به گزارش خبرگزاری ایمنا، صحیفه سجادیه کتابی است دربرگیرنده دعاهایی که امام سجاد (ع) به امام باقر (ع) و زید بن علی املا کرد؛ این کتاب پس از قرآن و نَهج‌البلاغه مهم‌ترین میراث مکتوب شیعه به‌شمار می‌آید و به نام‌هایی مانند «خواهر قرآن» و «اِنجیل اهل‌بیت» شناخته می‌شود.
صحیفه سجادیه مورد توجه علمای اهل‌سنت نیز واقع شده و آن‌ها برخی دعاهای آن را نقل کرده‌اند و برخی خاورشناسان بر این باورند که صحیفه سجادیه می‌تواند چهره جدیدی از اسلام را به انسان‌ها نشان دهد.
امام سجاد (ع) در صحیفه، اصول اخلاقی و شیوه زندگی اجتماعی و سیاسی را در قالب دعا و مناجات بیان کرده است؛ به گفته محققان، از آنجا که امام سجاد در دوران زندگی خود با تقیه زندگی می‌کرد، این معارف را در قالب دعا بیان کرده است؛ شهید مرتضی مطهری، اسلام‌پژوه شیعه، صحیفه سجادیه را قدیمی‌ترین کتاب شیعه بعد از قرآن معرفی کرده و معتقد است دعاهای صحیفه سجادیه، هم از نظر سند و هم از نظر محتوا، بسیار اعتبار دارد.
محمد زکی مبارک، نویسنده و پژوهشگر مصری، در کتاب اَلتَّصوفُ الاِسلامی و الاَدَبُ و الاَخلاق، صحیفه سجادیه را شبیه اِنجیل نازل‌شده بر حضرت عیسی (نه انجیل موجود در دست مسیحیان) دانسته و نوشته است: «صحیفه، فیضی از طرف خداست که بر زبان امام زین‌العابدین جاری شده است.»
ابن‌جوزی، مؤلف تَذکِرةُ الخَواص معتقد است امام سجاد (ع) در زمینه چگونگیِ سخن گفتن و عرض حاجت به پیشگاه الهی، بر مسلمانان حق تعلیم دارد؛ چرا که او به مردم آموخت هنگام استغفار، چگونه با خدا سخن بگویند و در موقع درخواست باران رحمت با چه زبانی از خداوند نزول باران بخواهند و زمان ترس از دشمن، چگونه به خدا پناه ببرند.
ویلیام چیتیک، اسلام‌پژوه آمریکایی، معتقد است: «بیشتر مردم غرب اسلام را به جمود، ظاهرگرایی و قانون‌زدگی می‌شناسند؛ اما صحیفه سجادیه می‌تواند منظره‌ای کاملاً جدید به مخاطب نشان دهد و آن دسته از بینش‌های انسانی را که شرط تحقق آرمان‌های اسلامی است بیان کند.»
اما ارزش صحیفه سجادیه و جایگاه آن در زندگی هر روز ما مغفول مانده است، میلاد سید الساجدین امام زین‌العابدین (ع) بهانه‌ای است تا با این کتاب نورانی آشتی کنیم و در بوستان صحیفه سجادیه سیری داشته باشیم؛
ایشان در دعای ۲۷ صحیفه سجادیه برای مرزبانان دعا می‌کنند و در قسمتی از آن می‌فرمایند:
«.....خدایا! به این امور تدبیر مسلمانان را نیرو بخش و شهرهایشان را استوار ساز و اموالشان را فزونی ده و خاطرشان را از جنگ با دشمن برای بندگی‌ات و از کارزار با آنان برای خلوت کردن جهت راز و نیاز با خودت آسوده کن؛ تا در سراسر زمین جز تو پرستش نشود و صورتی از آنان جز برای تو به خاک نساید.
خدایا! هر مسلمانی که عهده‌دار امور خانه رزمنده یا مرزداری شود، یا در نبود او به کفالت و سرپرستی خانواده‌اش اقدام کند، یا به بخشی از مالش او را یاری دهد، یا او را به ساز و برگ جنگ مدد رساند، یا همّت او را برای رفتن به جهاد تند و تیز گرداند، یا وی را در برابرش به دعای خیر همراهی کند، یا پشت سرش آبروی او را حفظ نماید؛ به او نیز اجر همان رزمنده و مرزدار را، وزن به وزن و مثل به مثل عنایت فرما؛ و عمل او را پاداشی نقد عطا کن که بدون درنگ، سود کاری که پیشاپیش فرستاد و شادی عملی که به جا آورد، در همین دنیا به دست آورد؛ تا آن‌که عمرش به پایان رسد و به آن پاداشی برسد که از احسانت بر او روا داشته‌ای و از کرامتت برای او آماده ساخته‌ای....»
همچنین حضرت در بخشی از دعای ۸ صحیفه سجادیه در باب پناه بردن به خدا از مشکلات می‌فرمایند:
«....بار خدایا، به تو پناه می‌برم از شر و شور آزمندی و شدت خشم و غلبه حسد و ناتوانی شکیبایی و اندک بودن قناعت و بدی خلق و خوی و اصرار شهوت و چیرگی عصبیت.
