به گزارش خبرنگار ایمنا، یکی از اهداف کشورهای پیشرفته، توسعه صنعت فضایی است که این کار با افزایش سفرهای فضایی، اکتشاف سیارات دیگر و برنامه‌ریزی بلندمدت انجام می‌شود؛ اما با رشد صنعت فضایی و افزایش سفرهای فضایی، خطرها و آسیب‌های آن‌ها نیز بیشتر می‌شود. به‌طورکلی سفرهای فضایی برای فضانوردان و محیط‌زیست تبعاتی به همراه دارد و توسعه آن‌ها موجب افزایش آسیب‌ها می‌شود. برای بررسی بیشتر این مسئله و شناخت تبعات سفرهای فضایی با علیرضا بیات، کارشناس فضایی مجموعه آسمان‌سرای سُها گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
سفرهای فضایی چه تبعاتی دارد؟
به طور کلی سفرهای فضایی به هر نحوی که انجام شود در دو زمینه انسانی و زیست‌محیطی می‌تواند آسیب‌هایی را به همراه بیاورد زیرا شرایط زندگی خارج از جو متفاوت است و بدن انسان به آن شرایط عادت ندارد؛ در نتیجه آسیب‌هایی به فصانوردان وارد می‌شود و قطعات مصنوعات فضایی نیز هنگامی که در مدارهای مختلف سیارات قرار می‌گیرد، تبدیل به زباله فضایی شده و آسیب‌هایی به همراه دارد.
چرا مأموریت‌های فضایی آسیب‌های جانی به همراه دارد؟
یکی از تبعات سفرهای فضایی همیشه درخصوص فضانوردان است؛ زیرا خارج از جو گرانش کم‌تری نسبت به زمین وجود دارد و به دلیل اینکه بدن انسان به شرایط زمین عادت کرده است تنها در چنین شرایطی می‌تواند به درستی فعالیت کند؛ در نتیجه هنگامی که در شرایطی متفاوت مانند فضا یا ایستگاه‌های فضایی قرار می‌گیریم، دچار آسیب می‌شویم.
در سفرهای فضایی چه خطرهایی انسان را تهدید می‌کند؟
از جمله آسیب‌هایی که در سفرهای فضایی ممکن است به انسان برسد، تحلیل رفتن غضروف‌ها است زیرا در فضای خارج از جو، گرانش کمی وجود دارد در نتیجه فشار از روی مفاصل برداشته شده و در طولانی‌مدت موجب تحلیل آن می‌شود. فضانوردان هنگامی که در ایستگاه‌های فضایی مستقر هستند در طول روز زمانی را به ورزش اختصاص می‌دهند؛ اما باز هم به دلیل شرایط خاص این مکان، خطر ابتلا به عارضه‌هایی ماند آرتروز وجود دارد.
بخش دیگری از آسیب‌هایی که در چنین ماموریت‌هایی به انسان وارد می‌شود، وجود تشعشعات خطرناک است. در فضا تشعشعاتی از سمت خورشید ساطع می‌شود که در هنگام برخورد با جو از بین می‌رود و به زمین نمی‌رسد، اما هنگامی که انسان از جو زمین خارج می‌شود حتی اگر در فضایی با سیستم امنیتی قدرتمندی قرار بگیرد باز هم امکان قرار گرفتن در معرض تشعشعات و ایجاد عارضه‌ها وجود دارد.
شرایط زندگی در سیارات دیگر چگونه است؟
اگر انسان بخواهد روی ماه یا سیارات دیگری حضور طولانی‌مدتی داشته باشد یا زندگی کند، باز هم ممکن است دچار مشکلاتی شود زیرا در سیارات دیگر گرانش کم‌تری نسبت به زمین وجود دارد و جو و شرایط آب و هوای آن نقاط نیز متفاوت است. در نتیجه مشکلاتی مانند کاهش کلسیم، ضعف بینایی، ایجاد مشکل در سیستم قلبی و عروقی و اعمال ضعف‌های دیگری، سلامتی انسان را تهدید می‌کند.
