به گزارش خبرنگار ایمنا، پنومونی بیماری ذات الریه یا یک عفونت مسری همراه با علائمی است که از خفیف (سرماخوردگی و آنفلوانزا) تا شدید متغیر است. اینکه میزان ابتلاء به پنومونی تا چه اندازه جدی می‌باشد، به جوانب خاصی که باعث ایجاد ذات الریه می‌شوند از جمله، سلامت کلی و سن بستگی دارد. پنومونی معمولاً در افراد مسن، نوزادان و خردسالان، مبتلایان به بیماری مزمن پزشکی یا کسانی که عملکرد ایمنی ضعیفی دارند، جدی‌تر است.
چه زمانی ذات الریه اتفاق می‌افتد؟
کار اصلی ریه‌ها وارد کردن اکسیژن به خون و حذف دی اکسید کربن است. این اتفاق هنگام تنفس رخ می‌دهد. وقتی مریض نیستید، ۱۲ تا ۲۰ بار در هر دقیقه نفس می‌کشید. هنگامی که تنفس می‌کنید، هوا از قسمت پشت گلو عبور می‌کند و از طریق جعبه صوتی، به داخل نای منتقل می‌شود. نای به دو قسمت هوایی (لوله برونشی) تقسیم می‌شود، سپس یک لوله برونش به ریه چپ و دیگری به ریه سمت راست منتهی می‌شود.
برای اینکه ریه‌ها بهترین عملکرد خود را انجام دهند، مجاری هوایی باید هنگام دم و بازدم باز شوند. تورم (التهاب) و مخاط می‌تواند حرکت هوا را از طریق مجاری هوایی دشوارتر کرده و تنفس را سخت‌تر کند. این امر منجر به تنگی نفس، مشکل در تنفس و احساس خستگی بیشتر از حالت عادی می‌شود. ذات الریه التهاب فضای هوای (آلوئولی) موجود در ریه است، که بیشتر در اثر عفونت ایجاد می‌شود.
باکتری‌ها، ویروس‌ها یا قارچ‌ها (به ندرت) می‌توانند باعث عفونت شوند. همچنین چند نوع غیر عفونی کننده پنومونی وجود دارند که در اثر استنشاق یا آسپیراسیون مواد خارجی یا مواد سمی داخل ریه‌ها ایجاد می‌شوند. برخی از موارد پنومونی تهدیدکننده برای زندگی هستند.
در آمریکا هر سال حدود ۵۰ هزار نفر در اثر پنومونی جان خود را از دست می‌دهند، اگرچه ممکن است هرکسی در هر سنی به این بیماری مبتلا شود، ولی ذات الریه در افراد مسن شایع‌تر است و غالباً با ضعف سیستم ایمنی بدن از طریق یک عفونت قبلی یا شرایط دیگری رخ می‌دهد.
انواع بیماری ذات الریه
بعضی اوقات به انواع پنومونیا که باعث ایجاد التهاب می‌شوند، از قبیل ذات الریه باکتریایی، ذات الریه ویروسی یا ذات الریه قارچی، انواع پنومونی گفته می‌شود. از نام ارگانیسم خاص نیز ممکن است برای توصیف انواع ذات الریه مانند پنوموکوک (استرپتوکوک پنومونیه) ذات الریه یا لژیونلا پنومونی استفاده شود.
انواع دیگر پنومونی که شناخته شده هستند، شامل موارد زیر است:
پنومونی آسپیراسیون که در نتیجه وارد شدن غذا یا نوشیدنی، بزاق یا استفراغ به ریه‌ها ایجاد می‌شود. این حالت هنگامی رخ می‌دهد که رفلکس بلع دچار اختلال می‌شود. چندین نوع باکتری از جمله لژیونلا پنوموفیلا، مایکوپلاسما پنومونیه و کلامیدوفیلا پنومونیه باعث ایجاد ذات الریه می‌شوند و گاهی اوقات از آن به عنوان آتیپیک یاد می‌شود، زیرا علائم آن با سایر انواع پنومونی باکتریایی متفاوت است. پنومونی که از قرار گرفتن ونتیلاتور برای کمک به تنفس در بخش مراقبت‌های ویژه ناشی می‌شود، به عنوان پنومونی مرتبط با ونتیلاتور (VAP) شناخته می‌شود.
