به گزارش خبرنگار ایمنا، مردم شهر اصفهان بعدازظهر پانزدهم خرداد ماه ۱۳۴۲ زمانی که خبر دستگیری امام را دریافت کردند، حدود ۵۰۰ نفر به رهبری شخصی به نام مصطفی خلیلیان در حمایت از امام خمینی (ره) در چهارباغ تجمع کردند و شعارهایی سر دادند. البته جمعیت با دستگیری این شخص توسط مأموران متفرق شدند، اما بار دیگر، پاسی از شب گذشته به محل اجتماع بهائیان حمله کردند. اصفهانی‌ها در کنار این تظاهرات از روز ۱۶ خرداد با تعطیلی یک هفتگی بازار اعتراض خود را اعلام کردند، این اعتصاب با همه تلاش‌های رژیم برای شکستن آن، بسیار موفق بود و تا روز ۲۳ خرداد که با تهدید و ارعاب مقامات رژیم، بخشی از این اعتصاب خاتمه داده شد، فراگیر بود.
همچنین عکس‌های امام (ره) و اعلامیه‌هایی با مضامین «جهاد کردن به مراتب پسندیده‌تر از خانه‌نشینی است. مسلمانان باید مبارزه کنند.» را در نقاط مختلف شهر مانند خیابان‌های چهارباغ، شیخ بهایی، سپه و… بر در و دیوارها نصب کردند.
علمای اصفهان نیز اعلامیه‌ای که به امضای بیشتر روحانیون طراز اول اصفهان از قبیل آیت‌اللّه ارباب و آیت‌اللّه خادمی اصفهانی رسیده بود، منتشر کردند. علما در این اعلامیه خواستار آزادی علما و روحانیون دستگیر شده به خصوص حضرت آیت‌اللّه خمینی و آیت‌اللّه قمی و آیت‌اللّه محلاتی، که از پیشوایان بزرگ و مسلم عالم تشیع هستند، شدند. روحانیون و وعاظ اصفهان نیز تلگرافی به تهران خدمت حضرت امام‌خمینی (ره) در زندان فرستادند که در آن استخلاص و سربلندی اسلام و تأمین هدف‌های عالی روحانیت را خواستار شدند. محصلان علوم دینی اصفهان نیز با انتشار بیانیه‌ای اهداف نهضت امام‌خمینی را تشریح کردند و اجرای قوانین اسلام و خنثی کردن نقشه‌های عمال اسرائیل در ایران را از جمله اهداف نهضت شمردند.
اما در اسناد ساواک که در مرکز بررسی اسناد تاریخی نگهداری می‌شود، آمده است که شهربانی و ساواک اصفهان برای جلوگیری از این گونه اقدامات از سران اصناف خواستند از کسبه بخواهند عکس‌ها و اعلامیه‌ها را از پشت ویترین مغازه‌های خود بردارند و کسانی که کسبه را تحریک به بستن بازار کرده بودند، دستگیر کردند. مقامات استان که از گسترش اعتراضات در اصفهان نگران بودند، در کنار اقدامات مذکور تدابیر امنیتی سختی نیز اندیشیدند و علیرغم تأکید مکرر ساواک بر آرام بودن اوضاع، یک گردان کمکی از نیروهای جنوب را از شهرضا به اصفهان منتقل کردند و برای ایجاد ترس و وحشت در مردم کامیون‌های حامل سربازان به صورت دائم در شهر در حال مانور و حرکت بودند.
به گزارش ساواک تا روز ۲۱ خرداد در جریان تعطیلی بازارهای اصفهان و تظاهرات مردمی ۳۱ نفر دستگیر و سه نفر به شهادت رسیدند.
همراهی بازاریان، علما و فرهنگیان اصفهان با ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، تداوم بخش نهضت امام بود
حجت الاسلام مهدی اژه‌ای از پیشکسوتان انقلاب در اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، درباره حال و هوای ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ اینگونه می‌گوید: در آن زمان دانش‌آموز بودم، اما به همراه خانواده‌ام با مواضع انقلابی عجین بودیم.
وی ادامه می‌دهد: از پدر بزرگ خود مرحوم آیت الله میرزا محمد حسین اژه‌ای که عالم عارفی بود، چنین خاطرم هست که علاوه بر بیان احادیث و روایت‌های دینی مرتبط با قیام یک فرد خدایی در قم و سرنگون کردن رژیم ظلم، به پخش اعلامیه‌های امام و تبیین مواضع سیاسی امام می‌پرداخت و ما نیز متأثر از آن به بیان مقالات سر صف مدرسه و تولید نشریه‌های دیواری اقدام می‌کردیم.
این پیشکسوت انقلاب عنوان می‌کند: آنچه در خاطرم از ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ هست، همراهی عجیب و غریب بازاریان اصفهان با این نهضت و تعطیل کردن بازار به مدت ۴۰ روز یا بیشتر بود.
