به گزارش ایمنا، باستان‌شناسان حدود سال ۱۳۹۴ در «چگاسفلی» منطقه‌ای در جنوب شرقی خوزستان گورستانی باستانی را با بیش از پنج‌هزار گور کشف کردند. از بین آن‌ها ۱۰ گور آجری بود. به‌جز گورهای انفرادی، برخی گورها دسته‌جمعی بودند، فقط در یک گور ۵۲ اسکلت شناسایی شد و در گور دیگری ۱۲۰ اسکلت انسان.
باستان‌شناسان از شیوه دفن و شکل جمجمه برخی اسکلت‌ها دریافتند گورهای چگاسفلی متعلق به افرادی با جایگاه مذهبی و اجتماعی بسیار بالا است؛ تقریباً همه گورها در یک‌جهت جغرافیایی و باظرافت خاصی ساخته‌شده‌اند و فرم جمجمه‌ها خربزه‌ای شکل است، عباس مقدم باستان‌شناس چگاسفلی و سرپرست کاوش‌های این گورستان تاریخی گفته است: به‌جز گورهای چاله‌ای که شامل گور خفتگان منفردند، گورهای سنگی و آجری از نوع گورهای دسته‌جمعی نیز هستند و شواهد نشان می‌دهد که برخی اسکلت‌ها دوباره در گورها گذاشته‌شده‌اند و برخی نیز به شکل اولیه پابرجا هستند.
خاتون ۶۰۰۰ ساله را هم دریکی از همان گورهای انفرادی پیدا کردند. نظر باستان‌شناسان بر این بود که با زنی ذی‌نفوذ در دوره تاریخی خود روبه‌رو شده‌اند. عباس مقدم درباره کشف خاتون گفته است: در میان ۱۰ گور کاوش شده، سه تدفین منفرد وجود دارد. دو تدفین آن متعلق به دو مرد است. یکی از گورها هیچ شئ‌ایی به‌همراه نداشت، فقط اسکلت بود. وضع گور هم مناسب نبود. جسد او را در یک چاله ساده گذاشته بودند. در گور دیگر هم فقط یک ظرف مسی کوچک وجود داشت که پای اسکلت قرار داده بودند. وضعیت خاتون اما فرق داشت. زن را به شیوه چمباتمه‌ای یا جنینی دفن کرده بودند. این تدفین یکی از روش‌های تدفین در جهان باستان است.
عباس مقدم نام این زن را «خاتون» گذاشته است. در گور او، یک لگن مسی بزرگ، یک کوزه مسی، یک سنجاق‌سر، دو کاسه مرمرین، یک جام سفالی، یک خنجر، یک شمشیر بزرگ و مقدار زیادی قلاب‌های بافندگی قرار داشت. نزدیک پیشانی خاتون هم یک سنگ وزنه گذاشته بودند. این اشیا را همراه فرد دفن می‌کردند تا در دنیای پس از مرگ به‌کار او آید.
خاتون چگاسفلی را اواخر سال ۱۳۹۷، بدون اشیا در گورنهاده، به موزه شوش انتقال دادند و آن اشیا هم در اختیار امین اموال میراث فرهنگی رامهرمز قرار گرفت. تا این‌که مدتی پیش عباس مقدم خبر داد: گورنهاده‌های خاتون به موزه شوش منقل شده است. بیژن حیدری زاده مدیر پایگاه میراث جهانی شوش هم تأیید کرد که این اشیا در ویترین مربوط به این تدفینِ پیش‌ازتاریخ، همانند وضعیت اولیه‌ای که کشف شد، قرارگرفته و با این انتقال، ویترین آرامگاه زن شش‌هزارساله چگاسفلی در موزه باستان‌شناسی شوش پس از سه و نیم سال تکمیل شد.
به گفته حیدری زاده، چگاسفلی یک مکان آئینی بسیار مهم است که در دشت زیدون و در حاشیه جنوبی رودخانه زهره شهرستان بهبهان در استان خوزستان قرار دارد و یکی از وسیع‌ترین محوطه‌های پیش‌ازتاریخ در جنوب‌غربی ایران است که متعلق به دوران ۴۷۰۰ تا ۳۸۰۰ پیش از میلاد است. پیرامون محوطه چگاسفلی نیز ناحیه‌ای قرار دارد که ساکنان باستانی محوطه، مردگان خود را در آن‌جا به خاک سپرده‌اند که دریافت‌های اولیه باستان‌شناسان از گورستان این محوطه نشان می‌دهد، سنت تدفین در تل چگاسفلی واقع در جنوب‌غربی ایران منحصربه‌فرد بوده و نظیر آن در هیچ مکان دیگری یافته نشده است.
تل چگاسفلی در دهه ۱۹۷۰ میلادی توسط هیئتی به سرپرستی «هانس نیسن» از مؤسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو شناسایی شد. بعدها «رینهارد دیتمن»، به‌تفصیل به الگوهای زیستگاهی دشت‌های بهبهان و زهره پرداخته است.
در الگوهای زیستگاهی ارائه‌شده توسط دیتمن، از تل چگاسفلی به‌عنوان یکی از کانون‌های مهم زیستگاهی در اواخر هزاره پنجم پیش از میلاد نام‌برده شده است. در سال ۱۳۸۸ شمسی، کامیار عبدی طی یک برنامه بررسی و شناسایی آثار شهرستان بهبهان، از آثار شناسایی‌شده توسط دیتمن بازدید کرد و پس‌ازآن، متعاقباً به همت زنده‌یاد گنجی، تل چگاسفلی درسال ۱۳۸۸ به شماره ۲۸۸۲۲ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.
در حدود نیم‌قرن گذشته، به محوطه‌ی تاریخی تل چگاسفلی بارها تعرض شده است. ابتدا شرکت‌های نفتی بریتانیایی و آمریکایی عرصه محوطه را مکان مناسبی برای اسکان موقت عوامل فنی خود یافتند. پس از اصلاحات ارضی و اعطای زمین به دهقانان، رفته‌رفته آبادی‌های خرد و کوچک اطراف محوطه تل چگاسفلی، عرصه محوطه را اشغال کرده و روستاییان خانه‌های خود را روی آن ساختند و در چند سال اخیر هم به بهانه جدول‌کشی برای دفع آب‌های سطحی و عبور خط لوله گاز با لودر به جان این منطقه افتادند.
منبع: ایسنا
نظر شما