به گزارش خبرنگار ایمنا، نهم آذرماه به نام سفیدپوشان خط مقدم جبهه سلامت که رنج، مشقت و غم را پشت لبخندهایشان پنهان می‌کنند تا امید را زنده نگه دارند، ثبت شده است. این مدافعان سلامت در برابر فراز و نشیب حوزه درمان خم به ابرو نمی‌آورند و در حالی که از مشکلات بسیاری رنج می‌برند، اما در عرصه خدمت به جامعه از پای نمی‌نشینند و با تمام توان از زندگی آدمی و سلامت جامعه دفاع می کنند.
فرسودگی بسیاری متوجه سخت‌کوشان عرصه پرستاری است که در دوران همه‌گیری و پیک‌های کرونا چندین برابر شد؛ از ندیدن خانواده‌ها گرفته تا جان سپردن‌های بیماران در آغوششان؛ اما با این وجود سنگرهای درمان خالی نماند. مشکلات بسیاری متوجه این قشر است و تاکنون مورد بی‌مهری‌های فراوان قرار گرفته‌اند، باشد که این روز، بهانه‌ای برای شنیدن صدای تیمارداران سفیدپوش باشد.
در این بین بی‌توجهی و بی‌مهری مسئولان باعث شد تا موج جدید مهاجرت پرستاران آغاز شود؛ چرا که بسیاری از وعده‌های داده شده، عملی نشد. سازمان نظام پرستاری در خصوص کمبود نیروی پرستار در بیمارستان‌ها هشدار داده بود و بر ضرورت استخدام، پرداخت معوقات و اصلاح نظام پرداخت اجرایی تاکید کرده بود و پرستاران با توجه به بالا رفتن فشار کاری، انتظار رسیدگی بیشتر و تفاوت پرداختی نسبت به گذشته را داشتند. آنها معتقدند که در قبال زحمت خود، حقوق متناسبی دریافت نمی‌کنند و خلأهای فراوانی دست و پاگیر خدمت‌رسانی آنها شده است.
همچنین بر اساس اظهارات معاون دفتر توانمندسازی و بهبود سرمایه انسانی معاونت پرستاری وزارت بهداشت در سال ۱۴۰۰، سالانه ۱۱ تا ۱۵ هزار نفر از رشته پرستاری فارغ‌التحصیل می‌شوند و حدود ۲۰۰ هزار نفر در سطوح مختلف حوزه پرستاری در کشور مشغول ارائه خدمات در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی تحت پوشش وزارت بهداشت، سازمان تأمین اجتماعی، بیمارستان‌های وابسته به نیروهای مسلح و بخش خصوصی هستند که حدود ۱۴۰ هزار نفر از آنها در وزارت بهداشت به ارائه خدمت می‌پردازند.
سنگرهایی که با وجود درد، خالی نشد
یکی از مدافعان سلامت که حدود ۱۰ سال است در قامت پرستار مرهم بر جان بیماران می‌گذارد در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، در خصوص چالش‌هایی بسیاری که با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، اظهار می‌کند: فردی که وارد رشته پرستاری می‌شود، باید روحیه انعطاف‌پذیری داشته باشد؛ البته افراد خودبه‌خود در این رشته انعطاف‌پذیر می‌شوند و حتی افرادی که با ترس و اضطراب وارد این شغل می‌شوند نیز روحیه استقامت و صبوری را می‌آموزند و به‌تدریج فولاد آب‌دیده می‌شوند، فضایی که در رشته پرستاری وجود دارد، بسیار خشک و استرس‌زا است و تمام زندگی پرستاران با درد و رنج عجین می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه چابکی و مدیریت زمان در این حرفه بسیار اهمیت دارد، می‌گوید: با شیوع بیماری کرونا، ترس عجیبی بین تمام بیماران و کادر درمان ایجاد شد، چرا که این بیماری ناشناخته بود. بعد از مدت زمانی بیماران کرونایی پذیرش شدند، لباس‌های خاص پوشیدیم و وارد اتاقی می‌شدیم که بیمار از دیدن ما با لباس‌هایی مانند فضانوردان، اضطراب بی‌حدی در جانش رخنه می‌کرد و این موضوع تأثیر بسیار بدی بر روند درمان آنها داشت.
این پرستار ادامه می‌دهد: در آن شرایط عشق، دلیلی بود که پرستاران را بر بالین بیماران نگه می‌داشت. بیماران با سن بالا وارد بخش می‌شدند، همراه نداشتند، پرستار با لباس ویژه بالای سر آنها می‌رفت و وقتی این شرایط را می‌دید، تصور می‌کرد به بیماری وحشتناکی مبتلا شده یا اتفاق بسیار بدی افتاده است؛ لذا این شرایط کار ما را بسیار سخت‌تر می‌کرد.
