به گزارش خبرنگار ایمنا، سفر پوتین به تهران و دیدار سه جانبه وی با رؤسای‌جمهور ایران و ترکیه در آخرین روزهای تیرماه و در چهارچوب مذاکرات موسوم به نشست "صلح آستانه" برای برقراری صلح در سوریه انجام شد، اما تحلیلگران انتخاب تهران به عنوان دومین مقصد سفر رئیس‌جمهوری روسیه پس از آغاز درگیری‌های نظامی در اوکراین را یک پیام مهم برای غرب می‌دانند؛ سفری که آن را در جهت تحکیم روابط مسکو و تهران و ایجاد موازنه جدید قدرت شرق در جهت افول بلوک غرب ارزیابی می‌کنند.
ازآنجاکه این رویداد یک هفته بعد از سفر بایدن به فلسطین اشغالی و عربستان سعودی برای تشکیل یک به اصطلاح اتحاد خاورمیانه‌ای بر ضد ایران برگزار شد، با واکنش منفی مقامات غربی و آمریکا روبه‌رو شد. علی امیدی، کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، این سفر را مانوری برای تحکیم روابط ایران و روسیه و تاکید بر منزوی نبودن آنها می‌داند. متن کامل این مصاحبه را در ادامه می‌خوانید:
سفر پوتین به تهران برای دو کشور چه دستاوردهایی داشت؟
این سفر برای دو کشور روسیه و ایران دارای اهمیت بود زیرا ترکیه عضوی از ناتو و جزو بلوک غرب به شمار می‌آید و درست است که این سفر توافقات بسیار خوبی در روابط دو جانبه ایران و ترکیه انجام شد که مهم‌ترین آنها تمدید قرارداد ۲۵ ساله گاز بود اما از نظر دیپلماتیک این سفر برای ایران و روسیه دارای اهمیت بیشتری است زیرا پس از بحران اوکراین، غرب برای تحریم‌های شدید و منزوی کردن روسیه تلاش بسیار زیادی انجام داده است، در نتیجه روسیه به این مانور دیپلماتیک نیاز دارد تا با کشورهای مختلف و همسو ارتباط داشته باشد تا نشان دهد که پس از قطع ارتباط با لندن و غرب، دچار انزوا نشده است.
از زمان پترکبیر تاکنون روسیه یک قدرت بزرگ جهانی به شمار می‌آید و هر کشوری با روسیه ارتباط داشته باشد، وزن آن در نظام بین‌المللی بالا می‌رود بنابراین قطعاً ارتباط متقابل با روسیه برای جمهوری اسلامی ایران یک فرصت تلقی می‌شود.
درست است که تاکنون در ابعاد سیاسی و استراتژیک و نظامی در بحران سوریه در دیپلماسی منطقه قفقاز، آسیای مرکزی و حتی تا حدودی خاورمیانه با روسیه روابط خوبی داشتیم ولی این موضوع به روابط اقتصادی ترجمه نشد در نتیجه اکنون یک فرصت طلایی برای ترجمه روابط گرم سیاسی ایران و روسیه به بخش اقتصادی فراهم شده است و امضای قرارداد ۴۰ میلیارد نفت و گاز نشان دهنده آن است که قطعاً روسیه این بار به توافقات خود بیشتر پایبند خواهد بود و به احتمال زیاد اراده روسیه برای تکمیل پروژه راه آهن رشت_ انزلی، انزلی_ آستارا و آستارا که به آذربایجان متصل است می‌تواند در تکمیل کریدور شمال جنوب نقش مؤثری داشته باشد.
این کریدور کشورهای شبه قاره هند به ویژه هند را به روسیه و از آن سو به اروپا وصل می‌کند در نتیجه به نظر می‌رسد که یک این سفر دستاورد بسیار مثبت متقابل داشت و یک طرفه تنها به نفع ایران نبود بلکه برای روسیه نیز دستاوردهایی داشت.
چه راهکارهایی برای گسترش روابط اقتصادی بین ایران و روسیه وجود دارد؟
مقامات ایران و روسیه در دیدار اخیر تاکید داشتند که دلار را از چرخه تجاری خود خارج کنند زیرا یکی از دلایل اصلی ضربه‌پذیری دو کشور از تحریم‌های آمریکا استفاده از دلار است، برهمین اساس اگر دو کشور با همراهی چین موفق شوند دلار را از گردونه تجاری خود حذف کنند و پول‌های ملی یا سبد ارزی که صندوق بین‌المللی پول به نام اس دی آر نامیده است را وارد مبادلات کنند، آسیب‌پذیری جمهوری اسلامی ایران در برابر تحریم‌ها به شدت کاهش پیدا خواهد کرد و قدرت چانه زنی ما در مذاکرات با غرب و ۱+۴ و مسائل خاورمیانه افزایش می‌یابد.
