به گزارش خبرنگار ایمنا، اصفهان مهد تمدن و فرهنگ ایران‌زمین است. اصفهان نه‌تنها، یک نام که یک سرزمین است؛ سرزمینی به وسعت کویر، و بناهای تاریخی تا دشت و رودخانه و دنای استوار در جنوب این استان. اصفهان را از قدیم‌الایام با زاینده‌رود و عالی‌قاپو و نقش‌جهانش می‌شناختند و همواره گروه‌هایی از مردم از جمله تاریخ نویسان، تاجران و جهانگردان سفر به این خطه تاریخی را در برنامه خود می‌گنجاندند.
استانی پهناور به وسعت چندین و چند روستا و آبادی و شهرستان، با اقوام مختلف روستایی، شهری و عشایری که درگذر زمان بیشتر و بیشتر معرفی‌شده و با توسعه تکنولوژی‌های روز به‌ویژه در حوزه گردشگری، امروز شناخته‌شده‌تر از هرزمانی است.
گردشگری از جمله ارکان توسعه بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته و حتی ممالک همسایه خودمان است و همین صنعت جایگاه خوبی در اصفهان دارد. هرچند برخی عوامل طبیعی و غیرطبیعی همچون شیوع ویروس کرونا در چند سال اخیر، روی این صنعت درآمدزا و پاک هم تأثیر گذاشت اما همچنان، اصفهان مقصد سفر بسیاری از مسافران و تاریخ دوستان و طبیعت گردان است.
اما در سال‌های اخیر باوجود پاندمی کرونا حوزه گردشگری در جهان ازجمله کشورمان تحت تأثیر قرار گرفت و بنا به گفته کارشناسان یکی از مشاغل و حوزه‌هایی که در کشورمان در اثر شیوع کرونا بیشترین آسیب را دید، حوزه گردشگری بود. حال نزدیک چند ماه است که شیوع کرونا در جهان و کشورمان فروکش کرده است و گردشگران همچون گذشته به‌راحتی می‌توانند به شهرها و کشورهای مختلف سفر کنند، باوجود آزادی و برداشته شدن مصوبات ستاد کرونا کشور برای سفر وضعیت گردشگری در استان اصفهان چگونه بوده است؟ برای بررسی این موضوع گفت‌وگویی با علیرضا ایزدی، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان انجام داده‌ایم که در ادامه نظر مخاطبان را به مطالعه آن جلب می‌کنیم.
حوزه گردشگری اصفهان در حال حاضر درچه وضعیتی قرار دارد؟
متأسفانه چند سال پی‌درپی با حوادث و مشکلاتی ازجمله سیل سال ۹۸، حوادث آبان ماه سال ۹۶، سقوط هواپیمای اوکراینی و بحران فراگیر کرونا که آسیب‌های جدی به بخش گردشگری ما وارد کردند، مواجه بودیم.فعالان گردشگری در این مدت، صبر و تحمل خوبی از خود نشان دادند و بااینکه متضرر شدند شکیبایی کردند.
اما از آذرماه سال گذشته که واکسیناسیون عمومی ویروس کرونا جواب داد و رشد بیماری کووید -۱۹ به حداقل ممکن رسید، عزم راسخ در استان در بخش گردشگری رقم خورد و باعث شد از عید نوروز امسال، رشد خوبی در حوزه گردشگری خارجی و داخلی شاهد باشیم. این رشد سفر و گردشگری در مقاطعی همچون عید سعید فطر، عید نوروز و تعطیلات تابستان بیشتر مشهود بود.
چه تعداد گردشگر وارد اصفهان شدند یا در هتل‌ها و مجموعه‌های اقامتی اقامت کردند؟
در شش‌ماهه ابتدای امسال، حدود چهار میلیون گردشگر داخلی از آثار تاریخی اصفهان دیدن کردند و بیش از ۳۳۰ تا ۳۴۰ هزار نفر در واحدهای اقامتی رسمی استان اقامت کدند و مستقر شدند. ۳۸ هزار گردشگر خارجی هم از ابتدای امسال تا به امروز از استان اصفهان بازدید کرده‌اند که به نسبت سال گذشته، یکصد درصد رشد را نشان می‌دهد.
