به گزارش خبرنگار ایمنا، به موازات رشد طلاق در جامعه، با زیادشدنِ پرونده‌های مطالبه مهریه هم روبه‌رو هستیم. در کنار تمام آسیب‌ها و ناهنجاری‌های جامعه، آسیب‌های مرتبط با مسائل خانواده، از حساسیت بیشتری برخوردار است، زیرا تهدید نهاد خانواده، ضربه به هستی جامعه و ارکان اجتماعی را درپی دارد. به همین دلیل، ازآنجاکه فروپاشی خانواده، اضمحلال جامعه را نیز در پی دارد، حساسیت در این حوزه، بسیار بیشتر از سایر حوزه‌های اجتماعی است.
یکی از مشکلاتی که در رابطه با دعاوی مربوط به طلاق، طی سال‌های اخیر در کشور ما وجود داشته، بحث وجود مهریه‌های سنگین و زندانی شدن بسیاری از مردان، به‌دلیل ناتوانی مالی برای پرداخت مهریه بوده که خود، یکی از عوامل افزایش جمعیت زندان‌های کشور است.
برای حل این مشکل، دولت اقدام به ارائه طرح‌های مختلفی کرده که یکی از مهمترین آن‌ها، طرح اصلاح نحوه اجرای محکومیت‌های مالی و مهریه است که مطابق آن، زوجین موظف هستند برای ثبت مهریه در مبالغ معین، میزان وجهی را تحت عنوان حق ثبت مهریه بپردازند که گاه مبلغ بسیاری سنگینی است؛ بنابراین پیش از توافق درباره مهریه و مراجعه به دفاتر ازدواج، جهت ثبت نکاح و مهریه، باید این امر مورد توجه زوجین قرار گیرد.
حق ثبت مهریه که این روزها در اخبار مربوط به مهریه بسیار به گوش می‌رسد، مفهومی است که برای نخستین‌بار، در طرح اصلاح قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی و مهریه، مطرح شده و در مرحله بررسی است.
برخی از پرونده‌های مرتبط با مهریه، به ظاهر نشان می‌دهد که خانواده‌ها سعی دارند از طریق مهریه، دخترشان به منافع مالی برسد و در زمان بروز کوچک‌ترین تضاد اخلاقی، آن را مطالبه کنند؛ از طرفی با گسترش فرهنگ چشم و هم‌چشمی، تعیین میزان آن در جامعه بیشتر شده است؛ به همین دلیل، هر روز با مشکلات بیشتری در تشکیل پرونده‌های قضائی برای مطالبه مهریه روبه‌رو هستیم.
این روند رشد، به گونه‌ای است که برخی وکلا و اندیشمندان قضائی، معتقدند که روند فزاینده پرونده‌های مربوط به مطالبه مهریه، حتی از پرونده‌های طلاق هم در حال پیشی گرفتن است؛ چراکه در برخی موارد زنان بدون اینکه طلاق بخواهند، مهریه‌شان را مطالبه می‌کنند. برای اطلاع از مشکلات مطالبه مهریه و جزئیات قانون ثبت مهریه با زینب خزایی، وکیل پایه‌یک دادگستری گفت‌وگویی داشتیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
نحوه محاسبه حق ثبت سکه چگونه است و آیا مشکل مهریه با تعیین حق ثبت حل می‌شود؟
حق ثبت مهریه مفهومی است که برای نخستین بار در طرح اصلاح قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی و مهریه مطرح شده است. حق ثبت یا مالیات مهریه، وجهی است که در هنگام ثبت نکاح در سند ازدواج در دفاتر ازدواج بابت ثبت سندی که در آن مبلغی مهریه قید شده دریافت می‌شود.
تا سقف ۱۴ سکه حق ثبت به مهریه تعلق نمی‌گیرد، برای ۱۴ تا ۱۰۰ سکه چهار دهم درصد قیمت سکه و برای مهریه‌های بالای ۱۰۰ تا ۲۰۰ سکه دو درصد و برای مهریه‌های بالای ۲۰۰ سکه ۱۵ درصد به عنوان حق ثبت گرفته می‌شود. حق ثبت موجب حل شدن مشکل مهریه نمی‌شود، زیرا درواقع تنها حقی است که به دفاتر داده شده و این مبالغ وارد درآمدهای دولت می‌شود.
نظر موافقان و مخالفان این طرح چیست؟
موافقان این طرح بر این عقیده هستند که با تعیین حق ثبت برای مهریه از مهریه‌های سنگین جلوگیری شده و تعداد محکومان به حبس کاهش پیدا می‌کند. مخالفان این طرح نیز اعتقاد دارند مهریه تنها ابزار زن در کشور برای دریافت حقوق مالی و گرفتن حق طلاق است و حذف اجباری این طرح و حقوق مالی، موجب می‌شود موقعیت حقوق زوجه متزلزل شود.