نکته دیگر توافق روسیه و چین بر سر عضویت ایران در بریکس است، این گروه که به رهبری قدرت‌های اقتصادی نوظهور تشکیل شده، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است زیرا قدرت اقتصادی و سیاسی جهان از سمت نیمکره غربی در حال گرایش به نیمکره شرقی است و عضویت ایران در بریکس این پیام را برای جهان دارد که ایران دارای قدرت قابل توجهی است و نمی‌توان قدرت اقتصادی سیاسی ایران را انکار کرد.
پیش از سفر رئیس جمهور روسیه به ایران رسانه‌های غربی تبلیغ می‌کردند که پوتین پس از جنگ اوکراین به دلیل نگرانی از ترور منزوی شده و فقط در کاخ خود مانده است در حالی که این سفر برای روسیه نمایش قدرت بود تا نشان دهد که پوتین منزوی نیست و می‌تواند به هر جا بخواهد سفر کند همچنین از این نظر که تیم حفاظت و حراست جمهوری اسلامی توانسته امنیت کامل را برای سفر پوتین فراهم کند، می‌تواند دستاورد خوبی از نظر داخلی و بین‌المللی به شمار آید که با قدرت تیم حراست و تشریفات کشور ما سازمان سیا، موساد و هر جریان دیگری که به دنبال ترور پوتین بود، نتوانست هیچ خللی در این سفر ایجاد کند.
چرا این سفر با واکنش منفی آمریکا و اعضای اتحادیه اروپا روبه‌رو شد؟
سیاست دولت سیزدهم بیشتر تقویت روابط با کشورهای شرق است، بنابراین ایران انتخاب خود را کرده است و حتی تداوم مذاکرات هسته‌ای و امتیازات و تضمین‌هایی که ایران برای بازگشت به برجام دنبال می‌کند، خواسته‌های بحقی است.
اکنون رابطه تجاری ما با غرب به حداقل ممکن رسیده است حتی قطع این رابطه خللی در اقتصاد ما ایجاد نمی‌کند البته معقول این است که با همه کشورها چه غرب و شرق رابطه متوازنی داشته باشیم زیرا فناوری پیشرفته( High Tech) بیشتر در غرب وجود دارد و نباید خود را از آن محروم کنیم با این حال واکنش منفی به دیدار مقامات ایران و روسیه از سوی اعضای اتحادیه اروپا نشان دهنده موضع استیصال آنها بوده است و به همین دلیل اعلام کردند که ایران باید بین برجام و روسیه یک گزینه را انتخاب کند.
واقعیت این است که ایران انتخاب خود را انجام داده است و نیاز به اعلام ندارد زیرا پیمانه تحریم‌ها پر شده و کشورهای غربی بیشتر از این کاری نمی‌توانند انجام دهند، ممکن است به شکل نمادین پرونده را به شورای امنیت ببرند و بخواهند قطعنامه‌های تحریمی بر ضد ایران را احیا کنند اما وقتی دو قدرت بزرگ شورای امنیت یعنی روسیه و چین زیر بار نروند حتی اگر قطعنامه‌ای در شورای امنیت تصویب شود کاغذپاره‌ای بیش نخواهد بود در نتیجه به نظر می‌رسد مواضعی که غرب گرفته است بیشتر از موضع استیصال است.
آیا ممکن است این مواضع بر روی برجام تأثیری داشته باشد؟
هر چقدر ایران بتواند با قدرت‌های بزرگ مانند روسیه و چین بیشتر همگرا شود، قدرت چانه زنی خود را در مذاکرات افزایش داده است که این عامل قطعاً در تبادلات و مذاکرات بین‌المللی به نفع ایران خواهد بود با این حال معتقدم که ایران باید برای احیای برجام تلاش کند زیرا این موضوع بیشتر به نفع ایران است تا اینکه چند نسل صبر کنیم که این درخت یا نهال روابط ایران و روسیه یا چین تناور شود بنابراین در کنار پیگیری برای برقراری ارتباط با قدرت‌های شرقی باید رابطه متوازن با همه کشورها را مدنظر داشته باشیم که یکی از راهکارهای آن احیای برجام است.
برقراری روابط نزدیک‌تر با روسیه در حل مشکلات اقتصادی کشور در شرایط کنونی نیز راهگشا است؟
قطعاً با وجود مناسبات سیاسی و استراتژیکی که در گذشته بین این دو کشور وجود داشت، این موضوع به روابط اقتصادی بین دو کشور ترجمه نشده است؛ به عنوان مثال در سال ۲۰۲۰ حجم روابط تجاری ایران و روسیه ۱.۵ میلیارد دلار بود در حالی که این رقم بین دو کشور روسیه و اسرائیل به پنج میلیارد دلار می‌رسد در نتیجه به نظر می‌رسد که این یک فرصت تاریخی است که با روسیه به عنوان یک کشور اقتصاد نوظهور با ظرفیت‌های بسیار بالایی مبادلات بیشتری داشته باشیم تا بتوانیم اقتصاد و انرژی خود را سر و سامان دهیم.
نظر شما