مأموریت‌های فضایی چه تبعاتی برای محیط زیست دارد؟
یکی از مسائلی که حفظ آن‌ها جزو چالش‌های مأموریت‌های فضایی محسوب می‌شود، محیط‌زیست است. درواقع هنگامی که موشک یا هر مرسوله فضایی دیگری پرتاب می‌شود، قسمتی از آن در مدار قرار می‌گیرد که این قسمت ممکن است به صورت کنترل شده به جو برخورد کند و نابود شود و محیط‌زیست را تهدید نکند؛ اما ممکن است بخشی از آن به جو نفوذ و زمین و محیط‌زیست را تهدید کند. البته ممکن است این قسمت موشک در مدار به صورت غیر قابل کنترل قرار بگیرد، در این صورت در مداری حول محور زمین شروع به چرخیدن می‌کند و به عنوان زباله فضایی شناخته می‌شود که می‌تواند آسیب‌های جدی به ماهواره‌ها یا حتی ایستگاه فضایی برساند.
آیا برای از بین بردن زباله‌های فضایی اقدامی انجام شده است؟
خیر؛ تا به امروز براساس اندازه‌گیری‌های انجام شده در مدار لئو چیزی حدود شش هزار تن زباله فضایی وجود دارد. این تعداد تنها در مدار پایینی جو زمین قرار گرفته است و در مدارهای دیگر زباله‌های بیشتری نیز وجود دارد، اما به دلیل اینکه مدار لئو میزبان مقدار بسیاری ماهواره است، بیشتر مورد اهمیت قرار گرفته است. وجود شش هزار تن زباله فضایی در این مدار می‌تواند ماهواره‌ها و ایستگاه فضایی را تهدید کند که متأسفانه هنوز راهکاری برای از بین بردن آن‌ها ارائه نشده است. البته تاکنون تئوری‌هایی ازجمله به دام انداختن زباله‌ها، بازگرداندن به زمین یا از بین بردن آن‌ها از طریق سیستم‌های لیزری ارائه شده است، اما هیچ‌یک از آن‌ها هنوز عملیاتی نشده است.
چرا از بین بردن زباله‌های فضایی اهمیت دارد؟
سفرهای فضایی در هر حالتی موجب تولید زباله‌های فضایی می‌شود که هرچه مقدار آن‌ها افزایش یابد، خطر بیشتری ماهواره‌ها، ایستگاه فضایی، سیارات و حتی کره زمین را تهدید می‌کند؛ بنابراین باید برای از بین بردن آن‌ها چاره‌ای اندیشید زیرا ممکن است روزی با زمین برخورد کند و سبب آسیب‌هایی شود.
آیا ایستگاه فضایی بین‌المللی نیز به زباله فضایی تبدیل خواهد شد؟
خیر. ایستگاه فضایی بین‌المللی طبق شواهد تا سال ۲۰۳۰ یا ۲۰۳۱ به فعالیت خود ادامه می‌دهد و پس از آن از کار می‌افتد. برای حذف این سازه فضایی برنامه‌ریزی شده است که قبل از متوقف کردن آن برخی از ماژول‌ها به زمین برگردد و تنها بخشی از آن در مدار بماند. این بخش از سازه نیز به دلیل اینکه ایستگاه فضایی بین‌المللی به صورت کنترل شده، ساخته شده است به شکلی به زمین بازمی‌گردد که بخش عظیمی از آن در جو نابود می‌شود و باقی‌مانده آن در اقیانوس سقوط می‌کند؛ بنابراین حذف ایستگاه فضایی بین‌المللی خطری برای محیط‌زیست و انسان‌ها نخواهد داشت.
آیا توسعه سفرهای توریستی نیز مخاطراتی به همراه دارد؟
بله. هر مأموریت فضایی ازجمله سفرهای توریستی، علمی تحقیقاتی یا نظامی برای محیط‌زیست داخلی و خارجی زمین خطراتی به همراه دارد و با پیشرفت تکنولوژی و توسعه سفرهای توریستی قطعاً مقدار زباله‌های فضایی افزایش می‌یابد و می‌تواند آسیب‌های بیشتری به سیارات مختلف، قمرها و حتی زمین وارد کند.
نظر شما