به گزارش خبرنگار ایمنا، سازمان همکاری فضایی آسیا و اقیانوسیه یکی از مهم‌ترین سازمان‌های بین‌المللی در حوزه فناوری فضایی است که جمهوری اسلامی ایران از بنیانگذاران این سازمان است؛ APSCO به منظور توسعه همکاری‌های چند جانبه میان کشورهای عضو در حوزه فناوری‌های فضایی و کاربردهای آن و آموزش و ظرفیت‌سازی در این زمینه تشکیل شده که در حال حاضر عضو ناظر کمیته استفاده صلح‌آمیز از فضای خارج از جو سازمان ملل متحد و کمیته بین‌المللی سیستم‌های ماهواره‌ای ناوبری است. برای آشنایی بیشتر با این سازمان و بررسی فعالیت‌های آن با عمران مرادی، پژوهشگر علوم فضایی گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
علت شکل‌گیری سازمان APSCO چیست؟
کشورهای مختلف معمولاً در بسیاری از عرصه‌ها و صنایع، در مباحث کلان با یکدیگر همکاری و سازمان‌های مشترکی ایجاد می‌کنند، زیرا مباحث کلان به قدری گسترده و پیچیده است که شاید یک کشور نتواند آن را کنترل و گسترش دهد؛ بنابراین سازمان‌های مشترک گردهم آمده و با کمک یکدیگر اهداف مشخصی را دنبال می‌کنند؛ این سازمان‌های مشترک در حوزه‌های مختلف وجود دارد و سازمان همکاری‌های فضایی آسیا و اقیانوسیه نیز به دلیل اینکه مأموریت‌های فضایی بسیار هزینه‌بر و پیچیده است با همکاری چند کشور مختلف و اشتراک‌گذاری اطلاعات و سرمایه‌های کشورها با هدف توسعه فناوری فضایی تحت عنوان APSCO برگرفته از عبارت Asia-Pacific Space Cooperation Organization (سازمان همکاری‌های صلح‌آمیز آسیا و اقیانوسیه) تشکیل شد.
سازمان APSCO در چه سالی تشکیل شد؟
کنوانسیون APSCO که در پکن چین قرار دارد، بیست‌وهشتم اکتبر سال ۲۰۰۵ با همکاری کشورهای بنگلادش، ترکیه، تایلند، پرو، پاکستان، ایران، چین، مغولستان و اندوزی تشکیل شد؛ البته عضویت ایران در بیست‌وهفتم تیرماه ۱۳۸۵ در مرکز شورای اسلامی ایران تصویب و در پانزدهم مردادماه همان سال رسمی شد.
هدف سازمان APSCO چیست؟
این سازمان با همکاری‌های چندجانبه کشورهای عضو در حوزه توسعه فناوری فضایی، کاربرد و خدمات فضایی فعالیت می‌کند؛ درواقع APSCO پیرامون پروژه‌های فضایی مشترک و خدمات فضایی که برای تمام کشورها مفید است، سرمایه‌گذاری کرده و با اشتراک‌گذاری اطلاعات و دانش کشورهای عضو خدماتی در این زمینه ارائه می‌کنند.
APSCO در چه زمینه‌هایی فعالیت می‌کند؟
یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های APSCO توسعه سرمایه انسانی در قالب کارگاه‌های آموزشی تخصصی است، اما به طور کلی این سازمان در زمینه پایش محصولات کشاورزی، رخدادهای طبیعی، ماهواره‌های مخابراتی و کاربرد آن‌ها، سنجش از راه دور، سیستم‌های ناوبری، حقوق و سیاست‌گذاری‌های فضایی و پزشکی از راه دور فعالیت می‌کند.
APSCO در زمینه پایش محصولات کشاورزی چگونه فعالیت دارد؟
فناوری‌های فضایی در حوزه سنجش از راه دور نقش بسیار مهمی به خصوص در کشاورزی دارد، به عنوان مثال با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای خیلی راحت می‌توان پوشش‌های گیاهی را آنالیز و وضعیت پوشش‌های گیاهی را بررسی کرد و کوچک‌ترین تغییرات ناشی از اقلیم و آلودگی زیست‌محیطی را به سرعت تشخیص داد، علاوه بر این موارد با استفاده از این تکنولوژی می‌توان منابع کشاورزی را اندازه‌گیری و مدیریت کرد؛ بنابراین فناوری‌های فضایی نقش مهم و کلیدی در پایش محصولات کشاورزی دارد و یکی از فعالیت APSCO مربوط به این مسئله است.
فناوری‌های فضایی چه کاربردی در هنگام رخدادهای طبیعی دارد؟
هنگامی که زلزله یا هر بلای طبیعی رخ می‌دهد تخمین خسارت وارده و ابعاد آن بسیار سخت است، اما سنجش از دور و تصاویر ماهواره‌ای این عمل را ساده کرده و کمک بسیاری به مدیریت بحران و اندازه‌گیری عمق بحران می‌کند. یکی از موضوعات مهمی که در حال حاضر مورد بحث قرار گرفته و از نظر علمی در دانشگاه‌های جهان مطرح شده، پیش‌بینی رخدادهای طبیعی از جمله زلزله با کمک بررسی تغییرات ایجاد شده در لایه‌های مختلف جو است که با عملی شدن این موضوع می‌توان پیش از رخ‌دادن بلاهای طبیعی متوجه وقوع آن شویم و با هشدار زودهنگام از خسارات بسیاری جلوگیری کنیم.
