عوامل ابتلای کودکان به سرطان خون کدام است؟  

به گزارش خبرنگار ایمنا، سرطان خون از مغز استخوان شروع می‌شود، جایی که سلول‌های جدید خون ایجاد می‌شوند، علائم سرطان خون در کودکان اغلب به دلیل مشکلاتی در مغز استخوان ایجاد می‌شود. سلول‌های سرطان خون در مغز جمع شده و می‌توانند سلول‌های طبیعی خون را از بین ببرند. در نتیجه، ممکن است کودک به اندازه کافی گلبول قرمز، گلبول سفید و پلاکت خون نداشته باشد.

این کمبودها در آزمایش خون مشاهده می‌شود، اما همچنین می‌تواند علائمی را ایجاد نماید. سلول‌های سرطان خون ممکن است به مناطق دیگر بدن نیز حمله کنند که ممکن است با علائمی همراه باشد. بسیاری از علائم سرطان خون در کودکان می‌تواند دلایل دیگری نیز داشته باشد و اغلب این علائم ناشی از سرطان خون نیستند. بنابراین، اگر فرزند شما هر کدام از این علائم را دارد، بسیار مهم است که فرزندتان توسط پزشک معاینه شود تا در صورت لزوم علت آن کشف و درمان شود.

علل ابتلای کودکان به سرطان خون

علت دقیق این بیماری تشخیص داده نشده است، اما به‌نظر می‌رسد که برخی از انواع سرطان خون در کودکان به ژنتیک و عوامل محیطی مربوط باشد. در افراد دوقلو، اگر یکی از قل‌های همسان در سنین کم به بیماری سرطان خون مبتلا باشد احتمال ابتلای قل دیگر به سرطان خون حاد لنفوئیدی و میلوئیدی بسیار بالا است.

از طرفی کودکانی که مشکلات ژنتیکی خاص نظیر سندروم دان، سندروم کلاین فلتر، نوروفیبروماتوز یا آتاکسی تلانژکتازی را به ارث برده‌اند بیشتر در معرض ابتلا به سرطان خون هستند.

کودکانی که برای درمان سرطان در گذشته درمعرض تشعشات پزشکی یا شیمی‌درمانی بودند یا حتی اطفالی که بعد از پیوند عضو مجبور به مصرف داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی بدن بودند بیشتر در خطر ابتلا به سرطان خون هستند.

در بیشتر موارد، کنترل عواملی که موجب سرطان خون می‌شود برای اولیا و یا حتی کودکان غیرممکن است. بیشتر سرطان‌های خون ناشی از جهش‌های غیراختصاصی (تغییرات) در ژن‌های رشد دهنده سلول‌های خونی است.

‌

از آن‌جایی که چنین خطاهایی به صورت تصادفی و غیرقابل پیش‌بینی رخ می‌دهند در حال حاضر هیچ راه مؤثری برای پیشگیری از انواع سرطان خون وجود ندارد. برای محدود کردن خطر تشعشات پیش از زایمان که از عوامل ایجاد کننده سرطان خون (به ویژه سرطان خون حاد لنوفوئیدی) شناخته شده‌اند، توصیه می‌شود زنان باردار و یا زنانی که مشکوک به حاملگی هستند باید قبل از انجام هرگونه آزمایش و یا روش‌های پزشکی که شامل تشعشعات (نظیر اشعه ایکس) هستند با پزشک مشاوره کنند.

علائم اولیه سرطان خون در کودکان

تشخیص علائم اولیه سرطان خون دشوار است. همچنین، ممکن است از کودکی به کودک دیگر متفاوت باشد، همه کودکان مبتلا به سرطان خون علائم ذکر شده در بالا را نشان نمی‌دهند. علائم اولیه بستگی به این دارد که کودک به لوسمی حاد مبتلا باشد یا لوسمی مزمن. علائم سرطان خون حاد اغلب به سرعت ظاهر می‌شوند و ممکن است بیشتر به چشم بیایند. مبتلایان به لوسمی مزمن ممکن است علائم خفیف‌تری داشته باشند که با گذشت زمان به تدریج ایجاد شود.

اگر والدین به علائم فوق پی ببرند، بهتر است کودک را در اسرع وقت نزد پزشک ببرند، تشخیص سریع می‌تواند اطمینان حاصل کند که کودک به سرعت درمان را دریافت می‌کند. با این حال، بسیاری از این علائم شایع است و می‌تواند نشان دهنده طیف وسیعی از بیماری‌ها باشد. پزشک قبل از تشخیص، آزمایش‌ها و ارزیابی‌های مختلفی را انجام می‌دهد.