بار خدایا، به تو پناه می‌برم از پیروی از هوای نفس و مخالفت با هدایت و فرو رفتن به خواب غفلت و اختیار تکلف و برتری دادن باطل بر حق و اصرار بر گناه و خرد شمردن گناه و بزرگ شمردن طاعت.
بار خدایا، به تو پناه می‌برم از اینکه ستمگری را یاری کنیم، یا ستمدیده‌ای را خوار بداریم، یا قصد چیزی کنیم که ما را در آن حقی نباشد، یا از روی بی دانشی سخن در دانش گوییم.
بار خدایا، به تو پناه می‌بریم، از اینکه در دل خیال فریب کسی را بپروریم و از کردار خویش دستخوش خودپسندی شویم یا به آرزوهای دور و دراز مبتلا گردیم......»
حضرت علی بن الحسین زین العابدین (ع) برای ادای وام و رهایی از دین قرض نیز در دعای هشتم صحیفه سجادیه اینچنین فرموده‌اند: «....خدایا! بر محمد و آلش درود فرست و مرا از اسراف و زیاده‌خواهی بازدار و به بخشیدن و میانه‌روی مستقیم ساز و نیکو اندازه نگاه داشتن را به من بیاموز و مرا به لطف خود از ولخرجی حفظ کن و روزی‌ام را از وسایل حلال جاری فرما و خرج کردنم را در راه‌های خیر و نیکی جهت ده؛ و ثروتی که برای من خودبینی ایجاد کند، یا به ستمگری کشاند، یا به دنبال آن دچار طغیان و سرکشی شوم، از من بگیر.
خدایا! هم‌نشینی با تهی‌دستان را محبوب من قرار ده و مرا در هم‌نشینی با آنان به صبر، نیکو یاری کن.
و آنچه از متاع دنیای نابودشدنی که از من گرفتی، آن را در خزانه‌های پایدارت برایم ذخیره ساز....»
از دیگر دعاهای به نام صحیفه سجادیه، دعای مکارم‌الاخلاق است که در آن هر قسمت با درود بر محمد و آل محمد شروع می‌شود و با درخواست‌هایی که هر کدام اخلاق پسندیده می‌باشد دنبال می‌شود و همه آن سی قسمت مضمونشان درخواست توفیق الهی است.
فرازهایی از دعای ۲۰ صحیفه سجادیه در مکارم اخلاق:
«…خدایا! بر محمد و آل محمد درود فرست و مرا از آنچه توجّه به آن دچار سرگرمی و مشغولیّت می‌کند، باز دار؛ و در اموری به کار گیر که فردای قیامت در ارتباط با آن از من بازپرسی می‌کنی؛ و روزگارم را در اهدافی که مرا به خاطر آن به وجود آوردی پایان ده؛ و مرا توانگر کن و روزیت را بر من بگستران و مرا به چشم‌داشت نسبت به آنچه در دست این و آن است دچار مکن و ارجمندم ساز؛ و مرا به سرکشی و گردن‌کشی، گرفتار مساز؛ و بر مدار بندگی‌ات قرار ده و عبادتم را به خودپسندی تباه مکن و خیر و نیکی را به دست من برای تمام مردم جاری ساز و آن را با آلوده شدن به منت نابود مکن و اخلاق شریفه و بلند مرتبه به من ببخش و از فخرفروشی نگاهم دار.
خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و درجه و مرتبه مرا نزد مردم بلند مکن، مگر آن‌که به همان اندازه نزد خودم پَست گردانی و عزت آشکاری برایم ایجاد مکن، مگر آن‌که به همان اندازه، خواری باطنی برایم ایجاد کنی.»
و در پایان این دعا می‌فرمایند:
«…خدایا! بر محمد و آلش درود فرست و مرا در اوقات بی‌خبری برای یادت بیداری ده و در روزگار مهلت برای فرمان‌برداری‌ات به کار گیر و برایم راه آسانی به سوی محبتت باز و هموار کن و به سبب آن، خیر دنیا و آخرت را برایم کامل ساز.
خدایا! و بر محمد و آلش درود فرست، مانند برترین درودی که پیش از او بر یکی از بندگانت فرستادی و پس از او بر یکی از آفریده‌هایت می‌فرستی و ما را در دنیا و آخرت خیر و خوبی عطا کن و مرا به رحمتت از شکنجه آتش حفظ فرما.»
امام سجاد (ع) در سجده‌های بلند شبانه و در قنوت‌های طولانی روزانه‌شان برای همه موجودات دعا کرده‌اند، برای همسایگان، برای فرزندان و والدین، برای مرزبانان برای مقروضان و برای گرفتاران در بلا، اندوه و بیماری و حتی برای فرشتگان؛ حضرت سجاد (ع) خداوند را به با بهترین الفاظ ستوده‌اند و بر پیامبر اکرم (ص) و خاندان مطهر ایشان برازنده‌ترین دعاها را فرستاده‌اند؛ امید داریم که در روز میلاد با سعادت این حضرت انس ما با صحیفه سجادیه افزون شود و خداوند دعاهای پیشوای عابدان را در حق تمام موجودات عالم اجابت بگرداند.
نظر شما