به گزارش خبرنگار ایمنا، آواز اصیل ایرانی که جزئی از فرهنگ غنی و ملی ایرانیان به‌شمار می‌رود در طول سال‌های مختلف پرچم‌داران و پیش قراولان فراوانی داشته است و به لطف تلاش همه فرهنگ دوستان و توکل بر خدا همچنان می‌سازد و می‌پردازد؛ اما با آغاز فعالیت موسیقی پاپ و شمار پرتعداد خوانندگان و مخاطبان این نوع موسیقی، آوازخوانان و سنتی‌نوازان اگرچه در اصالت و فاخر بودنشان همیشه سرآمد هستند اما در رقابت با گروه پاپ و در استقبال و برنامه‌ریزی و برگزاری کنسرت و جذب مخاطب با مشکلات و چالش‌هایی روبه‌رو شده‌اند.
موسیقی در عین حال که هنر است، می‌تواند صنعت باشد و به درآمدزایی و سود اقتصادی مناسب برای هنرمندان خود نیز برسد، اما برای فعالیت هنر و صنعت موسیقی در کنار یکدیگر، چالش‌هایی وجود دارد که باید بررسی، واکاوی و مرتفع شوند تا بار دیگر این بخش ریشه‌دار فرهنگ و هنر ایران زمین را به اوج خود برسانند.
کامیار فانیان، متخصص و پژوهشگر موسیقی نواحی ایران است که به بررسی نوازندگی دوتار شرق و شمال خراسان، موسیقی ترکمن، تنبور منطقه گوران و همچنین جمع‌آوری آثار صوتی و تصویری سازهای بادی ایران چون قشمه، سرنا، کرنا، دوزله، شمشال و جفتی پرداخته است و امروز با ورود به قرن و سال جدید، ۴۰ سالگی خود در زادگاهش اصفهان را با تجربیات، فعالیت‌ها و آثار متعدد موسیقایی می‌گذراند و از رهگذر آواز و موسیقی اصیل ایرانی، با خبرنگار ایمنا به گفت‌وگویی دغدغه‌مندانه و البته منتقدانه نشسته است.
محدودیت تبلیغات موسیقی در رسانه‌ها
فانیان که مدتی است شرکت تهیه و تکثیر آثار صوتی و تصویری «ترنّم داوودی کهن» را در اصفهان راه‌اندازی کرده است و آن را مدیریت می‌کند درباره اینکه انتخاب کار در حوزه هنر و موسیقی در دوره معاصر با چه چالش‌هایی همراه است، می‌گوید: مشکلات در این بخش بیشتر به تصمیم‌گیران و مدیران مرتبط در دولت‌ها وابسته است.
به گفته وی، افرادی که بخواهند در زمینه برگزاری کنسرت و یا تأسیس آموزشگاه‌های موسیقی فعالیت کنند، نمی‌توانند به راحتی در رسانه‌ها تبلیغات داشته باشند؛ ضمن اینکه امکان تبلیغات وسیع محیطی، چاپ و نصب بنر در ابعاد بزرگ برای معرفی فعالیت آن‌ها و کنسرتشان در سطح شهر نیز وجود ندارد.
مشکل دیگری که وجود دارد زمان محدودی است که مسئولان مربوطه برای فعالیت تبلیغاتی و برگزاری کنسرت‌ها مشخص می‌کنند که همین موضوع نیز مشکلات بسیاری را برای هنرمندان این عرصه ایجاد می‌کند.
فانیان درباره چگونگی فروش آثار و قانون کپی‌رایت نیز اظهار کرد: کپی‌رایت در ایران بی سر و سامان است و این مسئله، هنرمند را به لحاظ اقتصادی متضرر و سرخورده می‌کند. وقتی کسی زیر بار پخش آثاری نه‌چندان فاخر اما قابل قبول و اصیل نمی‌رود، طبیعی است که تمایل به موسیقی پاپ بیشتر می‌شود. هر چند بی سر و سامانی کپی‌رایت در پاپ نیز باعث شده است که هنرمند و تهیه‌کننده این نوع موسیقی نیز متضرر شود و به نتیجه مطلوب مالی مورد نظر خود نرسد.
این موسیقیدان اصفهانی در پاسخ به این سوال که برگزاری کنسرت در اصفهان و سایر استان‌ها چه روندی دارد و چه موانعی ممکن است بر سر راه هنرمند وجود داشته باشد، خاطرنشان کرد: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی زمان کوتاهی را برای ارسال و ارائه مدارک لازم مشخص می‌کند که همین محدودیت، امکان برنامه‌ریزی برای برگزاری کنسرتِ خوب و با کیفیت را از هنرمند می‌گیرد؛ بنابراین او مجبور است کار خود را با عجله و استرس پیش ببرد و طبیعی است که نتیجه مطلوبی نمی‌گیرد.
