به گزارش خبرنگار ایمنا، یکی از مسائلی که از گذشته تاکنون ذهن بشریت را درگیر کرده، وجود بیگانگان در جهان هستی است. اینکه ما در این کیهان تنها هستیم یا نه، یکی از مسائلی است که تاکنون پاسخ قطعی برای آن ارائه نشده، اما به‌لحاظ ریاضی و آماری وجود حیات بیگانه ناممکن نیست. جهانی که در آن زندگی می‌کنیم، بسیار عظیم است و همین عظمت موجب کنجکاوی دانشمندان برای شناخت بیشتر کیهان و کشف حیات احتمالی بیگانگان شده است.
در منظومه شمسی تنها سیاره زمین میزبان حیات هوشمند است و سیارات دیگر همچون مریخ ممکن است میزبان حیاتی تک‌سلولی باشد. امروزه بشر می‌داند که در منظومه شمسی به احتمال بسیار زیاد حیات تک سلولی وجود دارد و در حال حاضر به دنبال بررسی حیات در فضای خارج از منظومه شمسی است. یکی از پروژه‌هایی که با هدف بررسی سیارات فراخورشیدی میزبان حیات برنامه‌ریزی شده «پلاتو» نام دارد که برای بررسی و شناخت بیشتر آن با محسن منتظری، ستاره‌شناس و مخترع فناوری‌های حوزه نجوم گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
فضاپیمای «پلاتو» متعلق به کدام سازمان فضایی است؟
«پلاتو» نام فضاپیمایی است که قرار است توسط سازمان فضایی اروپا به فضا ارسال شود و در مدار زمین قرار گیرد. این پروژه جزو ماموریت‌هایی است که طی سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۵ برنامه‌ریزی شده و سومین مأموریتی است که در ایستگاه تحقیقاتی اروپا انجام می‌شود.
هدف فضاپیمای «پلاتو» چیست؟
فضاپیمای پلاتو قرار است سال ۲۰۲۶ به فضا پرتاب شود. این فضاپیما پس از اینکه در مدار زمین قرار گرفت، مطالعات خود را روی سیارات فراخورشیدی آغاز می‌کند، درواقع فضاپیمای پلاتو به دنبال سیارات سنگی است که می‌توانند میزبان حیاتی مانند زمین باشند. در مقیاس کیهانی سیارات مشابه زمین زیاد است، اما در دید بصری بشر تعداد آن‌ها کم است.
سیارات مورد نظر «پلاتو» چه ویژگی‌هایی دارد؟
یکی از مسائلی که در بررسی سیارات مشابه زمین اهمیت دارد، ستارگان مادر آن‌ها است. در واقع سیارات مورد نظر باید از ستارگانی برخوردار باشند که از نوع کوتوله هستند، این ستارگان می‌توانند مانند خورشید منظومه شمسی از نوع کوتوله زرد باشند تا بتوانند کمربند حیاتی را در اطراف خود تشکیل دهند. علاوه بر این مسئله سیاره‌ای که پلاتو به دنبال آن است باید به‌اندازه زمین باشد و در مکانی که قرار گیرد که از ثبات و پایداری لازم برخوردار باشد.
در سیارات فراخورشیدی مورد نظر پلاتو وجود چه عناصری الزامی است؟
به طور کلی سیاره‌ای که برای فضاپیمای پلاتو هدف محسوب می‌شود، باید توانایی تشکیل جو را داشته‌باشد و در جو آن نیز باید اکسیژن و کربن دی‌اکسید تهیه شود. علاوه بر این مسئله در لایه‌های درونی سیاره مورد نظر وجود عناصری مانند کربن، فسفر و سایر مواد معدنی مورد توجه است، همچنین وجود آب نیز بسیار حائز اهمیت است. به طور کلی عناصری مانند نیتروژن، فسفر و کربن دی‌اکسید در فرآیند ساخت DNA موجودات زنده نقش ویژه و مؤثری ایفا می‌کنند به همین دلیل وجود آن‌ها بسیار حائز اهمیت است.
آیا در کشف سیارات میزبان حیات طول عمر سیاره نیز مهم است؟
بله، درواقع عمر سیاره باید به‌نحوی باشد که بتواند حیاتی در آن شکل گیرد. نکته حائز اهمیت این است که سیاره مورد نظر باید زمان لازم برای ایجاد حیات را از نظر طول عمر طی کرده باشد که این مسئله در زمان رصد سیاره نیز باید بررسی شود.
درواقع زمانی که قرار است سیارات یا اجرام فراخورشیدی را رصد کنیم، باید در نظر داشته باشیم که اجرام مورد نظر در فواصل بسیار دوری از ما قرار گرفته‌اند و برای بیان فاصله آن‌ها نیز از سال نوری استفاده می‌شود، بنابراین زمانی که چنین اجرامی را رصد می‌کنیم، چیزی که مشاهده می‌شود، ممکن است متعلق به گذشته سیاره مورد نظر باشد.
آیا پلاتو می‌تواند سیارات موجود در کهکشان‌های دیگر را نیز بررسی کند؟
خیر، با توجه به فاصله‌ای که بین اجرام کیهان وجود دارد اگر بخواهیم پیرامون کهکشان‌های دیگر صحبت کنیم، باید به فواصلی معادل میلیون‌ها تا میلیاردها سال نوری اشاره کنیم و در حال حاضر بشر امکانات لازم برای بررسی سیارات موجود در چنین فواصلی را ندارد.
به طور کلی مسئله‌ای که در حال حاضر برای فضاپیمای پلاتو اولویت دارد، مطالعه سیارات کهکشان راه شیری است و در این راستا نیز اولویت با سیاراتی است که اطراف ستارگان دوتایی یا کوتوله‌های قرمز قرار گرفته‌اند. درواقع کوتوله‌های قرمز به قدری کوچک هستند که سیارات کوچک را در کنار خود نگه می‌دارند.
اندازه ستاره چه اهمیتی در بررسی سیارات میزبان حیات دارد؟
درواقع اگر ستاره مادر سیاره مورد نظر از میزان مشخصی بزرگ‌تر باشد، می‌تواند سیاره را جذب خود کند، بنابراین در آن محدوده سیاره سنگی پایداری لازم را ندارد و نمی‌تواند رشد کند. با توجه به این مسئله باید دنبال ستارگانی بگردیم که مانند خورشید ابتدا یک زوج بوده و به مرور زمان به واسطه انفجار ابرنواختری تبدیل به یک ستاره کوچک شده است سپس سیارات سنگی نیز از غبارهای انفجار شکل گرفته‌اند.
به طور کلی فضاپیمای پلاتو قصد دارد، به دنبال سیارات فراخورشیدی سنگی برود که در کمربند حیات قرار گرفته‌اند، مشابه زمین هستند و اطراف ستاره‌های کوتوله زرد مانند خورشید یا کوتوله قرمز که پس از انفجارهای اختری و ابرنواختری پدید می‌آید، بنابراین می‌توان گفت که این فضاپیمای مطالعه بسیار سخت و دشواری در پیش دارد.
نظر شما