به گزارش سرویس ترجمه ایمنا، زمین ممکن است روزی غیرقابل سکونت شود و ناسا معتقد است کسب دانش درباره سیاره دیگری که بتواند به بقای نسل بشر کمک کند، ضروری به‌نظر می‌رسد؛ به همین دلیل ناسا، بنیاد ملی علوم و برنامه CIFAR Earth 4D به تأمین‌مالی پروژه‌ای اقدام کرده‌اند که بتواند وجود یا فقدان حیات روی مریخ را مورد بررسی قرار دهد. مریخ پر از شگفتی است و جو بسیار آرامی دارد. حسگرهای تعبیه‌شده برای بررسی این سیاره برای عملکرد در شرایط سخت آن مانند دمای بسیار پایین و نوسانات شدید دمای روزانه بهینه‌سازی و محافظت شده‌اند. یکی از کاوشگرهای ارسالی به مریخ فضاپیمای «اینسایت (InSight)» است که وضعیت آب، شرایط زیرزمینی و حیات سیاره سرخ را مورد بررسی قرار داده است.
InSight؛ کاشف رازهای نهفته در زیر سطح مریخ
فضاپیمای InSight در سال ۲۰۱۸ روی دشتی صاف و هموار در نزدیک استوای مریخ فرود آمد و ابزارهای آن شامل یک لرزه‌سنج بود که ارتعاشات ناشی از لرزه‌های مریخ و سقوط شهاب‌سنگ‌ها را اندازه‌گیری می‌کند. این کاوشگر داخلی با استفاده از تحقیقات لرزه‌ای، «ژئودزی» و حمل‌ونقل حرارتی پس از یک سفر ۴۵۸ میلیون کیلومتری تقریباً هفت ماهه از زمین، با موفقیت بر سیاره سرخ فرود آمد. مأموریت InSight مطالعه اعماق مریخ برای یادگیری نحوه تشکیل تمام اجرام آسمانی دارای سطوح سنگی از جمله زمین و ماه عنوان شده بود.
محققان این اطلاعات عمقی را با حجم عظیمی از دانش‌های موجود درباره سطح سیاره سرخ از جمله تصاویر شکل‌های زمین سطحی مریخ و داده‌های دمای آن ارتباط می‌دهند. داده‌های سطحی نشان می‌دهد که سطح زیرین مریخ ممکن است از سنگ‌های رسوبی و جریان‌های گدازه تشکیل شده باشد؛ با این‌حال هنوز توضیحی برای فقدان قطعیت درباره ویژگی‌های زیرسطحی مریخ از جمله تخلخل و محتوای معدنی آن وجود ندارد.
امواج لرزه‌ای ناشی از لرزه‌های سیاره سرخ که تاکنون به ثبت رسیده است نیز سرنخ‌هایی از ماهیت موادی ارائه می‌دهد که در زیر سطح آن قرار گرفته است و نشان می‌دهد کانی‌های احتمالی سیمانی مانند کلسیت، کائولینیت، خاک رس و گچ روی سرعت لرزه‌ای این امواج تأثیر می‌گذارند که طی تحقیقات مربوطه از مدل‌سازی کامپیوتری فیزیک سنگ برای تفسیر سرعت‌های حاصل از داده‌های InSight استفاده شده است. هر یک از مدل‌های تعریف‌شده چندین بار به مرحله اجرا درآمده است تا فقدان قطعیت‌های موجود را در پاسخ‌های به‌دست‌آمده بگنجاند؛ شبیه‌سازی‌هایی که سطح زیرین سیاره را نشان می‌دهد و به‌طور عمده از مواد بدون سیمان تشکیل شده است به بهترین وجه با داده‌ها مطابقت دارد.