آیا قانون حق ثبت مهریه باعث نمی‌شود که ازدواج‌های رسمی ثبت نشود؟
ازدواج رسمی قوانین و شرایط خاص خود را دارد و این باعث نمی‌شود که خانواده‌ها به سمت نوشتن مهریه‌ها در قالب اسناد عادی بروند. این قانون است و بعید می دانم برای فرار از مهریه خانواده‌ها به سمت ازدواج‌های غیررسمی بروند. رسمیت داشتن ازدواج بر مهریه ارجح است و اگر ازدواج به صورت رسمی ثبت نشده باشد، مشکلات بسیاری برای زوجین به وجود می‌آورد.
مهریه‌های سنگین چه آسیب‌هایی به زندگی وارد می‌کند؟
مهریه‌های سنگین آسیبی به زندگی وارد نمی‌کند، اصولاً تعیین چنین مهریه‌هایی تنها چند کلمه روی کاغذ است که با این وضعیت اقتصادی مردان، اگر زن مهریه‌اش را مطالبه کند، باید روند زمان‌بری را در دادگاه طی کند که در نهایت، پرداخت مهریه برای مرد قسط‌بندی می‌شود. برای زندانیان مهریه حکم اعسار صادر شده به این دلیل که مرد نتوانسته اقساط را پرداخت کند.
در برخی مواقع نیز مردها نه به دلیل نداشتن توانایی مالی بلکه از روی عمد، این مبلغ را پرداخت نمی‌کنند تا پس از رفتن به زندان به طور مجدد درخواست تعدیل دهند و به طور عملی اقساطی را که مرد می‌تواند پرداخت کند، برایش تعیین می‌کنند. اگر مهریه زن بالای یک میلیارد هم باشد به جهت اینکه وصول نمی‌شودف آسیبی به زندگی‌ها وارد نمی‌کند زیرا در عمل نتیجه‌ای به سود زن ندارد. آسیب به زندگی از مهریه نیست و در جاهای دیگر باید آن را جست‌وجو کرد.
نقش مهریه در پشتوانه مالی، طلاق آسان‌تر و گرفتن حضانت فرزندان چه میزان است؟
نمی‌توان نقش مهریه را در راحت طلاق گرفتن زنان یا گرفتن حضانت فرزندان پررنگ دانست، زیرا درحال‌حاضر بیشتر مهریه‌ها در قالب سکه بوده و انتقال ملک برای زن در نظر گرفته نمی‌شود. بنابراین مرد معمولاً تعهد می‌کند از یک تا شش دانگ منزل در زمان خانه‌دارشدن خود را به نام زن کند. این موارد وجود خارجی ندارد و زن اگر مطالبه کند، با اطاله دادرسی می‌تواند مرد را به پرداخت مهریه محکوم سازد؛ اما مرد روی این موضوع حکم اعسار می‌گذارد که در بیشتر مواقع هم پذیرفته می‌شود.
شاید تعداد بسیار اندکی باشند که پیش‌قسط‌های سنگین برای آن‌ها درنظر گرفته می‌شود اما در بیشتر مواقع، پیش‌پرداختی برای اقساط مهریه وجود ندارد؛ این چه پشتوانه‌ای برای زن است که برای تحت فشار قرار دادن مرد از طریق مهریه بتواند طلاق گرفته یا حضانت فرزندان خود را برعهده بگیرد. بنابراین در بیشتر مواقع به اجرا گذاشتن مهریه، کمک و پشتوانه‌ای برای زن به منظور طلاق گرفتن یا حضانت فرزندان نیست.
دلایل طلاق در سال‌های اخیر نسبت به گذشته چه تغییراتی داشته است؟
طلاق و دلایل آن با توجه به آگاهی خانواده‌ها و نوع تفکر و بینشی که به زندگی مشترک پیدا کردند، در حال حاضر تغییراتی داشته است. شاید مشکل اصلی زوجین طی سال‌های گذشته دخالت خانواده‌ها بوده اما علت اصلی طلاق درحال‌حاضر نداشتن مهارت‌های لازم برای زیر یک سقف قرار گرفتن است. نگاه خانواده‌ها به ازدواج همچنان نگاه سنتی بوده اما رفتارها و عملکردها با سنت نمی‌خواند و به طور عملی مرد یا زن، انتظاراتی را از یکدیگر دارند که با توجه به پیشرفت جامعه از هم زیاد است.
