قیام بهمن

امام خمینی (ره) از تاریخ سیزدهم آبان‌ماه سال ۱۳۴۲ تا دوازدهم بهمن ماه سال ۱۳۵۷ در تبعید بود و سرانجام در سال ۱۳۴۳ ابتدا به ترکیه و پس از مدتی به عراق تبعید شد و اوقات پایانی دوری از وطن را در فرانسه و در دهکده‌ای به نام نوفل‌لوشاتو گذراند.

به گزارش خبرنگار ایمنا، نوفل‌لوشاتو در روزهای اوج نهضت، به قلب تپنده انقلاب ایران تبدیل شده بود. وقتی امام (ره) را به ترکیه تبعید می‌کردند، شاه و آمریکا هیچ‌گاه پیش‌بینی نمی‌کردند که ایشان روزی پیروزمندانه به ایران بازگشته و رژیم شاهنشاهی را سرنگون کند.

پس از خروج شاه در بیست‌وششم دی‌ماه ۱۳۵۷، امام (ره) در پیامی کوتاه خطاب به خبرگزاری‌های جهان اعلام کرد: خروج شاه از ایران، اولین مرحله پایان یافتن سلطه جنایت‌بار پنجاه ساله رژیم پهلوی است که به دنبال مبارزات قهرمانانه ملت ایران صورت گرفته است. من این پیروزی را به ملت تبریک می‌گویم.

در حالی که یاران حضرت امام (ره) و مبارزان مذهبی، در تدارک برگزاری مراسم استقبال از ایشان بودند، اعلام این خبر، مسئولان و سردمداران رژیم پهلوی را به تکاپو انداخت. آنها که به شدت از تظاهرات خیابانی مردم بر ضد رژیم پهلوی هراس داشتند ورود امام (ره) به کشور را پایانی بر تمام امیدهای خود دانسته و یقین داشتند که در صورت ورود امام خمینی (ره) به کشور، طومار سلطنت پهلوی برچیده خواهد شد و در صدد ممانعت از ورود امام (ره) به کشور برآمدند.

قیام بهار در بهمن

شاپور بختیار نقشه‌های گوناگونی در سر می‌پروراند که انفجار هواپیمای امام (ره) یا منحرف کردن مسیر هواپیمای حامل ایشان و سپس دستگیری‌شان بخشی از آن بود، که هیچ‌گاه عملی نشد. تیر آخر وی، بستن فرودگاه‌ها روی فرود هواپیمای حامل امام (ره) بود. در حالی که قرار بود پرواز امام خمینی (ره) در روز ششم بهمن‌ماه از فرانسه به سمت ایران سفر کند، سازمان هواپیمایی کشور اعلام کرد که به علت بدی هوا و نبود دید کافی همه پروازها لغو شده‌اند.

اما، در پی تحصن و تظاهرات خونین مردم در اعتراض به بسته شدن فرودگاه‌ها، دولت بختیار عقب‌نشینی کرد و شکست را پذیرفت. شاپور بختیار در نهم بهمن‌ماه اعلام کرد که فرودگاه مهرآباد امروز باز خواهد شد و برای ورود امام (ره) به کشور هیچ ممانعتی وجود ندارد.

هیئت دولت هم در دهم بهمن‌ماه اعلام کرد که ورود هواپیمای حامل امام (ره) به فرودگاه مهرآباد تهران بدون اشکال است. با اعلام این خبر، کمیته استقبال از امام (ره) در پیامی اعلام کرد که امام خمینی (ره) ساعت نه صبح پنج‌شنبه دوازدهم بهمن‌ماه در تهران خواهد بود.

البته، پیش از آن که حضرت امام خمینی (ره) از نوفل‌لوشاتو به سمت تهران عزیمت کنند، افرادی با دفتر خبرگزاری آسوشیتدپرس تماس گرفته و هشدار می‌دهند که اگر آیت‌الله خمینی (ره) تصمیم به پرواز از پاریس به سمت تهران بگیرد، هواپیمای حامل ایشان را منهدم خواهند کرد.