هیچ آبی در مریخ نیست
تجزیه‌وتحلیل‌های جدید داده‌های لرزه‌نگاری در مأموریت Mras InSight ناسا دربردارنده شگفتی‌های عظیمی است. اولین نتیجه به‌دست‌آمده از این تجزیه‌وتحلیل‌ها حاکی از آن است که در عمق ۳۰۰ متری زیر سطح مریخ در محل فرود InSight در نزدیکی استوای این سیاره هیچ یخی وجود ندارد یا این‌که میزان یخ در آن بسیار کم است. نتایج این بررسی‌ها، نهم آگوست سال جاری در مجله Geophysical Research Letters منتشر شده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که پوسته مریخ بسیار ضعیف و متخلخل است و رسوبات آن به‌خوبی به یکدیگر نچسبیده‌اند. ژئوفیزیک‌دان مؤسسه اقیانوس‌شناسی «اسکریپس (Scripps)» در دانشگاه کالیفرنیای سن‌دیگو اعلام کرد که «هیچ یخی برای پر کردن منافذ این فضاهای خالی وجود ندارد. این یافته‌ها مانع از وجود دانه‌های یخ یا گلوله‌های کوچک یخی برای متصل کردن مواد معدنی دیگر به هم نمی‌شود، اما سوالی که پیش می‌آید این است که چقدر احتمال دارد یخ به این شکل زیر سطح مریخ وجود داشته باشد؟»
آب و اتفاقی که در مریخ برای آن رخ می‌دهد، دومین شگفتی حاصل از بررسی‌های جدید داده‌های InSight است. نتایج به‌دست‌آمده در این زمینه با نظریه پیش روی موجود تناقض دارد. طبق این نظریه اعتقاد بر این است که سیاره سرخ اوایل تاریخ خود دارای اقیانوس‌هایی پر از آب بوده است. بسیاری از کارشناسان معتقدند بخشی از مواد معدنی تشکیل‌دهنده سیمان زیرزمینی مریخ حجم عمده‌ای از این آب باشد.
قرار گرفتن آب در تماس با سنگ باعث تولید مجموعه جدیدی از مواد معدنی ماند خاک رس می‌شود که این امر بخشی از ساختار معدنی است. آب ممکن است وارد آن دسته از مواد معدنی شود که هم‌چون سیمان عمل نمی‌کنند، بااین‌حال زیرسطح بدون سیمان یکی از راه‌های حفظ سوابق حیات یا فعالیت‌های بیولوژیکی را از بین می‌برد چراکه سیمان‌ها به دلیل ماهیت خود سنگ‌ها و رسوبات را در کنار هم نگه می‌دارند و از آن‌ها در برابر فرسایش مخرب محافظت می‌کنند.
فقدان رسوبات سیمانی نشان‌دهنده کمبود آب در عمق ۳۰۰ متری زیر محل فرود InSight در نزدیکی خط استوای مریخ است. دمای متوسط زیر صفر در استوای مریخ به این معنی است که اگر آب وجود داشت، شرایط به اندازه کافی سرد بود تا منجمد شود، حال آن‌که هیچ علائمی از وجود یخ در این ناحیه دیده نشده است.
بسیاری از دانشمندان سیاره‌شناسی مدت‌ها گمان می‌کردند که سطح مریخ پر از یخ باشد و مدل‌های طراحی‌شده قبلی نیز حاکی از آن بود که سفره‌های زیرزمینی عرض جغرافیایی مریخ هنوز هم پوشیده از یخ است. با این‌وجود داده‌های جدید InSight باعث رد نظریه آن‌ها شد. البته قطب‌های مریخ هنوز هم میزبان صفحات بزرگ یخی و زمین یخ‌زده است.
دانشمندان در حال حاضر سعی دارند به بررسی سطوح زیرین مریخ بپردازند چراکه اگر حیاتی در این سیاره وجود داشته باشد در آنجا برقرار خواهد بود. هیچ آبی روی سطح مریخ وجود ندارد و حیات زیرسطحی آن در برابر نفوذ تشعشات محافظت می‌شود؛ به‌این‌ترتیب پس از یک مأموریت بازگشت نمونه، مأموریت کاوشگر حیات مریخ به یکی از اولویت‌های ناسا برای دهه آینده تبدیل شد که هدف آن حفاری دو متری در پوسته مریخ و عرض جغرافیایی بالا برای جست‌وجوی حیاتی است که در آن یخ، سنگ و جو در کنار هم قرار می‌گیرد.
دانشمندان اکنون در حال بررسی پیشنهاد بین‌المللی «ربات نقشه‌بردار یخی مریخ» هستند تا به ناسا در شناسایی اهداف علمی بالقوه برای اولین مأموریت‌های انسانی به مریخ کمک کند و مؤسسه اقیانوس‌شناسی «اسکریپس» در حال آماده‌سازی و آموزش دانشمندان جوان برای مشارکت در چنین ماموریت‌هایی است.
ترجمه از: مریم زمانی، خبرنگار ایمنا
نظر شما