تلسکوپ‌ رادیویی چگونه کار می‌کند؟

محسن منتظری در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با بیان اینکه رادیو تلسکوپ‌ها نوعی آنتن برای جمع‌آوری اطلاعات از کل کیهان است، اظهار کرد: با استفاده از تلسکوپ‌های رادیویی می‌توان مباحث رده‌های کیهانی، پیدایش جهان، ستارگان و کهکشان‌ها را بررسی کرد.

وی افزود: به دلیل اینکه طول موج دریافتی از کیهان بسیار بزرگ است، تلسکوپ‌های نوری بسیار سخت می‌تواند این امواج را دریافت کند و این موضوع باعث می‌شود که ما نیازمند به رادیوتلسکوپ‌ها شویم و برای دریافت اطلاعات از آن‌ها استفاده کنیم.

این منجم در رابطه با نحوه کار تلسکوپ‌های رادیویی گفت: این تلسکوپ‌ها به وسیله یک آنتن طول موج‌های یک متر به بالا را در مقیاس نجومی رصد می‌کند که هرچه سایز آنتن افزایش یابد، کارایی آن نیز بیشتر می‌شود؛ البته به دلیل جو زمین رصد طول موج‌های بسیار توسط این تلسکوپ‌ها می‌تواند باعث ایجاد مشکل در تصویر شود.

وی در همین رابطه ادامه داد: تلسکوپ‌های رادیویی بعد از دریافت تصاویر، آن را به پردازنده منتقل و قبل از ذخیره‌سازی به وسیله یک آشکارساز یا تقویت‌کننده داده را تحلیل و تصویری واضح به ما ارائه و به اپراتور آنالیزور یا دانشمندان تئوریک منتقل می‌کند.

منتظری این نوع از تلسکوپ را مانند رادیو دانست و اظهار کرد: کارکرد این نوع تلسکوپ مانند رادیوهای معمولی است، اما تفاوت آن با رادیو این است که اطلاعات را مستقیم ارائه نمی‌دهد بلکه اول ذخیره‌سازی و پردازش می‌کند، سپس به اشخاص مربوطه منتقل می‌شود.

وی افزود: تلسکوپ‌های رادیویی باید طول موج‌های بسیار بلندتری از موج‌های زمینی دریافت کند تا بتواند اطلاعات کیهانی را به‌دست آورد که این مسئله نیز از جمله تفاوت‌های رادیو و رادیوتلسکوپ است.

این منجم اشاره کرد: امواج رادیویی زمین هنگامی که با امواج کیهانی برخورد کند، دچار اختلال می‌شود به همین دلیل تلسکوپ‌های رادیویی را برای کارکرد درست خارج از شهر قرار می‌دهند تا امواج مخابراتی کمتری بر آن اثر بگذارد.

ساختار تلسکوپ‌های رادیویی

وی در رابطه با ساختار این نوع از تلسکوپ گفت: تلسکوپ‌های رادیویی از آنتن، آمپلی‌فایر اولیه، میکسر، نوسان‌ساز، تقویت‌کننده موج میانی، آشکارساز مجذوری، تقویت کننده DC و ابزار ضبط اطلاعات تشکیل می‌شود که با کمک این هشت مورد داده‌های کیهان را دریافت و از طریق آشکارساز یا آنالیزور در اختیار دانشمندان قرار می‌دهد.

منتظری اضافه کرد: در ایران نیز تلسکوپ رادیویی در اختیار سازمان فضایی قرار دارد و درواقع کارکرد آموزشی تحقیقاتی برای بررسی کیهان و دریافت امواج از دورترین نقاط عالم دارد؛ در واقع طول موج‌های کیهانی مانند یک انفجار در ابتدا بسیار کوتاه و با فرکانس قوی است، اما با گذشت زمان با طول موجی افزایش یافته و فرکانسی کمتر است که اگر بخواهیم آن‌ها را آنالیز کنیم به تلسکوپ‌های رادیویی نیازمند هستیم.