در برخی موارد باورهای اشتباهی وجود دارد که ترمیم یا اصلاح نشده است و زن و مرد نمی‌توانند مسائل خود را حل و فصل کنند. هزینه‌های مشاوره با توجه به تحت پوشش بیمه نبودن، باعث می‌شود این ارتباط‌ها همچنان سنتی و بدون ارتباط منطقی زن و مرد انجام شود. به همین جهت زن و مرد برای حل مشکلات خود به خانواده‌ها متوسل می‌شوند اما خانواده‌ها نیز فاقد مهارت‌های لازم بوده و جانبداری آنان باعث تشدید مشکلات و برهم‌خوردن زندگی‌ها می‌شود.
مسئولیت‌پذیری در بین جوانان هم کاهش پیدا کرده است، درحالی‌که دو طرف باید بپذیرند که با ازدواج مسئولیت‌هایی را پذیرفته‌اند و به جهت پذیرش این مسئولیت‌ها، کارهایی بر دوش آن‌ها نهاده شده اما چون این مسائل را از ابتدا متوجه نشده و درک نکرده‌اند، مشکلات بسیاری برایشان پیش می‌آید و این‌گونه می‌شود که آمار طلاق روز به روز در جامعه افزایش می‌یابد.
نگاه مردم به موضوع طلاق چگونه است؟
در سال‌های گذشته موضوع طلاق قبح بسیاری نزد خانواده‌ها داشت اما اکنون این‌گونه نیست؛ حتی پدر و مادرهایی که با سختی‌های بسیاری زندگی کردند حاضر به تحمل سختی برای فرزندان خود نیستند و سریعاً خواهان طلاق می‌شوند؛ درواقع نگاه جامعه دیگر مانند گذشته به موضوع طلاق قبح گذشته را ندارد و جامعه این موضوع را پذیرفته است.
در صورت بخشیدن مهریه مراحل طلاق تسهیل می‌شود؟
درجایی‌که مهریه مالکیتی برای زن به دنبال دارد یا اموال مرد را توانسته توقیف کند و مرد ببیند مالش در حال رفتن است ممکن است پای میز مذاکره بیاید و قسمتی از مهریه را پرداخت و با طلاق موافقت کند اما درحال حاضر زنانی وجود دارند که حاضرند مهریه خود را نیز ببخشند اما مرد حاضر به طلاق نمی‌شود زیرا کفه ترازو از جانب مرد سنگین‌تر است چون حق طلاق مختص مرد است و به همین دلیل همواره اعتقاد دارم مهریه نمی‌تواند پشتوانه‌ای برای ادامه زندگی یا اهرم فشاری بر مرد باشد.
در حال حاضر پرونده‌های بسیاری با وجود مهریه‌های سنگین وجود دارند که مردها زیر بار طلاق نمی‌روند زیرا مالی از مرد توقیف نشده و مهریه هم قسطی نمی‌شود. زمانی هم که مهریه قسطی می‌شود زن باید برای طلاق دلیل داشته باشد و بدون دلیل درخواست طلاقش رد می‌شود. برای زن باید یا شروط ضمن عقد محقق شده باشد یا عسر و حرجش را ثابت کند، بخشیدن مهریه دلیلی بر انجام یا تسهیل طلاق نیست.
نقش فضای مجازی را تا چه میزان در موضوع طلاق دخیل می‌دانید؟
هر چیزی که از اعتدال خارج شود مضر است. ما نیز مانند سایر کشورها درحال طی کردن این روند هستیم. دنیای مجازی دنیای ارتباطات و آگاهی است و مردم در این فضا بمباران اطلاعاتی می‌شوند که به بسیاری از آن‌ها نیازی ندارند. نمی‌توان به طور صریح گفت که دنیای مجازی باعث افزایش طلاق می‌شود یا خیر. زیرا بسیاری از آموزش‌ها نیز در همین فضا اتفاق می‌افتد که بسیار خوب و مفید است.
به نظر می‌رسد باید اصل قضیه مورد بررسی قرار بگیرد؛ اصل قضیه این است که زن و مرد اگر تصمیم به ازدواج داشتند فارغ از مسائل اقتصادی باید هر یک به تنهایی، با افراد متخصص صحبت کرده و به این نتیجه برسند که آیا حاضر به پذیرش مسئولیت زندگی هستند یا خیر. باید با تست‌های لازم این قضیه را مورد بررسی قرار داد که از لحاظ سلامت روحی و روانی در حد مطلوبی به سر ببرند.
آیا قانون جدید مهریه روند بررسی پرونده را کوتاه‌تر می‌کند؟
این قانون هنوز تصویب نشده است اما با روندی که برای آن تعریف شده مراحل بررسی دادرسی و مطالبه مهریه را کوتاه‌تر می‌کند.
نظر شما