وی خاطرنشان می‌کند: رابطه بین پرستار و بیمار باید بسیار نزدیک باشد تا بیمار به او اعتماد کند و این موضوع فرایند زمان‌بری بوده و آن‌طور که باید مورد توجه قرار نگرفته است، در حالی که اهمیت بسیاری دارد و باید چاره‌ای برای آن اندیشیده شود تا درکی متقابل بین بیمار و پرستاری که بر بالینش چشم بر هم نمی‌گذارد، ایجاد شود.
کمبود نیروهای پرستاری، کمتر نشدن شیفت‌های کاری و پاداش‌های جزئی
یکی از پرستاران بخش آی‌سی‌یو که در این بخش موی سپید کرده است به خبرنگار ایمنا، در خصوص مشکلات بی‌شمار این شغل می‌گوید: مشکلات باید مطرح شود، اما تنها رشته‌ای که هیچ‌گاه فعالیتی را به انجام وظیفه‌اش ترجیح نداده، پرستاری است. در کنار اینکه نمایندگانی از پرستاران مطالبات ما را دنبال می‌کنند و همچنان به نتیجه‌ای مؤثر نمی‌رسند، صدها پرستار دیگر در بخش‌های مختلف هستند و کار خود را با وجود وعده‌های پوشالی که هر روز به آنها داده می‌شود، به بهترین شکل ممکن انجام می‌دهند.
وی می‌افزاید: کارانه پرستاران نسبت به فعالیتی که انجام می‌دهند، بسیار اندک است، اضافه کار آنها محاسبه نمی‌شود و پاداشی به پرستاران در شرایط کاری سخت کرونا تعلق نگرفت، دولت قول‌هایی به پرستاران داده، اما هنوز این قول‌ها عملی نشده است. انتظار می‌رود طرح فوق‌العاده خاص برای پرستاران تصویب شود تا افزایش حقوق داشته باشند و این درخواست تمام پرستاران با سابقه بیمارستان‌ها است تا تبدیل وضعیت نیروهای پرستاری مشخص شود.
این پرستار با سابقه ادامه می‌دهد: برای استخدام رسمی پرستاران آزمون گذاشته می‌شود، اما سابقه و تجربه کاری پرستار برای جذب استخدام رسمی ملاک قرار نمی‌گیرد. در حال حاضر با ۲۰ سال سابقه خدمت، هنوز وضعیت استخدام مشخصی ندارم و تعیین تکلیف نشده‌ام، در حالی که برخی افراد با شرایط خاص سریع استخدام می‌شوند، اما برخی پرستاران که چند سال دیگر بازنشسته می‌شوند، هنوز استخدام رسمی نشده‌اند و به صورت قراردادی فعالیت دارند.
وی معتقد است: در دوران شیوع کرونا تعداد نیروهای پرستاری بسیار کم بود، با توجه به تعداد بیماران بد حالی که بستری می‌شدند و بیشتر آنها زیر دستگاه فوت می‌کردند، فضای این اپیدمی و ابتلای افراد به این ویروس و بستری شدن در بخش‌های اورژانس و آی‌سی‌یو، محیط بسیار ناآرامی را برای پرستاران که دائم به بیمار رسیدگی می‌کردند، ایجاد کرده بود.
این مدافع سلامت اضافه می‌کند: در دوران شیوع کرونا قرار بود شیفت‌های کاری پرستاران کمتر شود، اما این اتفاق نیفتاد. پاداش بودن در خط مقدم کرونا به پرستاران تعلق می‌گرفت، اما آن طور که باید پرداخت نمی‌شد و پاداش‌هایی که برای سه ماه شیفت کاری پرستاران پرداخت شد، بسیار جزئی بود و تمام نیروهای پرستاری از این وضعیت ناراضی بودند.
استقبال از پرستاران ایرانی در کشورهای توسعه یافته
احمدرضا یزدان‌نیک، معاون فنی، آموزشی و پژوهشی سازمان نظام پرستاری کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: پرستار نمونه باید از نظر علمی به‌روز، علاقه‌مند و دغدغه‌مند نسبت به حرفه خود و دارای رفتاری حرفه‌ای باشد؛ همچنین باید کدهای اخلاقی این حرفه را رعایت و جهت حفظ سلامت خود تلاش کند و در راستای توسعه فردی و علمی خود بکوشد. در صورتی که یک پرستار دارای شرایط ذکر شده باشد، عملکرد بسیار مثبتی دارد و به حقوق بیمار احترام می‌گذارد.