وی می‌افزاید: اعتصاب بازار اصفهان برای مدت طولانی تا آن زمان حرکتی بی‌بدیل بود، به نحوی که علی رغم تلاش نیروهای شهربانی، بازاریان اقدام به باز شدن مغازه‌های خود نکردند.
حجت الاسلام و المسلمین اژه‌ای می‌گوید: در ادامه همگامی مردم اصفهان، اغلب وعاظ و علمای به نام اصفهان چون آیت الله خادمی، آیت الله ادیب، آیت الله قدیری و حجت الاسلام والمسلمین مهدی مظاهری، …به روش‌های مختلف چون صدور اعلامیه و بیان مواضع و برگزاری جلسات با واقعه مهم تاریخی ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ و نهضت امام ورود همراهی داشتند، همچنین ضلع سوم همراهی مردم اصفهان، فرهنگیان و معلمان انقلابی بودند.
وی ادامه می‌دهد: معلم‌های قدیمی متعددی چون مرحوم حاج آقا شکوهنده، مرحوم پرورش، مرحوم نیلفرشان و زهتاب هم در عرصه تربیتی و هم در شکل‌گیری تظاهرات و راهپیمایی‌های جسته و گریخته دانش آموزان آن زمان مؤثر بودند.
این پیشکسوت انقلاب خاطرنشان می‌کند: در جو مذهبی اصفهان یک وحدت معنوی بین بازاریان، علما و فرهنگیان علیه رژیم پهلوی ایجاد شده بود.
تظاهرات و قیام ۱۳۴۲ بستری برای شکل‌گیری انقلاب اسلامی شد
حجت الاسلام سیداحمد میر مرشدی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، در راستای تبیین واقعه هم ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ و همراهی مردم اصفهان اظهار می‌کند: رژیم منحوس پهلوی بعد از ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ که مجدداً به ایران بازگشت و حکومت را به کمک انگلیسی‌ها به دست گرفتند، تلاش داشت رابطه تنگاتنگی را با آمریکاییان برقرار سازد.
وی می‌افزاید: برای اینکه پهلوی بتواند این رابطه را با آمریکایی‌ها تحکیم بخشد، دستورات رئیس جمهور وقت آمریکا را (کِندی) پایه اقدامات خود در ایران قرار داد، از جمله این دستورات، حرکت به سمت مدرنیته بود، پهلوی در راستای ایجاد زمینه نزدیک شدن به غرب، تمام همت خود را برای پیاده سازی الگوهای غربی می‌کرد.
کارشناس سیاسی تصریح می‌کند: از جمله اقدامات و تصمیمات پهلوی، راه اندازی انجمن‌های ایالتی و ولایتی بود، انجمن‌های ایالتی و ولایتی قرار بود شوراهایی باشند که در هر استان و شهرستان تشکیل شوند و در مورد مسائل مربوطه تصمیم‌گیری کنند، در این لایحه جدید، شرط مسلمان بودن از رای‌دهندگان و انتخاب شوندگان برداشته شده بود و همچنین شرط «سوگند نمایندگان به قرآن» تبدیل به «سوگند به یکی از کتب آسمانی» شده بود.
وی ابراز می‌کند: پهلوی در پی آن بود در قالب دموکراسی و تحت عنوان انجمن‌های ایالتی و ولایتی، زنان را با سنت‌ها و دیانت درگیر کنند، در این زمان حضرت امام راحل که از بینش عمیق سیاسی برخوردار بود و سرنوشت مشروطه و مواضع امثال شهید مدرس را به خوبی می‌دانست، ندای مخالفت با طرح‌های استعمارگرایانه پهلوی سر داد.
حجت الاسلام و المسلمین میرمرشدی یادآور می‌شود: به محض اینکه امام راحل این موضع را مطرح کردند، بازاریان شهر مقدس قم به این مواضع واکنش نشان دادند و بازاریان و مردم اقشار مختلف اصفهان چون علما با تداوم این نهضت همراهی کردند.
وی ادامه می‌دهد: مردم اصفهان به دلایل مختلف چون قد عَلم کردن شهید مدرس و یا برافراشتن پرچم ضد استعماری آیت الله آقا نور الله نجفی از اصفهان، دارای بصیرتی عمیق سیاسی بودند، لذا متأثر از آن، مردم اصفهان در همراهی مردم قم و ورامین در تظاهرات ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، به میدان آمدند و دست به ایجاد تظاهرات عظیمی زدند.
این کارشناس سیاسی عنوان می‌کند: اسد الله علم در آن زمان دستور برخورد و به رگبار بستن مردم تظاهر کننده ورامین را که جمعیت عظیمی بین چهار تا پانزده هزار نفر اعلام کردند را داد و خون مظلوم مردم به زمین ریخته شد، در همین زمان امام راحل را دستگیر و به زندان انداختند که علما در پی آزاد کردن امام راحل قیام کردند.
وی اذعان می‌کند: بنابراین تظاهرات و قیام ۱۳۴۲ سرآمد یک تحول عمیق اجتماعی در ایران و بستری برای شکل‌گیری انقلاب اسلامی شد.
نظر شما