بیشتر انواع پنومونی باکتریایی مسری نیستند. اگرچه ممکن است باکتری‌ها از یک فرد به فرد دیگر گسترش یابد، اما پنومونی به طور معمول در افرادی که دارای فاکتورهای خطر یا ضعف سیستم ایمنی هستند رخ می‌دهد، وقتی باکتری‌هایی که به طور معمول در بینی یا گلو وجود دارند، به بافت ریه حمله کنند. هر نوع پنومونی باکتریایی یا ویروسی، احتمال دارد مسری باشند، اما مایکوپلاسما پنومونیه و مایکوباکتریوم توبرکلوزیس (علت سل) دو نوع از انواع پنومونی باکتریایی هستند که بسیار مسری می‌باشند. قطرات آلوده در تنفس، از طریق بیمارانی که سرفه یا عطسه می‌کنند، می‌توانند این بیماری را به دیگران منتقل کنند.
نشانه‌های ذات الریه
علائم و نشانه‌های ذات الریه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد سینه هنگام تنفس یا سرفه
- سردرگمی یا تغییر در آگاهی ذهنی (در بزرگسالان ۶۵ ساله و بالاتر)
- سرفه، که ممکن است خلط ایجاد کند
- خستگی
- تب، عرق کردن و لرز
- دمای پایین‌تر از دمای معمولی بدن (در بزرگسالان بزرگ‌تر از ۶۵ سال و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند)
- حالت تهوع، استفراغ یا اسهال
- تنگی نفس
کودکان و نوزادان ممکن است هیچ علامتی از عفونت نشان ندهند. یا ممکن است استفراغ کنند، تب و سرفه داشته باشند، بی قرار یا خسته و بدون انرژی به نظر برسند، یا در تنفس و خوردن مشکل داشته باشند.
عوامل خطر بیماری ذات الریه برای افراد
ذات الریه می‌تواند هر کسی را تحت تأثیر قرار دهد. اما دو گروه سنی که بیشترین خطر را دارند:
- کودکانی که ۲ سال یا کمتر هستند.
- افرادی که ۶۵ سال و بیشتر دارند.
عوامل خطر دیگر عبارتند از:
- بستری شدن شما در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان، به خصوص اگر در دستگاهی هستید که به شما در تنفس کمک می‌کند، بیشتر در معرض خطر ذات الریه هستید.
- بیماری مزمن، در صورت ابتلاء به آسم، بیماری انسدادی مزمن ریوی ( COPD ) یا بیماری قلبی، احتمال ابتلاء به ذات الریه بیشتر است.
- سیگار کشیدن، سیگار کشیدن به دفاع طبیعی بدن در برابر باکتری‌ها و ویروس‌هایی که باعث ایجاد پنومونی می‌شوند آسیب می‌رساند.
- سیستم ایمنی ضعیف یا سرکوب شده، افرادی که HIV / AIDS دارند یا پیوند عضو انجام داده اند یا شیمی درمانی یا استروئیدهای طولانی مدت دریافت می‌کنند در معرض خطر هستند.
تفاوت بیماری ذات الریه و برونشیت
علائم بیماری برونشیت و ذات الریه بسیار شبیه به علائم سرماخوردگی و آنفلوانزا است، این بیماری‌ها به دلیل وجود سرفه‌های متعدد و مشکلات تنفسی بیمار را بسیار اذیت می‌کنند. تفاوت بزرگی که بین برونشیت و ذات الریه وجود دارد این است که در برونشیت راههای تنفسی دچار التهاب می‌شوند، اما در ذات الریه عفونت در ریه رخ می‌دهد.
تفاوت بیماری ذات الریه با عفونت ریه
لازم به ذکر است که پنومونی یا سینه پهلو همان عفونت ریه است.
نحوه پیشگیری از بیماری ذات الریه
دو نوع واکسن وجود دارند که به طور خاص برای جلوگیری از ذات الریه ناشی از باکتری‌های پنوموکوکی تأیید شده است. مانند واکسن آنفولانزا، این واکسن‌ها نیز افراد را از تمامی انواع پنومونی محافظت نمی‌کنند. اما پیشگیری به انواع ذات الریه تقسیم می‌شوند:
پنومونی باکتریایی: دو نوع واکسن پنومونی، Pneumovax۲۳ و Prevnar۱۳، از شایع‌ترین دلایل ذات الریه باکتریایی محافظت می‌کنند. واکسن Pneumovax۲۳ از ۲۳ باکتری پنوموکوکی مختلف محافظت می‌کند. این واکسن برای همه بزرگسالان ۶۵ سال و بالاتر و کودکان بالای دو سال که در معرض خطر ابتلاء به ذات الریه هستند، توصیه می‌شود. واکسن Prevnar۱۳ از ۱۳ نوع باکتری پنومونی محافظت می‌کند. این واکسن برای تمامی بزرگسالان ۶۵ سال و بالاتر و کودکان زیر ۲ سال نیز توصیه می‌شود. در مورد این واکسن‌ها از ارائه دهنده خدمات بهداشتی خود سوال کنید.