وی با بیان اینکه وجدان کاری در حرفه پرستاری، به معنی تعهد و عمل به کدهای اخلاقی این حرفه است، می‌افزاید: آموزش پرستاران در ایران قابل قبول و خوب است و پرستاران هنگام سفر به کشورهای توسعه یافته که دارای استانداردهای پرستاری بالایی هستند، مورد استقبال قرار می‌گیرند و در مقایسه با بسیاری از پرستاران آسیایی و بعضی کشورهای اروپایی، مهارت بالایی از منظر آموزشی دارند.
دبیر هیئت مدیره نظام پرستاری استان اصفهان تصریح می‌کند: استاندارد نیروی انسانی پرستار در کشور، کمتر از یک دوم استاندارد جهانی است و در واقع حدود یک سوم استاندارد کشورهای توسعه یافته، پرستار داریم. با کم بودن تعداد پرستاران در کشور، فشار زیادی به پرستاران تحمیل می‌شود، استانداردهای بیمار و پرستار رعایت نمی‌شود و پرستار نیز به علت مشکلات معیشتی و پایین بودن حقوق دریافتی، به اجبار به شغل دوم یا سوم روی می‌آورد.
تفاوت درآمد پرستاران بسیار زیاد است
وی با بیان اینکه با توجه به شرایط موجود، یک پرستار خسته و فرسوده نمی‌تواند عملکرد و بهره‌وری مناسبی داشته باشد، اضافه می‌کند: پرستاران کشور تمام استاندارهای لازم را دارند و می‌توانند عملکرد مطلوبی داشته باشند، اما با کم بودن نیروی کار و به رسمیت شناخته نشدن ارزش مادی و اقتصادی این شغل، نمی‌توان از پرستاران در حد پرستاران کشورهای توسعه‌یافته انتظار داشت.
یزدان‌نیک با بیان اینکه در حال حاضر حقوق پرستاران مشابه با کارمندان عادی دولت است، در حالی که پرستاری از مشاغل خاص و سخت محسوب می‌شود، می‌گوید: شرایط و سختی‌کار یک پرستار باید به گونه‌ای دیگر دیده شود. در بسیاری از کشورهای جهان، شغل پرستاری از جمله مشاغلی بوده که دارای بالاترین حقوق و مزایا است و حتی حدود ۸۰ درصد حقوق یک پزشک را دریافت می‌کنند، اما این تفاوت درآمد در ایران، بسیار زیاد است.
وی ادامه می‌دهد: با اعلام خط فقر توسط دولت، بسیاری از پرستاران زیر این خط قرار می‌گیرد، در صورتی که این موضوع زیبنده افرادی که در راستای ارتقای سلامت یک جامعه می‌کوشند، نیست. مشکلات معیشتی افراد شاغل در این حرفه، بسیار زیاد است و وعده‌هایی که طی سالیان داده شده، بیشتر در حد شعار بوده و عملی نشده است.
قانون تعرفه‌گذاری پرستاری همچنان بر زمین مانده است
عضو شورای عالی نظام پرستاری کشور با بیان اینکه یکی از وعده‌های داده شده به پرستاران، در نظر گرفتن پاداش کرونا بود که محقق نشد، اظهار می‌کند: قانون تعرفه‌گذاری پرستاری، ۱۴ سال است که روی زمین مانده و دو سال است که در دستور کار قرار داشتن پیاده‌سازی آن، اعلام می‌شود، اما اکنون نیز که این قانون به مرحله اجرا رسیده است، خبرهای شنیده شده، بسیار ناامیدکننده است.
وی با بیان اینکه پرستاران ۷۰ درصد خدمات سلامت را ارائه و ۶۰ درصد جامعه بزرگ سلامت کشور را تشکیل می‌دهند، می‌افزاید: قشر پرستار، قشری محجوب است که برای دریافت مطالبات خود روی به اعتراض نمی‌آورد، چرا که فعالیتشان با سلامت افراد درگیر است و از ایجاد تشویش ذهنی و ایجاد کوچک‌ترین خلل در خدمت‌رسانی به بیماران، جلوگیری می‌کنند تا بیماران از این موضوع آسیب نبینند.
یزدان‌نیک با بیان اینکه نظام سلامت در حق پرستاران ظلم و از نجابت بیش از حد آنها سوءاستفاده می‌کند، تصریح می‌کند: به اندازه ریزش‌های مربوط به مسائلی مانند مهاجرت یا بازنشستگی پرستاران، نیروی انسانی کافی جذب نشده است و باید به مشکل کمبود پرستار، توسعه و خصوصی شدن تخت‌ها را نیز اضافه کنیم که به کمبود نیروی پرستار دامن می‌زند.