APSCO در زمینه ماهواره‌های مخابراتی و کاربرد آنچه فعالیت دارد؟
جهان امروزی به شکلی است که شبکه‌های ارتباطی و مخابراتی کشورهای مختلف را به یکدیگر متصل می‌کند و ارتباط با جهان را ساده می‌سازد که این پیشرفت نتیجه فناوری‌های فضایی و ماهواره‌ای است؛ افزایش کمی و کیفی خدمات این حوزه بر عهده سازمان APSCO است؛ درواقع این سازمان پیشرفت فناوری‌های مربوط به ماهواره‌های مخابراتی را جزو محورهای فعالیتی خود قرار می‌دهد و کشورهای عضو در توسعه این تکنولوژی فعال هستند.
فعالیت APSCO در زمینه سنجش از دور چگونه است؟
سنجش از دور نقش بسیار مهمی در بررسی تغییر اقلیم ایفا می‌کند و می‌توان گفت بررسی تغییرات اقلیمی بدون استفاده از ماهواره‌ها عملاً امکان‌پذیر نیست. با استفاده از ماهواره‌ها می‌توانیم منابع آبی را که امروزه بحث بسیار مهمی است، بررسی کرده و با توجه به اینکه ماهواره‌ها می‌توانند اعماق زمین را بررسی کنند در تشخیص منابع آبی و در راستای تغییرات این منابع نیز بسیار کمک می‌کنند. پیش‌بینی هوا با استفاده از ماهواره‌ها میسر شده است و یکی از محورهای فعالیتی APSCO نیز بررسی سنجش از دور ماهواره و سیستم اطلاعات جغرافیایی است.
آیا APSCO در حوزه سیستم‌های ناوبری نیز فعالیت می‌کند؟
بله؛ یکی از محورهای فعالیت این سازمان پیرامون سیستم‌های ناوبری ماهواره‌ای جهانی و خدمات آن‌ها است که امروزه تقریباً مورد استفاده تمام جامعه قرار گرفته است؛ میسر شدن این امکان مدیون پیشرفت ماهواره‌های سیستم ناوبری بوده و سازمان APSCO نیز وظیفه ارتقا و پیشرفت ماهواره‌ها را بر عهده دارد.
حقوق و سیاست‌گذاری‌های فضایی چیست؟
یکی از مسائل بسیار مهمی که سازمان‌های فضایی با آن درگیر هستند مبحثی تحت عنوان حقوق فضایی است زیرا هر کشوری ممکن است بخواهد ماهواره‌ای ارسال کند یا با استفاده از امکانات کشورهای دیگر ماهواره خود را در فضا قرار دهد که تمام این‌ها نیازمند هماهنگی‌های حقوقی، امضا کردن قراردادهای مختلف و توافق‌نامه‌هایی است؛ بنابراین حقوق و سیاست‌گذاری‌های فضایی بحث بسیار مهمی است که می‌تواند چالش‌هایی میان کشورهای همکار ایجاد کند و در ایران نیز با همکاری APSCO برنامه‌های مختلفی پیرامون این موضوع برگزار شده است.
فعالیت APSCO در زمینه پزشکی از راه دور چگونه است؟
یکی از مسائل محوری که در APSCO مورد بررسی قرار می‌گیرد بحث پزشکی از راه دور در منطقه آسیا و اقیانوسیه است؛ به دلیل اینکه خدمات تخصصی پزشکی بسیار کمیاب بوده و در تمام کشورها وجود ندارد، این موضوع اهمیت یافته است. با کمک ماهواره‌ها می‌توان در هر نقطه‌ای از زمین با پزشک‌های متخصص در ارتباط باشیم به طور مثال هنگامی که حادثه‌ای رخ می‌دهد و بلافاصله نیازمند تعداد بسیاری پزشک متخصص می‌شویم، می‌توانیم به سرعت با ارسال فرستنده‌های مخصوص ماهواره به منطقه، بین مردم آسیب‌دیده و متخصصین تمام دنیا ارتباط برقرار کنیم.
ساختار سازمان APSCO چگونه است؟
در ساختار APSCO شورای سرانی وجود دارد که بالاترین مقام تصمیم‌گیری سازمان محسوب می‌شود و سیاست‌گذاری‌ها و قوانین کلی سازمان را تعریف می‌کند؛ این نهاد در مورد وضعیت عضویت اعضا، شرایط فسخ قرارداد و عضو شدن کشورها نیز تصمیم می‌گیرد. شورای سران APSCO سیاست‌های کلان سازمان را در قالب برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت ارائه و در رابطه با پروژه‌های جدید و نحوه مدیریت مالی تصمیم‌گیری می‌کند.
ایران در شورای سران APSCO چه جایگاهی دارد؟
جلسات شورای APSCO معمولاً به صورت سالانه متشکل از نمایندگان سازمان‌های فضایی کشورهای عضو، برگزار می‌شود و ایران نیز در سال ۱۳۹۱ میزبان ششمین و در سال ۱۳۹۶ میزبان یازدهمین اجلاس شورای سرای APSCO بود. در سال ۲۰۱۵ نیز معاون وزیر ارتباطات فناوری اطلاعات و رئیس سازمان فضایی وقت ایران به نمایندگی جمهوری اسلامی ایران، ریاست شورای APSCO را به مدت دو سال بر عهده داشت.
نظر شما