برخی ناظران هم از احتمال بسته بودن فرودگاه مهرآباد و یا هدف قرار گرفتن هواپیمای حامل امام (ره) سخن گفته و تهدیداتی به وجود آورده بودند که به دنبال آن، امام خمینی (ره) از نزدیکان و همراهان خود در پاریس خواستند به دلیل وجود مخاطرات احتمالی، جان خود را به خطر نیندازند.

ساعت ۲۳:۳۰ به وقت پاریس، هواپیمای حامل امام (ره) با نصف ظرفیت خود از فرودگاه " شارل دوگل" به سمت تهران پرواز کرد تا در صورت ممانعت از فرود برای بازگشت به فرانسه، سوخت لازم را داشته باشد.

سید احمد خمینی، آیت‌الله حسن لاهوتی، محمدعلی صدوقی، سیدمحمود دعایی، هادی غفاری، محمد منتظری، سید محمد موسوی‌خوئینی‌ها، حسن حبیبی، محمدمهدی عراقی، حبیب‌الله عسگراولادی، ابراهیم یزدی، سیدابوالحسن بنی‌صدر، سیدصادق طباطبایی، صادق قطب‌زاده، محسن سازگارا و اسماعیل فردوسی‌پور از جمله چهره‌های مشهور همراه امام (ره) در پرواز بودند.

تلویزیون ملی با پخش سرود "ای ایران" و زیرنویس "گرامی باد بهار آزادی" دقایقی از مراسم ورود امام خمینی (ره) را به صورت زنده پخش کرد اما نظامیان با حضور در صداوسیما و در اعتراض به پخش نشدن تصویر شاه و سرود شاهنشاهی در ابتدای برنامه، از ادامه پخش آن جلوگیری کردند.

همین اتفاق کافی بود تا بسیاری از مردم در شهرهای مختلف با شکستن تلویزیون‌ها به خیابان‌ها بریزند که در واکنش به آن، شاپور بختیار، نخست وزیر وقت تاکید کرد که وی دستور قطع پخش مراسم را نداده است. مردم مشهد، ارومیه، ساری، خمینی‌شهر و آبادان برای جشن گرفتن به دلیل ورود امام (ره) به میهن به خیابان‌ها ریخته و گل و شیرینی پخش کردند و در برخی شهرها مانند مشهد، ارتشی‌ها و سربازان به مردم پیوسته و خوشحالی خود را ابراز کردند.

قیام بهار در بهمن

امام (ره) پس از پیاده شدن از هواپیما، به سالن فرودگاه که استقبال‌کنندگان در آن حضور داشتند آمد و در سخنانی اظهار کرد: «من از عواطف طبقات مختلف مردم تشکر می‌کنم و بار حمایت ملت ایران بر دوش من بار گرانی است که نمی‌توانم جبران کنم…»

پس از این، امام خمینی (ره) از فرودگاه تا میدان آزادی و میدان انقلاب در میان خیل عظیم جمعیت به ابراز احساسات مردم پاسخ داده و برخلاف برخی پیش‌بینی‌ها که گفته می‌شد قرار است امام (ره) در دانشگاه تهران سخنرانی کند، به علت ازدحام جمعیت در مرکز شهر به بهشت زهرا رفته و در حضور جمعیت میلیونی حاضر در قطعه شهدای انقلاب سخنرانی کرد.

بسیاری از مردم، مسیر فرودگاه مهرآباد تا دانشگاه تهران را پوشانده و با گل و شعارهای خود انتظار امام (ره) را می‌کشیدند. مردم شب را در میدان آزادی و در مسیر استقبال از امام خوابیده و از صبح زود به سمت بهشت زهرا رفته بودند. بنا بر گزارش رسانه‌های خارجی و خبرنگاران داخلی، جمعیت استقبال‌کننده از رهبر کبیر انقلاب اسلامی، بین چهار تا پنج میلیون نفر تخمین زده شده است.

مردم در بهشت زهرا شعار می‌دادند "به خانه شهیدان خوش آمدی ای امام" و سرود "برخیزید، برخیزید ای شهیدان راه خدا، ای کرده بهر احیای حق جان فدا" از بلندگوها پخش می‌شد.