در سال جاری توسعه کدام حوزه از گردشگری در استان اصفهان مدنظرتان است؟
گردشگری محصول رشد و توسعه فرهنگ و اقتصاد و همچنین محصول و دستاورد نوین قرن و بیست‌ویک است. امروزه بیش از ۵۰ گونه سفر در دنیا شناسایی‌شده که مردم با هر سطح درآمد و علاقه‌مندی اقدام به سفر کردن می‌کنند.
در سال‌های اخیر تلاش کرده‌ایم گونه‌ها و زیرگونه‌های گردشگری فرهنگی را رشد بدهیم. گردشگری فرهنگی یکی از مهم‌ترین گونه‌های سفر در دنیا است. گردشگری طبیعی و زیرگونه‌های آن مثل گردشگری کشاورزی یا گردشگری روستایی هم در استان اصفهان مطرح هستند و جایگاه خوبی دارند و در رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرند.
«گردشگری سلامت» از جدیدترین و روزآمدترین حوزه‌های گردشگری است و به دلیل اینکه اصفهان ازجمله مناطق خوب ازنظر این مدل خاص گردشگری است، این بخش نیز موردتوجه مدیران استانی است.
کدام گونه گردشگری در اصفهان باید تقویت شود؟
هر سه نوع را باید تقویت کرد و به آن پرداخت. نکته قابل‌توجه در این میان این است که ما با دو پدیده در اصفهان روبه‌رو هستیم که دست‌بردار این استان و کلان‌شهر اصفهان نیستند. خشک‌سالی و آلودگی هوا؛ این دو عامل؛ درآمد وزندگی مردم در دو بخش صنعت و کشاورزی راتحت الشعاع قرار داده است.
امروز استان اصفهان به نقطه‌ای رسیده است که نه می‌تواند یک سانتی‌متر زمین کشاورزی اضافه کند و نه اینکه یک کارخانه صنعتی به این بخش بیفزاید؛ چراکه می‌گویند ۷۸ درصد از ذخیره سد زاینده‌رود خالی است و حتی تأمین آب شرب هم مشکل است، پس سخن گفتن از تأمین آب برای سایر بخش‌ها جایی در مباحث امروز استان ندارد. بنابراین باید اقتصادی دیگر جایگزین اقتصاد کشاورزی و صنعت در این استان شود که آن، «اقتصاد فرهنگی» است.
درباره اقتصاد فرهنگی توضیح بیشتری می‌دهید؟
اگر می‌خواهیم اقتصاد فرهنگی در استان اصفهان جایگاه ویژه‌ای پیدا کند، باید برای ایجاد زیرساخت‌های این بخش تا می‌توانیم کارکنیم و از واحدهای اقامتی تا خدمات پذیرایی، تفریحی و سایر بخش‌های مربوط به این حوزه را فعال کرده و توسعه دهیم.
ازجمله اینکه به زیرساخت‌های گردشگری در اطراف بناها و سازه‌های تاریخی، قابل بازدید کردن جاذبه‌های طبیعی، استاندارد کردن جاذبه‌ها به‌گونه‌ای که آسیبی به طبیعت نرسد و همچنین توسعه زیرساخت‌های بیمارستانی و پزشکی در راستای توسعه گردشگری سلامت توجه کنیم.
امروز امنیت، کلیدواژه مهم و محوری صنعت گردشگری است. متأسفانه ناآرامی‌ها در فصل دوم سفرهای خارجی ما از نیمه شهریور تا نیمه آذر اتفاق افتاد و تأثیر خود را گذاشت تا جایی که تعدادی از تورها لغو شدند بنابراین آنچه مسلم است تأثیر جدی این ناآرامی‌ها بر صنعت گردشگری بود و این موضوع بر کسی پوشیده نیست.
