آیا سیگنال‌های ناشناخته نشانه‌ای از وجود حیات بیگانه است؟

به گزارش خبرنگار ایمنا، یکی از مسائلی که از گذشته تاکنون ذهن بشریت را درگیر کرده، وجود بیگانگان در جهان هستی است. اینکه ما در این کیهان تنها هستیم یا نه یکی از مسائلی است که تاکنون پاسخ قطعی برای آن ارائه نشده، اما به‌لحاظ ریاضی و آماری وجود حیات بیگانه ناممکن نیست. جهانی که در آن زندگی می‌کنیم، بسیار عظیم است و همین عظمت موجب کنجکاوی دانشمندان برای شناخت بیشتر کیهان و کشف حیات احتمالی بیگانگان شده است.

در منظومه شمسی تنها سیاره زمین میزبان حیات هوشمند است و سیارات دیگر همچون مریخ ممکن است میزبان حیاتی تک‌سلولی باشد. امروزه بشر می‌داند که در منظومه شمسی به احتمال بسیار زیاد حیات تک سلولی وجود دارد و در حال حاضر به دنبال بررسی حیات در فضای خارج از منظومه شمسی است. یکی از پروژه‌هایی که با هدف بررسی سیارات فراخورشیدی میزبان حیات برنامه‌ریزی شده «پلاتو» نام دارد، این کاوشگر با هدف دریافت نشانه‌هایی از وجود حیات هوشمند در سیارات فراخورشیدی قرار است فعالیت کند. برای بررسی بیشتر اهمیت مطالعه سیارات فراخورشیدی و شناخته پروژه پلاتو با محسن منتظری، ستاره‌شناس و مخترع فناوری‌های حوزه نجوم گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:

آیا اطراف منظومه‌شمسی سیاره فراخورشیدی مستعد وجود حیات، مشاهده شده است؟

بله، ارقام نشان می‌دهد که در اطراف منظومه‌شمسی وجود سیاراتی که مستعد یا میزبان حیات بیگانه هستند، امکان‌پذیر است. در صورتی که عمر این سیارات به عمر فعلی سیاره زمین نزدیک باشد و یا حتی چند میلیارد سال از عمر آن‌ها گذشته باشد، می‌توانند مستعد وجود حیات باشند.

در سیارات فراخورشیدی حیات هوشمند نیز می‌تواند وجود داشته‌باشد؟

به طور کلی اگر سیاره فراخورشیدی مورد نظر عمری مشابه زمین داشته‌باشد و در کنار آن از عناصر آب و اکسیژن برخوردار باشد، می‌تواند مستعد وجود حیات هوشمند باشد. علاوه بر این موارد در صورتی که دمای سیاره مورد نظر در حدی باشد که آب به صورت مایع در سطح آن مشاهده شود به میزان زیادی می‌توانیم نسبت به وجود حیات هوشمند و چند سلولی امیدوار باشیم.

چرا بررسی حیات در سیارات فراخورشیدی اهمیت دارد؟

بررسی احتمال وجود حیات در سیارات فراخورشیدی از آن جهت حائز اهمیت است که همواره سیگنال‌های بسیاری از ناحیه خارج منظومه‌شمسی دریافت می‌کنیم. درواقع این سیگنال‌ها از سوی ستارگان دور دست دریافت می‌شود و منشا مرموزی دارند، به همین دلیل دانشمندان معتقدند که ممکن است این سیگنال‌های مرموز از سوی سیارات فراخورشیدی ساطع شده باشد. وجود چنین شرایطی باعث شده است که بشر نسبت به مطالعه سیارات فراخورشیدی کنجکاو شود.

در راستای مطالعه سیارات فراخورشیدی چه اقداماتی انجام شده است؟

سازمان‌های فضایی برای بررسی احتمال وجود حیات در سیارات فراخورشیدی قصد دارند کاوشگری را در خارج از جو زمین مستقر کنند. کاوشگر مورد نظر که تحت عنوان پلاتو شناخته می‌شود، می‌تواند در فضای خارج از جو زمین به دور از آلودگی نوری، امواج مخابراتی مزاحم و بادهای خورشیدی در شرایط بهتر و بدون کسر انرژی اضافی تا سال‌های بسیاری به پردازش، تصویربرداری و دریافت سیگنال‌های سیارات فراخورشیدی ادامه دهد.

کاوشگر پلاتو چگونه نام‌گذاری شده است؟

به طور کلی کاوشگر پلاتو برگرفته از چند واژه مشخص است و در نام‌گذاری آن از افلاطون نیز استفاده شده است. نام کامل این کاوشگر Planetary Transits and oscillations of stars است که به معنای گذرهای سیاره‌ای و نوسانات ستاره‌ای است.

منظور از گذرهای سیاره‌ای و نوسانات ستاره‌ای چیست؟

زمانی که سیاره‌ای دور یک ستاره در حال حرکت است و همواره به دور آن می‌گردد، نوساناتی در درخشندگی ستاره ایجاد می‌شود. درواقع حرکت سیاره باعث وقوع خسوف و کسوف جزئی در ستاره مورد نظر می‌شود و در برخی از مواقع نور آن تغییر می‌کند. مطالعه روی شدت درخشندگی و تغییرات نور ستارگان تحت عنوان نوسانات ستاره‌ای یا گذر سیاره‌ای شناخته می‌شود.

نمونه‌ای از این پدیده را می‌توان در گذر سیاره عطارد از روبه‌روی خورشید در نظر گرفت که بین زمین و خورشید قرار می‌گیرد و نقطه کوچکی روی ستاره منظومه‌شمسی ایجاد می‌شود. زمانی که این فاصله بیشتر باشد و یا سیاره مورد نظر بزرگ‌تر و دورتر باشد، اندازه نوسانات تغییر یافته و تعداد دفعات نیز متفاوت خواهد بود.

در بررسی سیارات فراخورشیدی چه نکاتی حائز اهمیت است؟

نکته حائز اهمیت در بررسی و مطالعه سیارات فراخورشیدی مستعد وجود حیات این است که ابتدا مناطق قابل سکونت را شناسایی کنیم. درواقع ابتدا باید مشخص کنیم که چه نکاتی از کهکشان می‌تواند مستعد وجود سیاراتی باشد که میزبان وجود حیات هستند. در این بررسی باید کوتوله‌های زرد، قرمز و یا ستارگان دوتایی را مورد توجه قرار دهیم.

برخی از ستارگان در یک مجموعه قرار دارند و در یک بازه زمانی مشخص متولد می‌شوند، به طور مثال برخی از مواقع ده‌ها هزار ستاره در یک سحابی متولد می‌شوند و اگر سن آن‌ها نزدیک خورشید منظومه‌شمسی باشد، ممکن است در آن محدوده سیاراتی وجود داشته‌باشد که مستعد وجود حیات بیگانه باشد. درواقع ابتدا باید این مکان‌ها را شناسایی کنیم سپس به ردیابی و جستجوی عمیق سیارات بپردازیم.