امام در سخنرانی تاریخی خود در قطعه ۱۷ بهشت زهرا گفت: «ملت در ۱۰۰ سال پیش از این، ۱۵۰ سال پیش از این ملتی بوده، یک سرنوشتی داشته است و اختیاری داشته ولی او اختیار ما را نداشته است که سلطانی را بر ما مسلط کند. ما فرض می‌کنیم که این سلطنت پهلوی، اول که تأسیس شد به اختیار مردم بود و مجلس مؤسسان را هم به اختیار مردم تأسیس کردند، این اسباب این می‌شود که _بر فرض اینکه این امر باطل صحیح باشد_ فقط رضاخان، سلطان باشد آن هم بر آن اشخاصی که در آن زمان بودند و اما محمدرضا سلطان باشد بر این جمعیتی که الان بیشترشان _بلکه الاّ بعضِ کم، بعض قلیلی از آنها_ ادراک آن وقت را نکرده‌اند، چه حقی داشتند ملت در آن زمان سرنوشت ما را در این زمان معین کنند؟ بنابراین سلطنت محمدرضا اولاً که چون سلطنت پدرش خلاف قانون بود و با زور و سرنیزه تأسیس شده بود و مجلس آن غیرقانونی است، پس سلطنت محمدرضا هم غیرقانونی است و اگر سلطنت رضاشاه فرض کنیم که قانونی بوده، آنها چه حقی داشتند که برای ما سرنوشت معین کنند؟ هر کسی سرنوشتش با خودش است. مگر پدرهای ما ولیّ ما هستند؟ مگر آن اشخاصی که در ۱۰۰ سال پیش از این، ۸۰ سال پیش از این بودند می‌توانند سرنوشت ملتی را که بعدها وجود پیدا می‌کنند آنها تعیین بکنند؟ این هم یک دلیل که سلطنت محمدرضا سلطنت قانونی نیست.»

ایشان در بخشی دیگر از سخنان خود، با غیرقانونی خواندن دولت بختیار تاکید کرد: «من دولت تعیین می‌کنم؛ من تو دهن این دولت می‌زنم؛ من دولت تعیین می‌کنم؛ من به پشتیبانی این ملت دولت تعیین می‌کنم؛ من به واسطه اینکه ملت مرا قبول دارد دولت تعیین می‌کنم. این آقا که خودش هم خودش را قبول ندارد! رفقایش هم قبولش ندارند، ملت هم قبولش ندارد، ارتش هم قبولش ندارد؛ فقط آمریکا از این پشتیبانی کرده و فرستاده، به ارتش دستور داده که از این پشتیبانی بکنید؛ انگلیس هم از این پشتیبانی کرده و گفته است که باید از وی پشتیبانی کنید. یک نفر آدمی که نه ملت قبولش دارد، نه هیچیک از طبقات ملت از هر جا بگویید قبولش ندارند، بله چند تا از اشرار را دارند که می‌آورند توی خیابان‌ها! از خودشان هست این اشرار، فریاد هم می‌کنند، از این حرف‌ها هم می‌زنند. لکن ملت این است، این ملت است.»

به دنبال ورود حضرت امام خمینی (ره) به کشور، روحانیون متحصن در مسجد دانشگاه تهران که از چند روز قبل در اعتراض به محدویت‌های ایجاد شده از سوی بختیار برای ورود امام (ره) به ایران در این دانشگاه تحصن کرده بودند، با انتشار بیانیه‌ای به تحصن خود پایان دادند.

در همین روز رادیو مسکو به نقل از هفته‌نامه لبنانی الکفاع‌العربی مدعی شد که شاه از انورسادات، رئیس‌جمهور مصر و ملک‌حسن دوم، پادشاه مراکش تقاضا کرده است تا در عملیاتی با حمایت آمریکا به کودتا و برقراری نظم در ایران کمک کنند.

