به گزارش خبرنگار ایمنا، اخترشناسی یا نجوم به دانش بررسی موقعیت، تغییرات، حرکت و ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی اجرام آسمانی مانند ستارگان، سیارات، دنباله‌دارها، کهکشان‌ها و رویدادهای آسمانی گفته می‌شود. اخترشناسی با رشته‌های مختلفی ازجمله کیهان‌شناسی، فیزیک، شیمی و فیزیک حرکت ارتباط بسیاری دارد و در زندگی و آینده بشر نیز بسیار حائز اهمیت است. علم نجوم تاکنون خدمات بسیاری به بشر ارائه کرده است و تنها با استفاده از این دانش توانسته‌ایم جهان اطراف خود را بشناسیم.
اخترشناسی جزو علومی است که از ابتدای آفرینش انسان وجود داشته و همواره مورد استفاده بشریت قرار می‌گرفت؛ درواقع انسان‌ها با استفاده از این علم و مشاهده ستارگان توانستند جهت‌یابی انجام دهند و تقویم‌های اولیه را ابداع کنند. برای بررسی و شناخت بیشتر اهمیت علم نجوم با محسن منتظری، منجم و اخترشناس گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
علم نجوم چگونه شکل گرفت؟
علم نجوم شامل علوم مختلفی ازجمله فیزیک، اختر فیزیک، نجوم رصدی و نجوم اسلامی است و شکل‌گیری آن به آفرینش انسان بازمی‌گردد؛ هنگامی که بشر پا به گیتی گذاشت، نخستین چیزی که کشف کرد استفاده از ستارگان و صورت‌های فلکی برای جهت‌یابی و تشخیص زمان بود. بشر در ابتدا پی برد که برای مسیریابی باید از روش‌های ثابت و مدون استفاده کند که بهترین روش استفاده از صورت‌های فلکی بود.
سیر تکامل علم نجوم چگونه بود؟
با گذشت زمان و ملاک قراردادن ستارگان و صورت‌های فلکی برای تشخیص زمان و جهت به مرور ساعت‌های خورشیدی و تقویم شمسی و قمری براساس حرکت خورشید و هلال ماه ابداع شد سپس با پیشرفت علم، بشر قادر شد به اسطرلاب دست‌یابد و در کنار استفاده از صورت‌های فلکی و ستارگان توانست از قطب‌نما و نقشه نیز بهره‌مند شود.
با پیشرفت علم و تکنولوژی تلسکوپ اختراع شد و دید بشر نسبت به جهان تغییر یافت؛ بشر متوجه شد که خورشید، ماه و دیگر سیارات تأثیرات بسیاری در زندگی دارد و جایگاهی که درحال‌حاضر زمین به عنوان سیاره‌ای سکونت‌پذیر به‌دست آورده به لطف چیدمان کلی سیارات و اجرام منظومه‌شمسی است؛ بنابراین برای اینکه بتوانیم جزئیات کیهان و گذشته بشر را بررسی کنیم باید با استفاده از علم نجوم به گذشته سفر کرده و کیهان را بشناسیم.
بشر با استفاده از علم نجوم به چه حقایقی دست‌یافت؟
علم نجوم به بشر نشان‌داد که عناصر تشکیل‌دهنده جهان مرئی از چه نیروهایی پیروی می‌کند؛ به‌واسطه همین دانش، بشر این نیروها را شناخت و پازل اتمی آزمایشگاه سرن که شبیه‌ساز آفرینش جهان است را تکمیل کرد. شناخت عناصر زیر مجموعه اتم و نحوه شکل‌گیری آن‌ها بسیار حائز اهمیت است؛ زیرا با دانستن این مسئله، فرآیند شکل‌گیری اتم و به ثبات رسیدن آن را خواهیم فهمید که این مسئله به واسطه علم نجوم به نتیجه رسید.
علم نجوم به دانشمندان این توانایی را داد که کوانتوم را بشکافند و کوانتوم‌های نور را بررسی کنند؛ این توانایی باعث شد نیروهای هسته قوی، هسته ضعیف و الکترومغناطیس شناسایی شود. یکی دیگر از مباحثی که امروزه بسیار مطرح شده انرژی هسته‌ای است که بسیار پیشرفته بوده و در صنایع آینده نقش بسیار مهمی دارد که این مباحث نیز از علم نجوم پدیده آمده است.
نقش علم نجوم در توسعه اینترنت چیست؟
اینترنت کنونی نیز به واسطه علم نجوم شکل گرفته است؛ درواقع هنگامی که آزمایشگاه سرن تلاش داشت شبیه‌سازی آفرینش را انجام دهد به دلیل اهمیت تحقیق و حجم بسیار داده‌ها احتیاج داشت از تمام ظرفیت حافظه‌های کامپیوتری دنیا استفاده کند به همین دلیل دانشمندان شبکه کاملاً پیشرفته‌ای ایجاد کردند که نتیجه آن اینترنت بود.
آیا علم نجوم در شکل‌گیری مخابرات نیز دخیل است؟
بله؛ مخابرات به واسطه ماهواره‌ها شکل‌گرفته است و کمک علم نجوم در دریافت و استخراج امواج کیهانی باعث شد، بشر بتواند از این امواج برای برقراری ارتباط بین مناطق مختلف کره زمین استفاده کنید. امروزه با استفاده از علم نجوم توانسته‌ایم از نیروهای نور و فیزیک بهره‌برداری کنیم و مخابرات نیز به شدت وابسته به امواج الکترومغناطیسی و رادیویی است که برای مطالعه از آن‌ها باید از جو زمین خارج شد.
به‌طورکلی اهمیت علم نجوم چیست؟
علم نجوم به بشر کمک کرد تا کیهان را بشناسد و از انرژی‌های کیهانی گوناگون بهره ببرد. اهمیت علم نجوم در بسیاری از آیات قرآن نیز مشاهده می‌شود؛ با تفکر در این حوزه می‌توانیم به پیچیدگی و گستردگی کیهان پی ببریم و جایگاه زمین در جهانی به این عظمت را مشخص کنیم. با کمک علم نجوم بشر قادر شد که وسعت کیهان را بشناسد و به مرور مشخص شد که تمام اجرام قابل مشاهده تنها چهار درصد کیهان را تشکیل می‌دهد.
عظمت کیهان به قدری است که بشر توانایی رصد کرانه‌های کیهان را نخواهد داشت و در نهایت به نقطه‌ای می‌رسد که برای بررسی کیهان باید از تحلیل آماری فضای اطراف خود استفاده کند، اما این کار تنها توصیفی ناقص از جهان ارائه می‌دهد. یکی دیگر از مسائلی که نشان می‌دهد کیهان بسیار وسیع است، امواج نور ناشی از انبساط جهان است که پس از ۱۳.۸ میلیارد سال حرکت با سرعت نور هنوز به دست دانشمندان نرسیده است.
نظر شما