علامت‌های شایع سرطان خون در کودکان

اگر کودکی علائم زیر را دارد و والدین به سرطان خون مشکوک هستند، تماس با پزشک ضروری است، این علائم عبارتند از:

۱. کم خونی

وقتی بدن کمبود گلبول قرمز داشته باشد، کم خونی اتفاق می‌افتد، گلبول‌های قرمز خون وظیفه حمل اکسیژن به بدن را دارند و اگر کسی به اندازه کافی این ماده را تولید نکند، ممکن است علائمی مانند خستگی، ضعف، سرگیجه، نفس نفس زدن، سردرد، پوست رنگ پریده و احساس سرمای غیرمعمول را تجربه کند.

۲. عفونت‌های مکرر

در کودکان مبتلا به سرطان خون تعداد گلبول‌های سفید خون بالا است، اما اکثر این سلول‌ها عملکرد صحیحی ندارند. این موضوع به این دلیل است که سلول‌های غیر طبیعی جایگزین گلبول‌های سفید خون سالم می‌شوند. گلبول‌های سفید به محافظت از بدن و مقابله با عفونت کمک می‌کنند. عفونت‌های مکرر و مداوم می‌تواند نشان دهد که کودک به اندازه کافی گلبول سفید خون سالم ندارد.

۳. کبودی و خونریزی

اگر بدن کودکی به راحتی کبود شود یا دچار خونریزی شدید بینی یا خونریزی از لثه شود، این شرایط می‌تواند سرطان خون باشد. کودک مبتلا به این نوع سرطان مشکل کمبود پلاکت دارد که به جلوگیری از خونریزی کمک می‌کند.

۴. درد استخوان یا مفصل

اگر مشخص شود که کودک درد دارد و به صورت مداوم از این درد شکایت دارد که استخوان‌ها یا مفاصل او دردناک است، این موضوع می‌تواند نشان دهنده سرطان خون در کودکان باشد. وقتی لوسمی ایجاد می‌شود، سلول‌های غیر طبیعی در داخل مفاصل یا نزدیک به سطح استخوان‌ها جمع می‌شوند.

۵. تورم

بازوها یا غدد لنفاوی متورم ممکن است نشان دهنده سرطان خون باشد، در کودک مبتلا به سرطان خون، تورم می‌تواند قسمت‌های مختلف بدن را تحت تأثیر قرار دهد این قسمت‌ها عبارتند از:

شکم: سلول‌های غیر طبیعی در کبد و طحال جمع می‌شوند.

صورت و بازوها: هنگامی که فشار به وریدی به نام بزرگ سیاهرگ زبرین باعث جمع شدن خون در این منطقه می‌شود

گره‌های لنفاوی: ایجاد توده‌های کوچکی در کناره‌های گردن، زیر بغل یا استخوان ترقوه

توجه به این نکته مهم است که در کودکی که غدد لنفاوی متورم است بیشتر از سرطان خون احتمال وجود عفونت مطرح می‌باشد. همچنین، تومورهای ناشی از انواع دیگر سرطان به احتمال زیاد به بزرگ سیاهرگ فوقانی فشار وارد کرده و منجر به تورم صورت می‌شوند. تورم هنگام بیدار شدن کودک بدتر خواهد شد و در طول روز بهبود می‌یابد.

به این حالت سندرم بزرگ سیاهرگ فوقانی گفته می‌شود و بندرت در موارد سرطان خون اتفاق می‌افتد. با این حال، این شرایط می‌تواند زندگی را تهدید کند، و به مراقبت‌های اضطراری نیاز دارد.

۶. کمبود اشتها، معده درد و کاهش وزن

اگر سلول‌های سرطان خون باعث تورم در کبد، کلیه‌ها یا طحال شده باشند، این اندام‌ها می‌توانند به معده فشار وارد کنند. نتیجه ممکن است احساس سیری یا ناراحتی، کمبود اشتها و در نتیجه کاهش وزن باشد.

۷. سرفه یا مشکلات تنفسی

سرطان خون می‌تواند قسمت‌هایی از بدن را در داخل و اطراف قفسه سینه مانند برخی از غدد لنفاوی یا تیموس، غده‌ای که بین ریه‌ها قرار دارد، تحت تأثیر قرار دهد. اگر این قسمت‌های بدن متورم شود، می‌توانند به نای فشار وارد کنند و تنفس را دشوار کنند. در صورت تجمع سلول‌های لوسمی در رگ‌های خونی ریه، مشکلات تنفسی نیز ممکن است ایجاد شود. اگر کودکی در تنفس مشکل دارد، باید سریعاً به اورژانس مراجعه کنند.