چه رویدادها و اتفاقات دیگری در اصفهان بر صنعت گردشگری این استان تأثیر گذاشته است؟
اقتصاد استان اصفهان بر صنعت و کشاورزی استوار بوده است. کارخانه‌ها و مجموعه‌های بزرگ اقتصادی مانند فولاد مبارکه و ذوب‌آهن در این استان مستقر است و که بخش قابل‌توجهی از منابع آبی اصفهان را همین شرکت‌های بزرگ مصرف می‌کنند.
افزایش جمعیت، تغییر اقلیم، گرم شدن تدریجی هوا و طولانی شدن خشک‌سالی، همه باعث شده رودخانه زاینده‌رود پاسخگوی نیاز این جمعیت انبوه و نیازهای متعدد آن نباشد.
در یک دهه گذشته همه دلسوزان و فعالان بخش گردشگری و صنایع‌دستی تلاش کردند جایگاه گردشگری و مباحث میراث فرهنگی در استان اصفهان، آن‌طور که هست به مسئولان و سپس به عامه مردم و سرمایه‌گذاران این بخش نشان دهند.
برای رشد متوازن گردشگری در نقاط مختلف اصفهان چه کرده‌اید؟
اگر قرار است گردشگری جایگاه خوبی در ابعاد اقتصادی داشته باشد باید در پهنه جغرافیایی استان اصفهان پراکنده شود. یکی دیگر از تلاش‌های ما این رشد متوازن گردشگری و سفر در شهرها و شهرستان‌های مختلف استان اصفهان بود. طی سال‌ها و دهه‌های گذشته وقتی از گردشگری استان اصفهان سخنی به میان می‌آمد، این موضوع تنها به چند منطقه و شهر خاص همچون نطنز، کاشان یا کلان‌شهر اصفهان محدود می‌شد اما امروز در همه شهرستان‌های استان اصفهان فعالان گردشگری فعال هستند؛ حتی شمار زیادی از مردم محلی با مواهب گردشگری آشنا شده‌اند و این اتفاق مهمی است. در حقیقت زمینه‌سازی فرهنگی به شکل زیرساختی و پذیرش مردم محلی در این بخش اهمیت زیادی دارد.
صنعت گردشگری، سابق بر این‌یک کالای لوکس به‌شمار می‌رفت اما امروز همگان اذعان دارند که گردشگری نه‌تنها تهاجم و آسیب فرهنگی در پی ندارد، بلکه می‌تواند به تعامل و گفت‌وگوی فرهنگی منجر شود، چراکه در سفر مبنای اصلی آموزش، دیدن و کشف حقیقت است.
طی یک دهه اخیر چه فعالیت‌های شاخصی در صنعت گردشگری اصفهان اتفاق افتاده است؟
در ۱۰ سال گذشته رشد خوبی در این بخش شاهد بوده‌ایم و از ۱۰ هزار تخت در این صنعت به ۳۷ هزار تخت رسیده‌ایم. افزاش تعداد تخت‌های هتل‌ها و مراکز اقامتی در استان اصفهان نشان‌دهنده این است که گردشگری در هر دو بخش دولتی و خصوصی جدی گرفته‌شده و تأثیرگذار بوده است. البته هنوز تا رسیدن به حد و اندازه مطلوب فاصله زیادی داریم چراکه اقتصاد ما بر مبنای توسعه گردشگری و صنایع‌دستی است و با توجه به اینکه جایگاه ما در حوزه صنایع‌دستی مباحث تاریخی و گردشگری بالا است، هنوز به آن چیزی که فکر می‌کنیم استان اصفهان می‌تواند به‌واسطه آن به کسب درآمد اقتصادی در بخش گردشگری و صنایع‌دستی برسد، فاصله زیادی داریم.
