به گزارش خبرنگار ایمنا، ابوالفضل اقبالی روز یکشنبه-پانزدهم آبانماه- در نشستی با عنوان «سیاست‌گذاری جنسیت و روندهای آینده»، در سالن کنفرانس کتابخانه مرکزی اصفهان اظهار کرد: امروزه از چند زاویه و منظر، نگاه و تفکر ما با نسل جدید به‌ویژه دهه هشتادی‌ها متفاوت است.
وی خاطرنشان کرد: روند تحولات سال‌های گذشته در بستر نهاد خانواده، مهم‌ترین عامل در این تفاوت بین نسلی است. در دهه ۶۰ خورشیدی، هر زن ایرانی به طور میانگین شش فرزند داشت که این تعداد در دهه ۸۰ به کمتر از سه فرزند رسید.
فرزند کمتر، توجه بیشتر
پژوهشگر مطالعات خانواده و جنسیت با بیان اینکه امروز شاهد خانواده‌هایی با یک یا دو فرزند هستیم، افزود: این تغییرات در ساختار جامعه و خانواده، به مرور تغییرات گفتمانی هم ایجاد می‌کند. در این رویکرد هر چه تعداد فرزند کمتر باشد، اهتمام و توجه به همان تک فرزند هم بیشتر می‌شود.
وی اضافه کرد: نهاد خانواده در ایران از یک مجموعه پدرسالار به نهاد فرزند سالار تغییر رویه داده و این کلان‌روند فرزندسالارانه از تجربه‌های جدیدی است که در حال گذار از آن هستیم.
اقبالی به مطالبات و خواسته‌های فرزند یا فرزندان از والدین اشاره کرد و گفت: این موضوع زندگی همه خانوارهای ایرانی را تحت‌الشعاع قرار داده به طوری که موضوع تربیت فرزند در این دوران، سکه پر رونقی نبوده و محل بحث خانواده‌ها نیست.
به گفته وی، زمانی که فرزند سالار و پادشاه نهاد خانواده باشد، پدر و مادر خادمان او هستند، بنابراین گفتمان و ایده‌های تربیتی چندان پررنگ نیست و این فرزند است که والدین را تربیت می‌کند.
پژوهشگر مطالعات خانواده و جنسیت ادامه داد: این عوامل در کنار یکدیگر باعث تربیت انسانی می‌شود که روحیه و فرهنگ مسئولیت پذیری کمرنگی دارد. همچنین به موازات مسئله فرزندسالاری، با پدیده پررنگ‌تر شدن نقش هویتی زنان در جامعه، پس از گسترش گفتمان توسعه پس از دوران جنگ تحمیلی هستیم.
وی تاکید کرد: بر خلاف دهه شصتی‌ها که اینترنت و فضای مجازی در میان آنها کمرنگ یا در حاشیه بود، نسل جدید از ابتدای تولد در محاصره شبکه‌های مجازی و اجتماعی فراگیری است که درک او از جهان اجتماعی پیرامونش را با با یک واسطه شکل و رشد داده است.
اقبالی گفت: تلقی نسل جدید از مفاهیمی همچون قانون و هنجار، به‌واسطه رسانه شکل گرفته تا حدی که ارتباط بستگانی و دوستانه او در بستر پلتفرمی رخ می‌دهد از این جهت، این نسل که امروز مخاطب اصلی سیاست‌گذاری‌ها محسوب می‌شود، ادراک نازلی از زیست اجتماعی دارد.
وی با اشاره به اینکه سرعت تحول تکنولوژی ارتباطی در نسل جدید بالا است، اظهار کرد: این سیر سریع تحولی، اصالت واسطه‌ها و تکنولوژی‌ها را در فکر و درک این نسل جا می‌اندازد به نوعی که فهم او از دین و دینداری هم یک چالش محسوب می‌شود.
پژوهشگر مطالعات خانواده و جنسیت تصریح کرد: نسل نو دچار یک هویت ۴۰ تکه است و حتی کارکرد دین برای او به نوعی تأیید کننده است تا محدود کننده؛ او به دنبال خوانشی از دین است که تعارضات را به رویش نمی‌آورد و همه چیز را رضایت بخش و خوب جلوه می‌دهد.
وی خاطر نشان کرد: در آینده با چالش دینداری نسل جدید روبه‌رو خواهیم شد که مسئله حجاب زنان هم در ذیل همین ابرچالش می‌گنجد. در واقع موضوع اصلی تلقی از دین و دینداری است و حجاب در مرحله بعدی جای می‌گیرد.
اقبالی تاکید کرد: تجربه دو دهه نارضایتی اقتصادی عامل دیگری است که برای نسل جدید، انباشت خشم به همراه آورده و ناکارآمدی‌ها و چالش‌های حکمرانی در موضوع اقتصاد، حل این مسائل را عمیق‌تر و سخت‌تر کرده است.
تعارض تحولات جهانی با هنجارهای دینی
وی با بیان اینکه در بستر تحولات بین‌المللی شاهد تغییرات مهمی در کلان‌روندهای جهانی هستیم، افزود: در این مسیر روز به روز ارزش‌ها تغییر کرده و هنجارهای خاص بر زندگی بشر مسلط شده و جای خود را در جوامع باز می‌کنند. بخش زیادی از این تحولات سریع با هنجارهای دینی ما تعارض دارند.