ماجرای امنیت شغلی و تبدیل وضعیت پرستاران
معاون فنی، آموزشی و پژوهشی سازمان نظام پرستاری کشور ادامه می‌دهد: طی دو تا سه سال گذشته نه تنها پیشرفتی در راستای افزایش تعداد پرستار نداشته‌ایم، بلکه شاهد پس‌رفتی فاجعه‌بار، بوده‌ایم که به طور قطع، به ارائه خدمات پرستاری و سلامت افراد، آسیب وارد می‌کند.
وی با بیان اینکه یکی از مشکلات پرستاران، امنیت شغلی و تبدیل وضعیت آنها است، می‌گوید: پرستارانی بیش از ۲۰ سال سابقه کار دارند، اما به صورت تبصره‌ای فعالیت دارند؛ چه توجیهی وجود دارد که یک فرد بیش از ۲۰ سال، نیروی تبصره‌ای باشد؟، در دوران پیک و همه‌گیری بیماری کرونا، نیروی پرستار ۸۹ روزه استخدام شد و افرادی که خدمت آنها به پایان رسیده بود، با حقوقی نازل تمدید طرح شدند، اما به محض به پایان رسیدن پیک‌های کووید _۱۹، به صورت ناجوانمردانه‌ای عذر آنها خواسته شد.
یزدان‌نیک با بیان اینکه با به اجرا گذاشته شدن قانون استخدام ایثارگران، تعداد قابل توجهی پرستار بدون بررسی صلاحیت، استخدام شدند، اضافه می‌کند: طرح فوق‌العاده خاص به برخی سازمان‌ها ابلاغ شده است و پرستاران پیگیر این موضوع هستند، اما هنوز به آنها تعلق نگرفته است. شاید با وجود تعلق طرح فوق‌العاده خاص به حوزه پرستاری، شکاف درآمدی پرستاران مقداری پر و رضایتی نسبی در جامعه پرستاری ایجاد می‌شد.
مهاجرت ۲۰۰۰ پرستار به صورت سالانه
وی با بیان اینکه چشم‌انداز حرفه پرستاری در ایران بسته به نگاه حاکمیت و نظام سلامت، متفاوت است و با وجود پرستاران پر تلاش و جوان، حوزه پرستاری می‌تواند آینده روشنی در کشور داشته باشد، اظهار می‌کند: موج مهاجرت پرستاران به خارج از کشور و خارج شدن سالانه حدود دو هزار پرستار نخبه و دارای استاندارد بالا قابل تأمل است، چرا باید چنین سرمایه بزرگی به راحتی از دست برود؟
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با تاکید بر اینکه ارزشمندترین سرمایه برای یک سازمان نیروی انسانی آن است، می‌افزاید: ما به راحتی نیروی انسانی خود را که هزینه‌های هنگفتی برای آن شده است را از دست می‌دهیم و جایگزینی آنها بسیار دشوار خواهد بود. نگاه به نظام سلامت به عنوان محوری مهم در توسعه پایدار، منجر به اصلاح وضعیت نیروی انسانی، تزریق بودجه به نظام سلامت و امنیت شغلی می‌شود.
وی تصریح می‌کند: تغییر نگاه به سرانه سلامت، در بودجه سالیانه خود را نشان می‌دهد که با توجه به تورم موجود، بسیار نازل است. رسانه‌ها باید به سیمای اجتماعی حرفه پرستاری بها دهند و امتیازات اجتماعی برای پرستاران در نظر گرفته شود. اگر در جامعه امتیازاتی برای پرستاران در نظر گرفته شود و دارای اولویت‌هایی باشند، منجر به دلگرمی آنها خواهد شد.
فرسودگی پرستاران در دوران کرونا
یزدان‌نیک با بیان اینکه در دوران شیوع کرونا سیمای اجتماعی پرستاران مقداری بهبود یافت، اما موقتی بود، اضافه می‌کند: در صورت بهبود وضعیت حال حاضر برای پرستاران، شاهد ماندگاری افراد در این شغل خواهیم بود. دوران همه‌گیری کرونا برای قشر پرستار، تلفات زیادی داشت و پرستاران از نظر جسمی، جانی و روانی دچار آسیب شدند. در این دوران بیش از ۱۰۰ پرستار شهید مدافع سلامت شدند و تعدادی بسیاری نیز اعضای خانواده خود را از دست دادند.
معاون فنی، آموزشی و پژوهشی سازمان نظام پرستاری کشور با تاکید بر اینکه در طول مدت همه‌گیری بیماری کرونا شاهد فرسودگی بسیاری در پرستاران بودیم، می‌گوید: حمایت و رسیدگی کافی به پرستاران در طول همه‌گیری بیماری کرونا وجود نداشت و خدمات مشاوره‌ای، حمایتی و مشوق‌های مادی و معنوی برای این قشر آن‌گونه که باید در نظر گرفته نشد.
نظر شما