۸. سردرد، استفراغ و تشنج

اگر سرطان خون بر مغز یا نخاع تأثیر بگذارد، کودک ممکن است علائمی مانند سردرد، ضعف، تشنج، استفراغ، مشکل در تمرکز، مسائل با تعادل و تاری دید را تجربه کند.

۹. بثورات پوستی

سلول‌های لوسمی که به پوست سرایت می‌کنند می‌توانند منجر به ایجاد لکه‌های کوچک، تیره و بثوراتی در سطح پوست شوند. به این مجموعه سلول‌ها کلروما یا سارکوم گرانولوسیتی گفته می‌شود و بسیار نادر است. کبودی و خونریزی که ناشی از سرطان خون باشد می‌تواند باعث ایجاد لکه‌های ریزی به نام petechiae شود. این کبودی‌های ممکن است مشابه بثورات جلدی باشند

۱۰. خستگی مفرط

در موارد نادر، سرطان خون منجر به ضعف و خستگی بسیار شدید می‌شود که می‌تواند منجر به اختلال در گفتار شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های سرطان خون در خون تجمع پیدا می‌کنند و باعث غلیظ شدن خون می‌شوند. خون ممکن است آنقدر غلیظ باشد که گردش خون از طریق رگهای کوچک مغز کند شود.

۱۱. احساس ناراحتی عمومی

ممکن است کودک نتواند علائم خود را با جزئیات توصیف کند، اما به نظر می‌رسد به طور کلی بیمار است. وقتی علت بیماری کودک نامشخص است بهتر است به پزشک مراجعه نمائید تا علت اصلی این مشکل مشخص شود.

نحوه تشخیص سرطان خون در کودکان

پزشک برای تشخیص و تأیید بیماری سرطان خون در یک کودک به معاینه فیزیکی و بررسی علائم و نشانه‌های عفونت، کم‌خونی، خونریزی غیرطبیعی و تورم غددلنفاوی می‌پردازد. از آن‌جایی که اندام‌های داخلی شکم نظیر طحال و کبد به دلیل برخی از سرطان‌ها در کودکان ممکن است بزرگ شوند پزشک برای بررسی وضعیت کبد و طحال، شکم بیمار را با دست معاینه خواهد کرد.

پزشک با طرح سوالاتی در خصوص علائم بیماری، وضعیت سلامتی کودک در گذشته، تاریخچه سلامت خانواده، داروهایی که کودک مصرف می‌کند، آلرژی‌ها و همچنین مسائل دیگر سوابق پزشکی بیمار را تکمیل می‌کند. بعد از این مرحله، پزشک جهت تعیین تعداد گلبول‌های قرمز، سفید و پلاکت‌های خون کودک، آزمایش شمارش کامل سلول‌های خونی (CBC) را تجویز خواهد کرد. برای بررسی انواع خاص سلول‌های خونی غیرطبیعی در بیماران مبتلا به سرطان خون، اسمیر خون زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار خواهد گرفت. لازم به ذکر است که شیمی‌های خون نیز باید بررسی شوند.

درمان سرطان خون در کودکان

پزشک احتمال دارد انواع روش‌های درمانی را برای سرطان خون در دوران کودکی توصیه کند و بهترین گزینه به عوامل مختلفی برای هر فرد بستگی دارد. درمان معمولاً شامل دو مرحله است. هدف اول از بین بردن سلول‌های لوسمی در مغز استخوان کودک و هدف دوم جلوگیری از بازگشت سرطان است.

کودک احتمال دارد به موارد زیر نیاز داشته باشد:

شیمی درمانی: این شامل استفاده از مخلوطی از داروها برای از بین بردن سلول‌های سرطان خون است. احتمال دارد به صورت تزریق، قطره قطره یا قرص باشد.

داروهای هدفمند: این داروها فقط برای از بین بردن سلول‌های لوسمی، بدون آسیب رساندن به سلول‌های سالم طراحی شده اند.

ایمونوتراپی: ایمونوتراپی به بدن کمک می‌کند تا سلول‌های سرطان خون را از بین ببرد.

پیوند سلول‌های بنیادی: این شامل تخریب مغز استخوان و جایگزینی سلول‌های بنیادی از طریق پیوند است.

تابش: تابش شامل استفاده از پرتوهای پرانرژی برای از بین بردن سلول‌های سرطان خون است.