قیام بهار در بهمن

شب قبل از ورود امام (ره) به کشور، شاپور بختیار در یک پیام تلویزیونی، ورود آیت‌الله خمینی (ره) به کشور را، به مسلمانان ایران تبریک گفته بود؛ البته در بخشی از این بیانیه برای انحراف افکار عمومی آمده بود که تمام انقلاب‌های جهان وقتی طولانی می‌شوند و مردم را خسته می‌کنند که یک نظام دیکتاتوری در قفای خود هدیه می‌آورند. سعی کنیم که از این نهضت آزادی به نفع مردم کشور و با احترام به قانون استفاده کنیم، در غیر این صورت علاوه بر خطرات گوناگون که ما را تهدید می‌کند، مملکت بدون تردید به یک دوران دیکتاتوری و شاید ملوک‌الطوایفی باز خواهد گشت.»

در مقابل، حسن نزیه، رئیس کانون وکلا که از سوی جبهه ملی، آیت‌الله طالقانی و مهندس بازرگان مأموریت داشت در پاریس راجع به نظرات امام (ره) درباره قانون اساسی جدید، اطلاعاتی کسب کند در گفت‌وگو با روزنامه "لوموند" فرانسه گفت: آیت‌الله خمینی (ره) با رفتار بعضی از طرفداران متعصب خود که با آزادی‌های فردی مخالفند موافق نیستند و به مجرد ورود به تهران، عملیات و رویه این افراد را محکوم خواهند کرد.

در این روز بیش از ۱۰۰ هزار نفر از مردم مرند و شهرستان‌های اطراف در تظاهرات خود، خواستار آزادی پنج زندانی سیاسی مرندی شدند و پس از آزادی آن‌ها، به آرامی متفرق شدند. در همدان هم شش زندانی سیاسی آزاد شدند. همچنین عشایر فارس در نامه‌ای به آیت‌الله سیدمحمود طالقانی، همبستگی خود را با مردم سراسر ایران اعلام کردند.

فرمانداری نظامی تهران در اطلاعیه شماره ۳۶ خود که به مناسبت بازگشت امام خمینی (ره) صادر شد، راهپیمایی و اجتماعات را در سه روز آینده آزاد دانست. شورای هماهنگی کارکنان هما هم در بیانیه‌ای ضمن تاکید بر ادامه اعتصاب خود، اعلام کرد که اعتصاب کارکنان هما ادامه خواهد داشت و تنها به فرمان مرجع کبیر امام خمینی (ره) خدمات خویش را در خدمت به ملت مبارز ایران آغاز خواهد کرد.

دو حادثه، از مهم‌ترین پیامدهای بازگشت امام خمینی (ره) به کشور است که به سرعت موجب پیروزی انقلاب اسلامی شد؛ نخست انتصاب دولت موقت و دوم، بیعت نظامیان با ایشان. حضرت امام (ره) در بیست‌وششم دی‌ماه، در آستانه خروج شاه از کشور اعلام کردند که ما دولت را به همین زودی اعلام خواهیم کرد و در پانزدهم بهمن‌ماه، نخست وزیری مهندس بازرگان به تصویب شورای انقلاب رسید.

نوزدهم بهمن‌ماه، عظیم‌ترین راهپیمایی در سراسر کشور شکل گرفت و میلیون‌ها نفر در حمایت از دولت منتخب امام خمینی (ره) به خیابان‌ها آمدند؛ از سوی دیگر، در دهه انقلاب، ارتش که تنها نقطه اتکای رژیم بود به انقلاب پیوست.

فرار، نافرمانی، اعتصاب، شرکت در تظاهرات و سرانجام بیعت با امام خمینی (ره)، نشانه همراهی ارتش با آرمان‌های امام (ره) بود که در نوزدهم بهمن‌ماه به اوج خود رسید. پشتیبانی ارتش از قیام مردمی، رژیم بدون پشتوانه اجتماعی شاه را به سرعت از هم متلاشی کرد و باعث پیروزی انقلاب اسلامی در بیست‌ودوم بهمن‌ماه ۱۳۵۷ شد.

کد خبر 552603

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.