«گردشگری خوراک»، یکی از گونه‌های شناخته‌شده گردشگری در ایران و جهان است. در این بخش خاص در اصفهان چه اقدامی صورت گرفته است؟
یکی از ۵۰ گونه‌ای که در دنیا مطرح است گردشگری خوراک است. تنوع و گوناگونی اقوام یکی از ویژگی‌های مهم استان اصفهان است. این تنوع منجر به تنوع خوراک و غذا هم شده است. وقتی تنوع اقوام داشته باشیم، طبیعی است که تنوع فرهنگ‌ها و خرده‌فرهنگ‌ها را هم شاهد خواهیم بود.
یک بخش از تنوع خرده‌فرهنگ‌ها موضوع خوراک است. امروزه در همین شهر اصفهان انواع و اقسام غذاهای مختلف را ملاحظه می‌کنید که توانسته‌ایم برخی از آن‌ها را در فهرست میراث ملی ثبت کنیم، خورشت ماست، بریانی، کباب گلپایگان و نان کمشچه از آن جمله است.
درمجموع چند عنوان ثبت خوراک ملی در سال‌های اخیر داشته‌ایم؟ این ثبت چه تأثیری بر این رویداد ثبت ملی دارد؟
حدود ۲۰ عنوان خوراک و غذا به ثبت ملی رسیده است. خوراک‌هایی که ثبت ملی می‌شوند مهارت‌های پخت و تهیه آن‌ها مستندسازی می‌شوند و به‌صورت علمی روی آن‌ها کار مطالعاتی و مستند انجام می‌شود.قبل از شیوع کرونا، تلاش کردیم در جشنواره‌های مختلف، موضوع خوراک و غذا را در برنامه‌ها و نمایشگاه‌های مختلف بگنجانیم و لحاظ کنیم.
حدود ۱۷۰ رویداد فرهنگی در شهرستان‌های مختلف استان اصفهان اجرا کردیم که خوراک هم در بین آن‌ها جایگاه ویژه‌ای داشت. چند نمایشگاه گردشگری در شاهین‌شهر و میمه برگزار کردیم که موضوع خوراک و حتی محصولات باغی، بومی و محلی هم در آن‌ها گنجانده‌شده بود.
همچنین موضوع خوراک در نوروزگاه‌هایی که در شش سال اخیر در شهرهای مختلف استان اصفهان برگزار کردیم جایگاه ویژه‌ای داشت. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های صنعت گردشگری تنوع است و شما اگر به سفر می‌روید برای کسب تجربه ناشی از تنوع و تازگی است. تنوع هم شاخص‌های مختلفی دارد که یکی از آن‌ها می‌تواند غذا و خوراک باشد.
در حال حاضر، ۱۴ خوراک اصفهانی دو نوع شیرینی و سوهان اصفهان و کاشان برای ثبت ملی معرفی‌شده است. امروزه اگر می‌خواهیم توسعه گردشگری متوازنی داشته باشیم، گردشگری خوراک یکی از همان زیرگونه‌هایی است که جای کار زیادی دارد و خیلی نوپا است و هنوز جایگاه خود را پیدا نکرده است.
آورده‌های گردشگری برای اصفهان قابل‌توجه بوده است؟
قبل از پاندمی کرونا و اینکه قیمت ارز در ایران به‌شدت بالا و پایین شود وضعیت خوبی داشتیم. اما پس‌ازآن نمی‌توان رقم دقیقی اعلام کرد، چراکه نوسان در اقتصاد و پول زیاد بوده اما تا سال ۹۷ که نوسان دلار کمتر بود هر گردشگر خارجی تا سه هزار دلار سودآوری در بخش اقتصاد محلی داشت. این رقم را به‌واسطه اینکه ترولانس تفاوت ارزش ریال و ارزهای خارجی بالا است، نمی‌توان دقیق محاسبه کرد.
نظر شما