سرپرست گروه موسیقی کهن به این پرسش که آموزش کلاسیک و دانشگاهی چقدر در پیشبرد کار موسیقی مؤثر است، چنین پاسخ داد: آموزش دانشگاهی، مفید و مؤثر است و دانشجویان می‌توانند علوم و دانش‌های مختلف را به شکل کلاسیک بیاموزند، اما موضوع این است که موسیقیِ ایرانی در اختیار افرادی است که بیشتر آن‌ها تحصیلات و یا تدریس مرتبط با موسیقی ندارند و این موضوع موجب شده است که علاقه‌مندان، موسیقی را با این استادان کار کنند و به مرور تکنیک‌ها و ظرایف کار را از آن‌ها بیاموزد.
برنامه‌ریزی منسجم نداریم
کامیار فانیان که تجربه سفر و برپایی کنسرت در سایر کشورها را نیز در کارنامه خود دارد، در خصوص فعالیت حرفه‌ای موسیقی در ایران و دیگر کشورها و همچنین درباره این موضوع که مهم‌ترین تفاوت موسیقی در ایران و دیگر کشورها در چه زمینه‌هایی وجود دارد، اظهار کرد: تفاوت مهم بین ما و آن‌ها اعتقاد به اهمیت فعالیت حرفه‌ای و جلو رفتن با برنامه دقیق است.
وی ادامه داد: متأسفانه ما در کشورمان برنامه‌ریزی بلندمدت و منسجمی در زمینه موسیقی نداریم و بسیاری از افرادِ تصمیم‌گیرنده برای موسیقی نیز سطحی‌نگر بوده و برای تغییر و تحول و شناخت بیشتر و روزآمدی خود کوششی نمی‌کنند.
وی اصفهان را از قطب‌های هنر موسیقی برشمرد و ادامه داد: هنرمندانِ بسیاری هستند که در این شهر و استان از راه موسیقی ارتزاق می‌کنند و ممکن است از نظر اقتصادی، زندگی آن‌چنانی نداشته باشند اما همین که تصمیم گرفته و اراده کرده‌اند که هنرمند این رشته باقی بمانند و به کار خود ادامه دهند، مطلوب و مؤثر است. البته نه تنها در اصفهان بلکه در همه استان‌ها مشکلات بسیاری در رابطه با هنر موسیقی وجود دارد که به بخشی از آن‌ها در سوال‌های قبل پاسخ داده شد.
فانیان با اشاره به نمونه‌ای از کشور فرانسه گفت: فرانسوی‌ها انستیتوی موسیقی دارند که برنامه سالانه این هنر را تهیه می‌کنند. این انستیتو بولتن سالانه و مدون خود را در اختیار همگان می‌گذارد تا علاقه‌مندان بتوانند به شکل برنامه‌ریزی شده و جدی برای فعالیت حرفه‌ای اقدام کنند، اما در ایران این اتفاق نمی‌افتد و حتی منع تبلیغ رسانه‌ای در کشور ما وجود دارد که این موضوع، کار را برای افراد حرفه‌ای در این هنر و صنعتِ ریشه‌دار سخت می‌کند.
این موسیقیدان اصفهانی در پاسخ به این سوال که چگونه می‌شود هم به موسیقی حرفه‌ای پرداخت و هم از نظر اقتصادی و اجتماعی در آسایش بود، اظهار کرد: قدیمی‌ترهای موسیقی ایرانی، هم حرفه‌ای به‌شمار می‌رفتند و هم از نظر اقتصادی قوی بودند و هم تولید و تکثیر آلبوم داشتند، اما امروز شرایط متفاوت از گذشته و با مشکلاتی همراه است. امروز آن افرادی که به سرمایه‌گذاری برای برگزاری کنسرت‌های سنتی علاقه‌مند هستند به دلایل مختلفی به‌غیر از یکی دو نفر در این بخش ورود نمی‌کنند. آن افرادی هم که انگشت‌شمارند و کاری انجام می‌دهند خودجوش و از سر عشق و علاقه است و نتیجه چندانی از کار خود نمی‌گیرند.
هر شهر؛ یک فرهنگسرا
وی با بیان اینکه در دوره معاصر، موسیقی کهن مانند پاپ نتیجه‌بخش نیست، گفت: حتی اگر فردی بتواند تبلیغات وسیع و پرهزینه‌ای در زمینه موسیقی ایرانی داشته باشد، اما به دلیل اینکه نمی‌تواند مبلغ بلیت را بالا ببرد و از آن طرف باید هزینه‌های همان تبلیغات را نیز بپردازد، به همین دلیل بازهم از نظر مالی متضرر خواهد بود و عایدیِ چندانی برای او نخواهد داشت.
فانیان در رابطه با بهبود وضعیت موسیقی سنتی و برگزارکنندگان کنسرت‌هایی از این نوع، خاطرنشان کرد: اگر هر شهر و هر منطقه‌ای یک فرهنگسرا داشته باشد، رفع برخی مشکلات در این فضاها با زمان‌بندی مشخص و اختصاص فرصت آموزشِ تخصصی و برپایی کنسرت فراهم می‌شود.
گفت‌وگو از: محمود افشاری، خبرنگار سرویس فرهنگ و هنر ایمنا
نظر شما