از باردار شدن به پزشک متخصص مراجعه کند و بررسی‌های مختلف که یکی از آنها قندخون است را انجام دهد.
اما اگر این اقدام صورت نگرفت و مادر باردار شد، باید در اولین مراجعه به پزشک معالج، قندخون این مادر بررسی شود، اگر این فرد در اوایل بارداری دیابت داشت گفته می‌شود دیابت نوع ۲ است که تاکنون تشخیص داده نشده بود و پزشک معالج درمان و رژیم غذایی را تجویز می‌کند.
اما اگر مادری در دوران بارداری قند نداشت، توصیه می‌شود در هفته ۲۴ تا ۲۸ دوران بارداری مجدد تست مصرف شربت گلوکز را بدهد که این تست بر اساس استانداردهایی انجام می‌شود که اگر بر اساس نتایج، قندخون مادر از اعدادی بالاتر برود گفته می‌شود این فرد دیابت دوران بارداری دارد که باید رژیم غذایی و انسولین دریافت کند.
همچنین بعد از زایمان، اگر مادر قبل از بارداری دیابت نداشته بهتر است که شش تا ۱۲ هفته بعد از زایمان به پزشک معالج مراجعه کند و تست تحمل گلوکز خوراک بدهد و اگر درمان شد باید به صورت مادام العمر حداقل سالانه مورد بررسی قرار گیرد، همچنین در این مرحله باید مراقب اضافه وزن خود بوده و بی تحرک نباشد، اما اگر دیابت ادامه دار بود باید در راستای درمان دیابت قرار گیرد.
ایمنا: اینکه برخی افراد عنوان می‌کنند «انسولین نمی‌زنم چون می‌ترسم بدنم عادت کند» صحیح است؟
سیاوش: این تفکر صحیح نیست، یعنی اگر پزشک معالج برای فردی انسولین تجویز کرد، باید بیمار از انسولین استفاده کند.
در دنیا از هر ۱۰ فرد بالغ یک نفر و در ایران به صورت تقریبی حدود ۱۲ درصد افراد بالغ به بیماری دیابت مبتلا هستند، در دنیا از هر دو فرد مبتلا به دیابت یک نفر و در ایران از هر چهار نفر مبتلا به دیابت یک نفر از بیماری خود اطلاعی ندارد.
در استان اصفهان به صورت تقریبی ۱۶ درصد از افرادی که به دیابت مبتلا هستند از دیابت خود مطلع نیستند و بسیاری از افرادی که نسبت به بیماری خود آگاه هستند طی یک سال اخیر حتی یک مرتبه برای درمان به پزشک مراجعه نکردند و بسیاری از افرادی که به پزشک مراجعه کردند کنترل نشده‌اند، از این رو درخواست ما بررسی بیماری است که اگر فردی به دیابت مبتلا است برای درمان به پزشک مراجعه کنند.
نظر شما