غلامرضا فتح‌آبادی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار کرد: اربعین در کنار کارکردها و رویکردهای اندیشه‌ای و مذهبی کارکردهای گوناگونی دارد که نیاز است این کارکردها برای اذعان عمومی بیان و تبیین شود درواقع اربعین دریچه‌ای است که می‌توان از آن نگاهی به عمیق‌ترین ساحت‌های فرهنگی خودمان بیندازیم.
وی افزود: نکته‌ای که باید همیشه مدنظر داشت این است که اربعین بدون آنکه در تحولات دنیای مدرن دچار تغییر ماهیت و هویت شود، به حیات خودش ادامه داده و می‌دهد و می‌توان گفت اربعین با دگرگونی شیوه‌های زندگی، تکنولوژیکی و رسانه‌ها و قوانین بدون از دست دادن هویت تحول پیدا می‌کند.
این دکترای پژوهشگر فرهنگی بابیان اینکه سنت‌های اربعین واجد ایده‌هایی است که گروه‌ها از آن الهام گرفته و از طریق آن هدایت می‌شوند، تصریح کرد: از طریق اربعین پلی بین گذشته و حال با تکیه‌بر شخصیت و مظلومیت امام حسین (ع) زده می‌شود و قابل‌رقابت بافرهنگ مدرنیته جهانی و غربی مصرف‌گرایی است، اربعین سبب از بین رفتن کارکردهای فرهنگ مدرنیته می‌شود زیرا فرهنگ مدرن، گسسته است اما اربعین به‌طور کامل منسجم و شفاف است.
وی تأکید کرد: برای شناخت دقیق کارکردهای اربعین باید نگاهی به جامعه تک‌ساحتی دنیای مدرن کرد زیرا دنیای مدرن با همه پیشرفت‌های مادی، تک‌ساحتی است و عواطف و بعد معنوی انسان‌ها را نادیده می‌گیرد، خودکامگی و فردگرایی بر بشر حاکم شده، انسان را دچار حیرت و سرگردانی کرده و بشر گرفتار عقل خود بنیاد و معاش‌اندیش شده است.
فتح‌آبادی اضافه کرد: مدرنیته به‌ظاهر توانسته زندگی امروزی را برای انسان معاصر آسان سازد اما به‌نوعی بیماری‌های متعددی را به حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی وارد کرده است که ازجمله مهم‌ترین بیماری دوران مابعد از اقتصاد بیمار، هرج‌ومرج و آنارشیسم در معیارهای مورداحترام و ضوابط و قوانین است و به تعبیری هرج‌ومرج در ارزش‌ها و پریشانی رابطه‌ها. در چنین آشفتگی روابط انسانی، اربعین کارکردهایی چون هویت‌بخشی و انسجام‌بخشی دارد؛ در پیاده‌روی اربعین، شاهد بالابودن تعدد و تنوع هویت‌ها و چگالی در روابط فرهنگی و اجتماعی هستیم و تقویت این نوع رابطه‌ها باعث ارتقای کیفیت زندگی می‌شود.
وی ادامه داد: در حوزه روابط گفتمانی اخلاقی هم شاهد تقویت روابط عاطفی احساسی شرکت‌کنندگان در راهپیمایی و افزایش تعلق افراد به خانواده و دوستان هستیم، همچنین باعث افزایش عزت و احترام بین شرکت‌کنندگان می‌شود و افزایش کمک دوجانبه و تعهد مشترک هم از دیگر فواید آن است.
این مدرس دانشگاه گفت: این نمونه موارد در جهانی رخ می‌دهد که گرفتار اقتصاد بیمار بوده و عمده روابط انسانی مبتنی بر پول است و به پول منتهی می‌شود. همه جهان جز معدودی، دنیاپرست شده و بر آستانه قبله پول سرسپرده‌اند و در چنین وضعیتی میلیون‌ها نفر در یکجا جمع شده و روابط آن فراتر از پول تعریف‌شده و حتی پول را در خدمت کمک به یکدیگر به کار می‌برند.
وی بابیان اینکه یکی از کارکردهای مهم فرهنگی افزایش سرمایه اجتماعی است، اظهار کرد: مراسم اربعین در کنار بعد اعتقادی و ارادتی که برای افراد دارد، بعد فرهنگی مهمی همچون افزایش مشارکت دارد که این بعد یکی از مؤلفه‌های مهم سرمایه اجتماعی است، افزایش سطح همکاری زائران اربعین، افزایش مشارکت مدنی، افزایش روابط حمایتی اجتماعی و نوع‌دوستی هم از دیگر آثار پیاده‌روی اربعین است.
فتح‌آبادی ادامه داد: راهپیمایی اربعین، متکی به نظم فرهنگی اجتماعی است، گرچه در این راهپیمایی و کنش متقابل زائران، پول و اعمال قواعد و قوانین و دیپلماسی اربعین و تعهد و احساس مسئولیت در سطح خرد، میانی و کلان هم وجود دارد.
نظر شما