هوشی که باید دانش‌بنیان شود!

به گزارش خبرگزاری ایمنا، امروزه هوش مصنوعی به عنوان مشهورترین فناوری جهان شناخته می‌شود؛ به‌طوری که نام این فناوری در تمام عرصه‌های فردی و اجتماعی چشم‌نوازی می‌کند. فناوری هوش مصنوعی در تعاریف به معنای هوشی است که توسط ماشین‌ها ظهور می‌کند، اما پیش از هر چیز باید این موضوع را دانست که کلمه هوش، نشان‌دهنده امکان استدلال است و اینکه آیا هوش مصنوعی می‌تواند به توانایی استدلال دست پیدا کند یا خیر یکی از اختلافات اصلی محققان است.

کاربردهای هوش مصنوعی گسترده وسیعی دارد. از موتورهای جست‌وجوی پیشرفته و سامانه‌های توصیه‌گر تا فهم زبان انسان‌ها و خودروهای خودران یا رقابت در بالاترین سطوح سامانه‌های بازی‌های استراتژیک و مهم‌تر از همه رباتیک همه بخشی کوچک از کاربرد هوش مصنوعی هستند.

هوش مصنوعی (AI) یک فناوری کاملاً جدید یا موضوعی ناشناخته نیست و صحبت از آن به ده‌ها سال قبل بازمی‌گردد، اما در سال‌های اخیر این فناوری به اوج شکوفایی خود رسید و تأثیرات زیادی را در اغلب صنایع و حوزه‌های مختلف رقم زد. عرصه آموزش نیز از این قاعده مستثنی نبوده است. اگرچه بسیاری از کارشناسان آموزش بر این باورند که این فناوری نمی‌تواند حضور معلمان و مدرسان را به‌طور کامل از بین ببرد، اما همه بر این باورند که استفاده از ربات‌ها در حوزه آموزش تحولی شگفت در بهینه‌سازی روش‌های آموزشی رقم خواهد زد.

تام راجرسان، مسئول مدرسه شبانه‌روزی خصوصی کاتس‌مور آمریکا، ربات ابی‌گیل بایلی را مدیر مدرسه خود در سال جاری اعلام کرد. این جریان به عنوان نخستین ورود رسمی هوش مصنوعی به حوزه آموزشی سوالات زیادی را در ذهن مخاطبان ایجاد کرده است.

اخبار ژورنال ربات ابی‌گیل را باور نکنید!

امیر محترمی، عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی مالک‌اشتر در راستای سطح فناوری‌ها، توانایی‌ها و نقاط ضعف ربات ابی‌گیل ، همچنین پدیده هوش مصنوعی و جایگاه آن در ایران و دنیا به خبرنگار ایمنا می‌گوید: آموزش بر مبنای متون و داده‌های متنی صورت می‌گیرد، به همین جهت هوش‌مصنوعی کاربردهای زیادی در زمینه کیفیت‌بخشی به روند آموزش افراد دارد، در این راستا سال جاری برای اولین‌بار ربات آموزشی ابی گیل در غرب آمریکا به کار گرفته شد.

وی می‌افزاید: کارکرد این ربات مبتنی بر فناوری chat GPT ( پردازش زبان طبیعی) است. پردازش زبان طبیعی فناوری است که به ماشین قابلیت ارتباط با انسان را می‌دهد.

محترمی تاکید می‌کند: ربات ابی‌گیل به عنوان یک دستیار به مدیر مدرسه در تحلیل و پردازش سیاست‌های کلی مدرسه، طراحی سوال‌ها و برگزاری امتحانات کمک می‌کند. لازم به ذکر است برخلاف اخبار ژورنال منتشر شده، این ربات مدیر مدرسه نیست، بلکه دستیار مدیر مدرسه است؛ چراکه مدیریت یک مدرسه به عاطفه و احساسات خاص خود نیاز دارد و هوش‌مصنوعی هنوز نتوانسته است به این قابلیت دست پیدا کند، به طور کلی خودآگاهی، احساسات و عاطفه از مهم‌ترین محدودیت‌های هوش مصنوعی در عصر امروز است.

آزمون تورینگ، ادعای کاذب دانشمندان هوش‌مصنوعی

وی در راستای پیشینه هوش مصنوعی ابراز می‌کند: ورود پدیده هوش مصنوعی به اوایل ظهور کامپیوترها برمی‌گردد. واژه هوش مصنوعی برای اولین بار در دهه ۵۰ میلادی توسط جان مک کارتی، دانشمند آمریکایی به کار گرفته شد. در آن دوران دانشمندان ادعاهای بزرگی در زمینه هوش مصنوعی داشتند که به آن هوش مصنوعی قوی می‌گفتند، ادعاهایی همچون ساخت یک ماشین با تمام ویژگی‌های بشری؛ ماشینی که توانایی استدلال، تجزیه و تحلیل، تفکر و در نهایت پاسخ به سوالات را داشته باشد و آزمون تورینگ عنوان این ادعای بزرگ بود، اما پس از انجام تحقیقات اولیه در زمینه هوش مصنوعی دانشمندان ادعاهای خود را کاذب یافته و هوش مصنوعی محدود را در پی گرفتند این نوع از هوش مصنوعی استدلال و تفکر بشری را در زمینه‌های خاص و محدود خود مشابه‌سازی می‌کرد.

عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی مالک‌اشتر می‌گوید: بعد از ورود هوش مصنوعی در دهه ۵۰ به دنیای علم بشری، اکتشافات نفتی و مسائل پزشکی در دهه ۶۰ سرآغاز کاربردهای عملی و تجاری این فناوری شد. تعریف الگوریتم‌های تصمیم‌گیری ایستگاه بعدی مسیر توسعه هوش مصنوعی بود که با ورود کامپیوترها و ماشین‌ها به منصه ظهور درآمد.

وی ادامه می‌دهد: در نهایت با ورود فناوری‌های چت GPT، هوش مصنوعی توانست در سال‌های گذشته تنوعی عظیم را در صنایع و آحاد جامعه جهانی رقم زند؛ هرچند لازم به ذکر است پردازش زبان طبیعی در سال‌های گذشته نیز به اشکال مختلفی همچون دستیاران صوتی موبایل‌ها یا کامپیوتر واتسون مورد استفاده بوده است و پدیده جدیدی نیست.

محترمی متذکر می‌شود: تکنولوژی پردازش زبان طبیعی سال‌ها است در پشت صحنه شرکت‌های فناورانه در حال گسترش بوده است و طی یکی دو سال اخیر صرفاً از آن پرده‌برداری شده است.

وی عنوان می‌کند: NLP، تشخیص گفتار و صدا، شبکه‌های عصبی، یادگیری ماشین، رباتیک و منطق فازی از اصلی‌ترین شاخه‌های هوش مصنوعی هستند که در بخش‌های مختلفی همچون پزشکی، تشخیص بیماری، اکتشاف معادن، اکتشافات فضایی و طرح کاوی کاربری بالایی دارند.

محدودیت‌ها بار دیگر مشکل‌ساز می‌شوند

عضو هیئت علمی دانشگاه درباره هوش مصنوعی در ایران اذعان می‌کند: بر اساس آمارها و شاخص‌های پایگاه سایمگو در سال گذشته ایران، رتبه ۱۵ جهانی را در زمینه انتشار مقالات هوش مصنوعی کسب کرد؛ چراکه یکی از اصلی‌ترین مزیت‌های کشور ایران تربیت نیروی انسانی متخصص است، اما محدودیت در دسترسی به فناوری‌های جهانی به ویژه دسترسی به داده‌های داخلی و خارجی راهروی ورود مقالات به مرحله اجرایی را سد کرده است. لازم به ذکر است دسترسی به داده‌های کلان در زمینه‌های مختلف همچون تولید ماشین‌ها، تولید الگوریتم‌ها و آموزش سیستم هوشمند از اهمیت بالایی برخوردار است.

وی تصریح می‌کند: به علاوه از ضعف‌های زیرساخت‌های پردازشی لازم جهت توسعه سیستم‌های هوشمند نیز نباید غافل شد. عمده تولید کامپیوترها، پردازنده‌ها و سیستم‌های GPU در انحصار کشورهای خارجی است.

در آینده شرکت‌های خصوصی از قله برای مراکز دولتی دست تکان می‌دهند

محترمی تاکید می‌کند: بر اساس مطالعات دانشگاه استنفورد نقطه ثقل توسعه فناوی‌های هوش مصنوعی طی ده سال گذشته از دانشگاه‌ها به شرکت‌ها گرایش پیدا کرده است. به زبان ساده‌تر در حال حاضر شرکت‌ها، پرچم‌داران و پیشتازان فناوری‌های هوش مصنوعی شده‌اند به عنوان مثال پیشتازان هوش‌مصنوعی مولد شرکت‌های اپن‌ای‌آی، گوگل، اپل و ماکروسافت هستند.

وی متذکر می‌شود: فعالیت تمام دولتی و دانشگاهی هوش مصنوعی در ایران، حرکتی خلاف جریان رودخانه جهانی است. تنها راه قرارگیری ایران در روند پیشرفت جهانی هوش مصنوعی، حمایت از رشد و شکل‌گیری شرکت‌های دانش‌بنیان است.

عضو هیئت علمی دانشگاه مالک‌اشتر بیان می‌کند: تجهیز هرچه بیشتر دانشگاه‌ها در کنار شکل‌گیری، حمایت و توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان پایه‌های بومی‌سازی هوش مصنوعی است که کشور را در مواجه با تهدیدات به سپری ایمن تجهیز می‌کند.

لزوم توسعه صنایع دانش‌بنیان در حوزه هوش مصنوعی

به گزارش ایمنا، سال‌ها پیش هوش مصنوعی در پی ادعاهای بزرگ و عجیب و غریب دانشمندان پا به عرصه رباتیک گذاشت و تحولی شگفت را در صنایع مختلف رقم زد. فناوری که روز به روز گسترش آن بیشتر شد تا جایی که امروزه به بسیاری از توانایی‌های بشری دست یافته است.

حال ربات ابی‌گیل به یاری مدیر مدرسه شتافته است تا با کنترل مسائل مدرسه قدرت هوش مصنوعی را به رخ جهانیان بکشد، اما این ربات و هم‌پایانش هنوز در خودآگاهی، احساسات و عاطفه با محدودیت‌هایی مواجه هستند. باید دید این بار بلند پروازی دانشمندان چه تمهیدی برای رفع این محدودیت‌ها می‌بیند.

در این بین پیشتازی کشور ایران در رقابت‌های جهانی هوش‌مصنوعی با گسترش فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان گره خورده است و یاری مسئولان را می‌طلبد.