پژوهشگر مطالعات خانواده و جنسیت اظهار کرد: نسل نو در دوره اوج غریزه جنسی است؛ ماهیت غریزه هم عصیانگری است و برای همین است که دهه هشتادی ما به راحتی تحت تأثیر فردی مثل علی‌نژاد قرار می‌گیرد.
به گفته وی، ذهن نسل جدید پر از ابهام و پرسش‌های فراوان است از طرف دیگر ما هیچ پاسخ قانع‌کننده‌ای برای این نسل و سوال‌های متعدد او نداشته‌ایم، بنابراین طبیعی است وقتی یک دهه هشتادی با آن محدودیت‌ها در فضای اجتماعی روبه‌رو می‌شود برای او سخت است که بخواند آن فضا را تمکین کند، ضمن اینکه تحت تأثیر عصیانگری غریزه هم قرار داد.
اقبالی با تاکید بر اینکه اگر با همین دست فرمان و شبیه یکی دو دهه گذشته پیش برویم موضوعی مانند حجاب دیگر به دوره سابق خود بازنمی‌گردد، افزود: اشکال کار این بوده که جامعه شناسانه به مشکلات و مسائل نگاه نکرده‌ایم و و اگر در ادامه هم به با این موارد تعیین تکلیف نکنیم، آن مطالبات در حوزه جنسیت و نسل جدید روی زمین خواهد ماند.
وی در ادامه به مباحث پیرامون عدالت جنسیتی اشاره کرد و گفت: این مفهوم پرچالشی است که گفتمان‌های متفاوت و متضاد زیادی درباره آن شکل گرفته است. برخی این نوع عدالت را برابری دو جنس می‌دادند که گفتمان رایج فمینیست‌های ایران هم همین است.
این پژوهشگر مطالعات خانواده و جنسیت تصریح کرد: دیدگاهی در این رابطه وجود دارد که نه تشابه و نه برابری را مطرح می‌کند بلکه تناسب و اینکه آیا میان حقوق و تکالیف زن و مرد تناسبی وجود دارد را عنوان کرده است.. اسلام هم میان تکالیف و حقوق، تناسبی را طرح کرده و رقم زده است.
تفاوت زنان با مردان
وی خاطر نشان کرد: در دین اسلام به واسطه انتظارات و تکالیف، تفاوت‌هایی میان مرد و زن وجود دارد. به‌عنوان نمونه اگر مرد مسئول کار و تأمین معاش خانواده است به‌واسطه این نقش حق ارث بیشتری از پدر می‌برد و در حقیقت در اینجا عدالت به تناسب حقوق و تکالیف اتفاق می‌افتد.
اقبالی تصریح کرد: اگر این تفاوت در بنیه جسمی زن را به رسمیت نشناسیم، با کار کردن یک زن در ارتش یا کارگری او در ساختمان که نوعی فشار مضاعف بر نقش زنانه است متوجه می‌شویم که جسم زن برای این کارها خلق نشده و انتظاری فرای تحمل و طاقت زنانه است.
وی تاکید کرد: پوسته این نوع سخنان و دیدگاه‌ها، پوسته توجه به زنان است اما هسته، هسته استفاده ابزاری از این جنس ظریف و متفاوت از مرد است.
پژوهشگر مطالعات خانواده و جنسیت اظهار کرد: عدالت واژه‌ای است که گاهی به برابری معنا می‌شود و گاهی مترادف با نابرابری است. مثالی که در این رابطه می‌توان برشمرد دو عضو هیئت علمی است که یک زن سرپرست خانواده است و دیگری مردی مجرد است که در زمان تعیین صلاحیت علمی این دو نفر عدالت اقتضای برابری ندارد و باید شرایط زندگی دو طرف نیز در داوری لحاظ شود.
وی معیار فعالیت اصولی در برابر چالش‌ها و مشکلات را دین اسلام دانست و پیشنهاد کرد: باید به گفتگوهای اصیل اوایل انقلاب بازگردیم و از سوی دیگر گفت‌وگوهای درون گفتمانی درباره ناآرامی‌های اخیر ترتیب دهیم.
اقبالی، کنار گذاشتن تعارف با موضوع جنسیت را پیشنهاد دیگر خود درباره مسائل امروز جامعه برشمرد و تاکید کرد: به واقع به الگوی مشارکت زنانه در فعالیت‌های اجتماعی فکر نکرده‌ایم. اگر الگوی مشارکت زنانه نباشد ارزش‌های جنسیتی هم در جامعه قابل پیگیری نیست و زن در کشورمان، یک مرد چادری است که در جامعه فعالیت دارد از همین رو نمی‌توانیم به زنی که انتظارات مردانه از او داشته‌ایم بگوییم این کار را بکن یا این فعالیت را نکن.
وی تصریح کرد: به این دست مسائل فکر نکرده‌ایم و باید تعارف با مسئله زن را یک‌بار برای همیشه کنار بگذاریم.
نظر شما