پنومونی ویروسی: هر سال یک بار واکسن آنفولانزا را دریافت کنید. واکسن آنفولانزا فرد را برای محافظت در برابر ویروس آماده می‌کند. ابتلاء به آنفولانزا می‌تواند پنومونی باکتریایی را آسان‌تر کند. درمورد واکسن‌های دیگری که کودکتان باید دریافت کند، از پزشک خود سوال کنید. چندین واکسن در دوران کودکی به جلوگیری از عفونت‌های ناشی از باکتری‌ها و ویروس‌هایی که می‌توانند منجر به ذات الریه شوند، کمک می‌کنند.
چندین روش دیگر برای جلوگیری از پنومونی وجود دارند که عبارتند از:
- ترک سیگار و جلوگیری از دود دست دوم. سیگار کشیدن به ریه‌های آسیب می‌رساند.
- دستان خود را قبل از خوردن غذا، قبل از دست زدن به غذا، بعد از استفاده از دستشویی و بعد از بیرون رفتن بشویید. اگر صابون در دسترس نیست، از ضدعفونی کننده‌های حاوی الکل استفاده کنید.
- از بودن در اطراف افرادی که بیمار هستند، اجتناب کنید. هنگامی که حال آن‌ها کامل بهبود یافت، به ملاقات آن‌ها بروید.
- عدم لمس یا به اشتراک گذاشتن اشیا با دیگران. میکروب‌ها می‌توانند از اشیا به افراد منتقل شوند، مخصوصاً اگر بعد از لمس اشیا به بینی یا دهان خود دست بزنید.
- خوردن یک رژیم غذایی سالم، ورزش و استراحت کافی. عادات سالم، سیستم ایمنی بدن را قوی نگه می‌دارند.
- درمورد هرگونه عفونت یا وضعیت سلامتی دیگری که با آن روبه رو هستید، تحت درمان قرار بگیرید. این شرایط می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند و این می‌تواند احتمال عفونت را افزایش دهد.
- مصرف نکردن الکل
راههای درمان بیماری ذات الریه
برای درمان پنومونی یا همان ذات الریه پزشک متخصص با توجه به نوع عامل بیماری داروهای خاصی تجویز می‌کند. به عنوان مثال در اکثر مواقع به دلیل وجود عامل باکتریایی، پزشک انواعی از آنتی بیوتیک ها را تجویز می‌کند. به همین ترتیب در سایر انواع ذات الریه نیز ضد ویروس‌ها و ضد قارچ‌ها تجویز می‌گردند.
ذکر این نکته حائز اهمیت است که فرد بیمار باید همیشه کل دوره درمانی آنتی بیوتیک خود را به مصرف برساند، حتی اگر پس از گذشت چند روز از بیماری احساس می‌کند که حالش بهبود یافته است. عدم ادامه روند درمان می‌تواند از پاک شدن عفونت در ریه جلوگیری کرده و این احتمال وجود دارد که در آینده درمان آن دشوارتر گردد.
لازم به ذکر است که انواع ویروسی پنومونی با استراحت در منزل بهبود می‌یابند. در موارد بیماری با عامل قارچی فرد نیاز به چندین هفته مصرف دارو دارد. همچنین در اغلب موارد بیماری همراه با تب، پزشک حتماً انواع تب بر مانندآسپرین یا استامینوفن را تجویز خواهد کرد.
در موارد شدید بیماری ممکن است فرد در بیمارستان نیز بستری گردد. در این حالت بیمار تحت درمان آنتی بیوتیک های وریدی، اکسیژن درمانی و تنفس درمانی قرار می‌گیرد.
در کنار درمان دارویی، مراقبت‌های خانگی از جمله استراحت در منزل، افزایش میزان نوشیدن مایعات، سرفه زدن زیاد برای خارج شدن خلط های موجود در ریه، دوری از دود و سیگار و انجام انواع بخور برای فرد بسیار مؤثر است.
نظر شما